عدل الهی و جهنّمی شدن کودکان مشرکین و کفار؟!

اینکه در روایات وارد شده: «أَوْلَادُ الْمُشْرِكِينَ مَعَ آبَائِهِمْ فِي النَّار»؛ (اطفال مشرکین به همراه پدران شان در آتشند)، چگونه با عدل الهی تطابق دارد، در حالی که اطفال با اختیار خود در خانواده مشرکین متولد نشده اند؟ چرا اینان به گناه پدارن شان مجازات می شوند؟!

این روایت از لحاظ سندی اعتباری ندارد و علمای رجال حدیث «وهب بن وهب» را که در سند حدیث قرار دارد، كذّاب می دانند. سایر ادله هم  - اعم از آیات و روایات - که مسئولیت گناه هر کسی را مربوط به خودش می دانند، مضمون این روایت را نفی و رد می کنند. ضمن اینکه طبق برخی روایات، كودكان بعد از مرگ دوباره آزمایش می شوند و فقط اگر از فرمان خدا سرپیچی کردند وارد جهنم خواهند شد. از طرفی بنابر دلالت ادلّه متقن دینی، همه کودکان فطرتا پاک هستند و از اوّل كافر متولد نمی شوند تا به خاطر چنین کفری مستوجب عقاب باشند! بر فرض اگر چنین حدیثی را قبول کنیم، دلالت آن شامل اولادی است که مکلّف شده و راه پدران خود را ادامه و در آزمایشات الهی کفر خود را نشان داده اند، نه کودکان غیر مکلّف؛ چرا که تعذيب غير مكلّف قبيح شمرده می شود و خدا از انجام چنین قبیحی منزّه است. در آخر و با وجود همه این پاسخ ها، به نظر می رسد بهترین راه واگذار کردن علم این امر به خداست و او هرگز به بندگانش ظلم نمی کند.

غفلت حضرت یوسف(ع) از یاد خدا!

آیا غفلت حضرت یوسف(ع) از یاد خدا و درخواست ایشان از یک زندانی برای یاد کردن او نزد فرعون مصر، با عصمت او منافات ندارد؟! «وَقَالَ لِلَّذِي ظَنَّ أَنَّهُ نَاجٍ مِّنْهُمَا اذْكُرْنِی عِندَ رَبِّكَ فَأَنسَاهُ الشَّيْطَانُ ذِكْرَ رَبِّهِ»!

عبارت «فَأَنسَاهُ الشَّيْطَانُ ذِكْرَ رَبِّهِ» به معنی فراموشی آن زندانی از ذکر بی گناهی یوسف نزد اربابش می باشد، نه غفلت یوسف از یاد خدا. با فرض غفلت یوسف از یاد خدا بخاطر این تقاضا نیز عصمت ایشان زیر سؤال نمی رود؛ زیرا متوسل شدن به اسباب در زندگی امری فطری است و منافاتى با اخلاص ندارد و در جمله «اذْكُرْنِي عِندَ رَبِّكَ» هم قرينه اى بر دلبستگى يوسف(ع) به غير خدا وجود ندارد. تنها اشتباه یوسف بیان این درخواست در شرایطی است که خدا همیشه در کنارش بوده و در اینجا هم شایسته بود صبر کند و منتظر عنایت پروردگار باشد.

اصول اعتقادی شیعه درباره «معاد»

شیعه در مسئله «معاد» به چه اصولی معتقد است؟

اماميه به تمام مسائل مربوط به معاد و حيات پس از مرگ مانند: بهشت و دوزخ، نعمتها و عذاب هاى آن، ميزان، صراط، اعراف و نامه اعمال كه تمام جزييات كارهاى هر كس در آن منعكس است اعتقاد دارد و هر كس جزاى كارهاى خود را خواهد ديد و در برابر نيكيها پاداش و در برابر بديها كيفر دريافت خواهد كرد.

«خشونت» خوب، «خشونت» بد

انواع و اقسام «خشونت» اعم از صحیح و غیر صحیح چگونه تحلیل و ارزیابی می شود؟

«خشونت» دارای اقسامی است که برخی از آن ها صحیح و معقول بوده و برخی دیگر ناصحیح است. یکی از مصادیق خشونت معقول و صحیح «مجازات» است که در اسلام هدف از آن عدالت و اصلاح فرد و جامعه بوده و نه آزار مجرم. در مقابل یکی از مصادیق خشونت غلط و غیر شرعی «شکنجه» و اعمال خشونت در کشف جرم است که اسلام آن را ممنوع دانسته و اقرار بر اساس آن را باطل می داند. همچنین واضح است که «جرم و جنایت» یکی از مصادیق خشونت در جامعه است که با سلب امنیت و آسایش جامعه، در مردم ایجاد هراس می کند.

منظور از خشم و غضب خداوند

منظور از خشم و غضب خداوند چيست؟

در بسیاری از آیات قرآن، به خشم و غضب الهی اشاره می شود، به ویژه خشم خداوند نسبت به «بنی اسرائیل». به یقیین غضب به معنى هيجان درونى توأم با انتقام جويى، برای خداوند مفهومى ندارد. زیرا او فراتر از جسمانیت و تغییر و تغیّر است. از این رو، مفسران غضب الهى را به كيفر عادلانه گنهكاران تفسير كرده اند. امام باقر(ع) می فرماید: «منظور از غضب خداوند متعال، عقاب و كيفر او است. كسى كه گمان كند چيزى خداوند را دگرگون مى سازد [و تغيير حالت مى دهد] كافر شده است».

بی عدالتی در عذاب ها و مجازات عمومی الهی!

چرا در هنگام نزول عذاب های عمومی خدا، گنهکار و بى گناه با هم مى سوزند؟ آیا این ظلم نیست که تر و خشک با هم بسوزند؟!

به عکس آنچه معروف است که در هنگام زبانه کشیدن آتش عذاب های عمومی «خشک و تر با هم مى سوزند» در منطق عقل و تعلیمات انبیاء هیچ بى گناهى به جرم دیگرى مجازات نخواهد شد. مجازات های الهی این گونه نیست که دامان بی گناهان را به خاطر گناه گناهکاران بگیرد و قرآن مجید درباره عذاب هایی که درباره اقوام لوط و ثمود نازل شد تصریح به این تمایز بین گناهکاران و بی گناهان دارد. بنابراین اگر در پاره اى از احادیث غیر معتبر، چیزى بر خلاف این قانون کلّى اسلام دیده شود، حتماً باید آن را کنار گذاشت، یا توجیه کرد.
با این حال باید توجه داشت که گناهانی که موجب عذاب می شوند با هم متفاوت اند و همه از یک جنس نیستند. در اقوامی مثل قوم سبت، هر چند عذاب الهی بر گناهکاران نازل شده بود، اما علاوه بر آنها کسانی که در قبال گناه گناهکاران ساکت و بی تفاوت بوده اند – که این سکوت نیز نوعی گناه بوده است – نیز از عذاب الهی در امان نمانده اند.

منظور از معاتبه و معاقبه؟

منظور از معاتبه و معاقبه چیست؟

انسان هرگاه نفس خود را محاسبه می کند، باید در برابر خطاهایش او را سرزنش و مجازات کند؛ زيرا اگر در مقابل كارهاى خلاف، هيچ واكنشى نشان ندهد، باعث جرأت و جسارت نفس است. مراقبه و سپس محاسبه در صورتى اثر قاطع دارد كه مسأله «معاقبه» و كيفرهاى مناسب نسبت به نفس و هوس هاى سركش را در پى داشته باشد. ولى اين به آن معنى نيست كه انسان دست به اعمال خشونت بار نسبت به خويشتن بزند، بلكه منظور كارهايى شبيه روزه گرفتن و و محروم ساختن خويشتن از پاره اى لذّات مادّى و امثال آن هاست.

فلسفه وجود «امام»

فلسفه وجود «امام» چیست؟

بسيارى از امور كه به عنوان اهداف بعثت پيامبران يا فلسفه وجودى آنان گفته مى شود، در مورد «وجود امام» نيز صادق است. تقويت و تایید شناخت عقلى به وسيله بيان پیشوای معصوم، معرفت به اموری که عقل از درک آنها عاجز است، تشخیص و اجرای صحیح ترین قوانین مورد نیاز انسان، پرورش مراتب اخلاق و ... از اهداف پیامبران و امامان است.

نحوه برخورد خداوند با بندگان «صالح» و «ظالم»

امام علی(علیه السلام) برخورد خداوند با صالحان و ظالمان را چگونه به تصویر می کشد؟

امام علی(ع) درباره برخورد خدا با صالحان و ظالمان مي فرمايد: «او كسى است كه كيفرش بر دشمنانش شديد است، در عين اين كه رحمت او نيز گسترده است [در جاى خود مجازات سنگين و در جاى خود رحمت واسعه دارد] و گستره رحمتش دوستانش را فرا گرفته، در عين اينكه كيفرش [نسبت به دشمنان] شديد است، هر كس قصد همتايى او كند، مغلوبش مى سازد و هر كس كه به منازعه با او برخيزد، هلاكش مى كند و آن كس كه از درِ مخالفت در آيد، خوارش مى كند و هر كس به دشمنى او قيام كند، مغلوبش مى سازد».

فلسفه «امتحان الهي» در کلام امام علی(ع)

امام علی(ع) در خطبه 144 نهج البلاغه در مورد فلسفه «آزمایش های الهی» چه فرموده است؟

امام علي(ع) درباره فلسفه آزمايش هاي الهي مي فرمايد: «خدا با آزمايش پرده از اسرار بندگان برداشته، نه بخاطر آن كه بى خبر است، بلكه مى خواهد با امتحان آشكار شود كدام يك عمل نيكوتر انجام مى دهند». بر این اساس، هدف اين است كه هر كس آنچه در درون دارد آشكار كند، زیرا نمی توان كسى را بر اساس نيّات پاداش يا كيفر داد، بلكه پاداش يا كيفر در برابر اعمال انسان است. همچنین می فرماید: «خدا مردم را با اموال و اولاد آزمايش مى كند، و هدف آن است كه اعمالى كه سبب استحقاق پاداش و كيفر مى شود را آشكار گرداند».

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قالَ الباقر عليه السّلام :

بَلا فى اِثْنَيْنِ مِنْ اَصْحابِهِ قالَ: فَلمّا مَرَّبِها تَرَقْرَقَتْ عَيْناهُ لِلْبُکاءِ ثُمَّ قالَ: هذا مَناخُ رِکابِهِمْ وَ هذا مُلْقى رِحالِهِمْ وَهيهُنا تُهْراقُ دِماؤُهُمْ، طوبى لَکِ مِنْ تُرْبَةٍ عَلَيْکِ تُهْراقُ دِماءُ الاحِبَّةِ.

بحارالانوار، ج 44، ص 258