امام علی(ع) در نامه ای به معاویه، نقش وی را در قتل عثمان، بازگو کرده و مى فرماید: «به خدا سوگند، کسى جز تو پسر عمویت را نکشت و من امید دارم که تو را با گناهى همچون او و خطایى بزرگ تر از خطاى او ، به وى ملحق کنم». هم چنین امام(ع) در ادامه نامه مى فرماید: «امّا پرگویى ات درباره عثمان و کشندگان وى: تو عثمان را هنگامى یارى کردى که به سود خودت بود و آن گاه که به سود او و نه تو بود، او را وا نهادى. و السلام».

او در نامه ای شدید اللحن و سرزنش آمیز به معاويه نوشت: مى بينيم كه از همتايى با علی(ع) دم مى زنى، او پاک نيّت ترينِ و پاكْ نژادترينِ انسان ها است، داراى برترين همسر و پسر عمويش برترين پسر عموى عالَم است و تو لعنت شده فرزند لعنت شده ای که همواره در پى آشوبگرى در دين خدا بوديد. بدان كه تو با پروردگارت فريبگرى پيش گرفته اى و از تدبيرش در امان مانده اى و از رحمتش نااميد گشته اى، او در كمين توست، حال آن كه تو فريفته ى صبر او شده اى...

روزى ابوطالب آن دو را در حال نماز دید، پس به على گفت: پسر عزیزم! این چه دینى است که تو دارى؟ علی گفت: به خدا و رسول خدا(ص) ایمان آورده ام و با او براى خدا نماز مى گزارم. ابوطالب گفت: پسرم آگاه باش همانا او تو را جز به خیر و خوبى دعوت نمى کند پس ملازم پسر عمویت باش، که به واسطه او از هر ضرر دنیوى و اخروى سالم مى مانى. و در جای دیگر گفت: به خدا سوگند! من پیامبر را وانمى گذارم و از فرزندانم هر که داراى حَسَب و نَسَب است او را وا نمى گذارد.

ابن اثیر می گوید: ابوطالب، پیامبر(ص) و على را در حال نماز دید و على در طرف راست آن حضرت بود، پس به جعفر گفت: در کنار پسر عمویت قرارگیر و در جانب چپ او نماز بخوان و اسلام جعفر کمى پس از اسلام برادرش على بود.

امام حسین(ع) در روز دهم محرّم خطبه اى را در مقابل لشکر یزید ایراد کرد و در آن خطبه فرمود: «...اما بعد؛ نسب مرا به یاد آورید و تأمل کنید که من کیستم؟ آن گاه به خود رجوع کنید و نفس خود را عتاب نمایید، آیا براى شما کشتن و هتک حرمت من روا است؟ آیا من پسر دختر پیامبر شما و پسر وصىّ او و پسر عموى او نیستم؟...».

ابن صبّاغ مالکى از محمّد بن حمزه دورى نقل مى کند: «توسط ابى هاشم داوود بن قاسم که برادر من بود، نامه اى به امام عسکرى(ع) نوشته و به سبب تنگدستی شدید از حضرت تقاضا کردم تا از خداوند براى من بى نیازى بخواهد؛ جوابى از طرف حضرت بر من رسید که: «پسر عمویت یحیى بن حمزه از دنیا رحلت نمود و صد هزار دینار به ارث گذاشته است. وارثى غیر از تو ندارد، و این ها همه به تو مى رسد. بر تو باد به میانه رویى، و پرهیز از اسراف». راوى مى گوید: بعد از چند روزى خبر مرگ پسر عمویم رسید و اموال او را به من دادند.

شمس الدین مالکى در فضائل امیرالمؤمنین(ع) چنین سروده است: وإنّ علیّا کان سیف رسوله *** وصاحبه السامی لمجد مشیّد. وصهر النبیِّ المجتبى وابن عمِّه *** أبو الحسنین المحتوی کل سودد...؛ و همانا على شمشیر پیامبر بود، و همراه بلند مرتبه آن حضرت که مجد و بزرگى به او بلندى یافت. و داماد و پسر عموى پیامبر برگزیده، و پدر حسن و حسین و داراى هر سیادتى بود... .

جوهرى جرجانى در رابطه با غدیر چنین سروده است: أما أَخذت علیکم إذ نزلت بکم***غدیر خمّ عقوداً بعد أیمان/  هذا علیّ لمولى من بعثت له***مولى وطابق سرّی فیه إعلانی...؛ آیا هنگامى که با شما به غدیر خم رفتیم، پیمانهایى را پس از سوگندها از شما نگرفتم؟ این على مولاى هر کسى است که من بر او مبعوث شده ام، و سرّ و درون من درباره او مطابق با آشکار من است....، این پسر عموى من و عهده دار منبر من، و برادر و وارث من است، و اصحاب و برادران دیگرم این گونه نیستند.

مؤيّد فى الدين درباره غدير چنين سروده: «... وصیّ النبی المصطفى وابن عمه**ومن قام مولى فی الغدیر ووالیا...»؛  (... وصی پيامبر(ص) و پسر عموى اوست و کسى است که در غدير مولا و والى شد، و کسى است که گروهى درباره او همان حرفى را زدند که پيروان مسيح درباره مسيح گفتند...) .

ابو اسماعیل اینگونه سروده: «جدّ من وزیر و پسر عموى مصطفى، على است که بسیار جنگجو و دلیر بود. نخستین کسى که نماز خواند و پروردگارش را واحد دانست و صاحب روز درخت بزرگ مغیلان(روز غدیر) آن هنگام که احمد برخاست و با صداى بلند ندا داد: «اى على تو را نسبت به خود به منزله هارون نسبت به موساى پاک و کلیم قرار دادم»...».