متون معروف اسلامى نشان مى دهد كه اميد و انتظار صلح و عدالت جهانى در پرتو قيام يك مرد انقلابی، موضوعی است كه در متن تعالیم پيامبر(ص) قرار داشته است. این روايات چنان است كه هيچ محقّق اسلامى، نمى تواند «تواتر» آن را انكار كند. تاكنون كتاب هاى زيادى از طرف دانشمندان شيعه و اهل تسنّن در اين زمينه نوشته شده و نويسندگان آنها متّفقا صحّت احاديث مربوط به مصلح جهانى را پذيرفته اند، و تنها افراد بسيار معدودى مانند «ابن خلدون» و «احمد امين مصرى» در صدور اين اخبار از پيامبر(ص) ترديد كرده اند. بنابراين عقيده به «ظهور مصلح بزرگ» اعتقادي اسلامي است و نمي توان آن را تفكّري وارداتي دانست.

امام علی(ع) درباره اركان دعوت پيامبر اسلام(ص) می فرماید: «هنگامى پيامبر(ص) را فرستاد كه نشانه هاى هدايت كهنه و فرسوده، و جادّه هاى دين محو شده بود، او حق را آشكار ساخت و براى مردم دلسوزى و خيرخواهى كرد و به سوى كمال هدايت نمود، و به عدل و داد امر فرمود، رحمت و سلام خدا بر او و خاندانش باد». پیامبر(ص) در چنين محيط پر از ظلمت و كفر قيام نمود و چهار برنامه را اجرا فرمود: حقّ را در معارف دينى آشكارا بيان كرد، با اندرزها و نصايح خود آنها را به ترك گناه و فساد فرا خواند، و آنها را به آنچه مايه تكامل انسان بود هدايت كرد و به عدل و داد و ميانه روى دعوت نمود.

حكومت مهدى(عج) شبيه هيچ يك از حكومت هاى موجود در دنيا نيست؛ زيرا اولاً: ایشان اسلام را به عنوان برنامه حكومتى عادل پياده می كند. ثانياً: اساس حكومت هاى رايج در دنيا بر ظلم و تعدى استوار است؛ در حالى كه يكى از اهداف حكومت امام زمان(عج) برچيدن ظلم و بى عدالتى و گسترش عدل و داد در سطح جامعه است. ثالثاً: همه نظام ها و قوانين موجود در جهان بر ماديت و اسقاط عنصر الهى در امور استوار است؛ ولی حكومت مهدى(عج) بر پايه معنويت و ارتباط انسان با خدا و تربيت جسم و روح استوار است.

به تأكيد روايات، امام زمان(عج) بعد از ظهور، مانند حضرت داوود(ع) و حضرت سلیمان(ع) «قضاوت» می نمايد؛ زیرا وظيفه امام زمان(عج) بعد از ظهور، پر كردن زمين از عدل و داد است و طبيعى است كه به واقع حكم نمايد تا اينكه حقوق به صاحبان اصلى اش باز گردد. علاوه بر اینکه در حال حاضر نیز، تمام علماى شيعه و برخى از علماى اهل سنت قائلند که قاضی می تواند بدون تکیه بر بینه و قَسَم حکم کند.

درباره مدت زمان حكومت مهدي(عج) دو دسته روايت وجود دارد: 1- رواياتى كه مدت بقاى حكومت حضرت را 10 سال يا كمتر می دانند. اين قول مشهور بين علماست ولي غالب رواياتش در مصادر اهل سنت يافت مى شود. 2- برخى روايات ديگر دلالت دارد بر اينكه مدت حكومت حضرت بيش از 10 سال است. امام على(ع) فرمود: «مهدى در مدت 30 يا 40 سال، متولى امر مردم خواهد شد».

مطابق برخى ادله، حكومت حضرت مهدى(عج) بر كل كره زمين است؛ زيرا هدف از خلقت، رسيدن كل بشر به عبوديت كامل است. مطابق برخى روايات، حضرت(عج) تمام زمين را پر از عدل و داد خواهد كرد و تمام مناطق روي كره زمين را فتح خواهد كرد و همه مردم روى زمين موحّد شده و زمين آباد خواهد شد. در بعضی از روايات نيز حكومت مهدى(عج) از نظر گستردگى، تشبيه به حكومت ذوالقرنين شده است.

ظلم و فساد شرط و علت ظهور نیست؛ بلکه آمادگی جهان برای ظهور است. وقتي مردم جهان ثمره تلخ تبعيض ها و بى عدالتى ها را بچشند، ناراحت مى شوند و در جست و جوى يك طريق اصلاح و يافتن يك مصلح جهانى گام بر مى دارند. در نتيجه هسته اصلى زمينه براى ظهور، آمادگى و آگاهى از عواقب وضع نابسامان امروز دنيا است، نه اينكه وجود ظلم و فساد هدف اصلى باشد.

يكي از آياتي كه دلالت بر ظهور امام زمان(عج) دارد «آيه وراثت» است. خداوند در اين آيه می فرماید: «ما در زبور بعد از تورات نوشتيم كه بندگان صالح من وارث زمين خواهند شد». بر اساس روایات، مصداق کامل آیه زمانى است كه حضرت مهدى(عج) ظهور كند و زمين را پر از عدل و داد نماید. در آن زمان، تمام كره زمين در اختيار بندگان صالح خداوند قرار خواهد گرفت.

علائم نشان دهنده نزدیکی ظهور حضرت مهدى(عج)، همانند نداى آسمانى و ... براى آگاهى مخلصين و مؤمنان است تا از نزدیک بودن ظهور آگاهى داشته باشند، لذا ظهور براى آنها ناگهانى نخواهد بود؛ اما عنصر غافلگیری و ظهور ناگهانى براى دشمنان حضرت مهدى(عج) است تا حضرت با استفاده از اين غفلتى كه خداوند در این افراد قرار مى دهد، به مقاصد عالى خود كه همان سلطه بر ظالمان و گسترش عدل و داد است برسد.

امام مهدى(عج) متدين به دين اسلام است و چون ایشان خاتم اوصياى پيامبر اسلام(ص) است و حكومت عدلش در تمام زمينه هاست و بر امت اسلامي حكومت خواهد كرد و بعد از ظهور، احكام اسلام و سنت رسول خدا(ص) را به اجرا خواهد گذاشت؛ لذا دين حاكم در آن زمان، دين اسلام خواهد بود.