قطع رابطه 50 روزه پيامبر(ص) و مسلمانان با سه نفر از اصحاب به خاطر عدم شركت در جنگ، مجازات ثعلبه _كه با اصرار فراوان و با دعاي پيامبر(ص) صاحب ثروت و گله هاى فراوان شد و زكات مالش را نپرداخت_ از طريق نزول آيه عذاب درباره وی و نگرفتن زكاتش از سوی پيامبر و سه خليفه، سرزنش با زبان و زدن با كفش درباره مردان و زنان بدون همسری كه زنا كرده ‌اند، اجازه به شوهران برای مجازات زنان ناشزه ای كه وظايف زناشوئی را ترك كرده اند از طريق پند و اندرز، كناره گيری و تنبيه بدنی از موارد تعزير در قرآن است.

با بررسی هر یک از جنگ ها پیامبر(ص) روشن می شود که تمام آن ها جنبه دفاعی داشته است. مانند جنگ بنی قینقاع، که با یهودیان مدینه روی داد. در واقع پیامبر(ص) در نخستین روزهای هجرت به مدینه؛ با قبایل بنی نضیر، بنی قریظه و بنی قینقاع پیمان صلح و امنیت بست، به شرط آن که بر علیه مسلمانان توطئه نکرده و با دشمنان همکاری نکنند. اما پس از واقعه بدر، قبیله بنی قینقاع توطئه کرده و با مشرکان همکاری کردند. پیامبر(ص) با آنان جنگید، اما هیچ یک از آنان را به قتل نرسانید و اجازه داد از شهرهایشان کوچ کنند ...

یکی از ويژگى هاى منحصر به فرد حضرت فاطمه(س) این است که پیامبر(ص) تنها بر دستهاى حضرت زهراء(س) چندين بار و در مواضع گوناگون بوسه زده است. و حدیث بوسه بر دست سعد بن معاذ که آثار کار بر آن بود اما از جنگ تبوک تخلف کرده بود با توجه به ضعف سند و اینکه سعد در آن زمان زنده نبوده، باطل است.

فخر رازى هنگامى كه به تفسير اين آيه مى رسد، اقوالى از مفسّران در مورد تطبيق اين آيه نقل مى كند و در پايان بحث مى گويد: «... اين آيه درباره على(ع) نازل شد ...» سپس به دو دليل براى تقويت اين قول استدلال مى كند. همچنین «ثعلبى» در تفسيرش در ذيل آيه فوق مى گويد: «اِنَّها نَزَلَتْ فى على(ع)».

سه نفر از مسلمانان از حضور در جنگ «تبوك» سرباز زدند و هنگامى كه سپاه اسلام به مدينه بازگشت آن سه نفر نادم و پشيمان به خدمت پيامبر(ص) رسيدند، تا عذر خواهى كنند. امّا پيامبر(ص) از آنها اعراض كرد، و سخنى با آنها نگفت. به مسلمانان نيز دستور داد كه با آنان سخن نگويند. آری این کار پيامبر(ص) نوعى تعزير شمرده مى شود، و جزء مراتب نهى از منكر محسوب نمى گردد.

پيامبر(ص) بعد از آمدن از طائف به مدينه، مردم را براى جنگ با روميان فرا خواندند. ايشان معمولا مقاصد جنگى را قبل از شروع جنگ بيان نمي كردند تا دشمن سوء استفاده نكند. اما در قضيه تبوك حضرت صراحتاً خبر از مبارزه با روميان دادند. جنگيدن در اين زمان كه فصل تابستان و گرما و وقت برداشت محصولات بود براي عده اي سخت بود. در اين هنگام آيات فوق نازل شد و اصحاب را اول با ملايمت و بعد با تهديد مخاطب قرار داد و آنها را به خاطر همراهي نكردن پيامبر(ص) مورد مذمت قرار داد.

هنگامى که در نکوهش تخلف کنندگان از غزوه تبوک آیاتى نازل شد، یکى از منافقان گفت: این گروه، نیکان ما هستند، اگر آنچه را محمّد(ص) درباره آنها مى گوید راست باشد، از چهارپایان هم بدترند. این سخن به گوش پیامبر(ص) رسید و از او پرسید: چرا چنین گفتى؟ او سوگند یاد کرد، چنین سخنى نگفته است. مرد مؤمنی که سخن او را به پيامبر(ص) گزارش داده بود گفت: خداوندا خودت راستگو را تصديق، و دروغگو را تكذيب فرما. آيات فوق نازل شد و وضع آنها را مشخص ساخت.

شان نزولهاى آین آیات، مربوط به كارهاى منافقان پس از جنگ تبوك است. ازجمله: 1- منافقان توطئه کردند که پس از مراجعت پیامبر(ص) از تبوک در یکى از گردنه ها شتر پیامبر(ص) را رم دهند. خدا پیامبر(ص) را از این نقشه آگاه ساخت. 2- منافقان هنگامى که موضع پیامبر(ص) را در برابر دشمن در تبوک مشاهده کردند، از روى تمسخر گفتند: این مرد گمان مى کند، قصرهاى شام و دژهاى شامیان را تسخیر خواهد کرد. خدا پیامبر را از این واقعه آگاه ساخت. آنها عذر آورده و گفتند: ما قصد و غرضى نداشتیم.

 حضرت رسول(ص) در زمان حیات خود تلاش کرد یک بار با اعزام جمعی به فرماندهی جعفر طیار و یک بار با به راه انداختن جنگ تبوک، تهدید امپراتوری روم را از سر حکومت نوبنیاد اسلامی دور کند و حتی در آخرین لحظات عمر شریف شان در صدد آماده کردن و تجهز سپاهی برای مقابله با رومیان بودند که این امر با رحلت ایشان ناتمام ماند. اما پس رحلت ایشان و در زمان خلافت ابوبکر، بالاخره پس از تشکیک ها و مشورتهای فراوان، امام علی(ع) به خلیفه پیشنهاد داد این کار ناتمام را به اتمام برساند و به او نوید پیروزی داد.

علمای هر دو مذهب نقل کرده اند: پیامبر(ص) به سوى تبوک حرکت کرد و على(ع) را به جاى خود نهاد. على(ع) گفت: آیا مرا در میان کودکان و زنان مى گذارى؟ فرمود: «آیا خشنود نمى شوى که براى من، به منزله هارون براى موسى(ع) باشى، جز آن که پیامبرى پس از من نیست؟».