قرآن از نخستين روز پيدايش مورد توجه امتى بزرگ و بيدار بوده و در نهايت احترام، مورد تقديس و تعظيم قرار گرفته است. زيرا قرآن براى تمامى شؤونات حيات دينى و سياسى و اجتماعى مسلمین، به عنوان نخستين مرجع و منبع به‌حساب مى‌آید. به‌همين جهت است كه همگان در حفظ و حراست و مراقبت از سلامت و بقاى آن در تمامى اعصار مى‌كوشيدند. با این وجود چگونه ممكن است گمراه‌پيشگان و باطل‌كيشان در چنين كتاب استوار و پيراسته‌اى دست‌برد زده باشند؟!

واژه «مُهَيْمن» يا به معنى مراقبت و حفظ و نگهدارى است يا به معنى كسى كه امنيت و آرامش مى بخشد. اين واژه هنگامى كه درباره خداوند به كار مى رود، به معنى مراقب است و بعضى آن را به معنى شاهد و ناظر يا قيام كننده به امور خلائق تفسير كرده اند.

علامت انسان خاشع چهار چيز است: 1ـ در پنهان و آشكار مراقبت مى كند كه عملى برخلاف رضاى خداوند انجام ندهد. 2ـ هميشه در حال انجام کار نیک است. 3ـ درباره روز قيامت تفكر می کند. 4ـ با خداوند متعال مناجات می کند.

براى تحصيل صفت «رضا» چند نکته لازم است؛ 1. توجه به خداوند به وسیله ذکر، فکر و مواظبت بر طاعات و هوای نفس. 2. بداند که انسان غافل و جاهل است و نارضایتى او نظام الهى را تغيير نمی دهد. 3. آيات و اخبارى كه در رفعت مرتبه اهل بلا و اجر و ثواب بر مصيبت است را مطالعه نماید. بالاتر از مقام رضا، مقام «تسلیم» است که مربوط به متقین است؛ و انسان در این مقام همه امور را به خدا وا می گذارد.

در آيه 200 سوره آل عمران خداوند ضمن دعوت همه مومنان به «صبر» و «مصابره»، به آنها 4 دستور می دهد: نخست، «صبر» و استقامت در برابر حوادث و مشكلات؛ دوم، «مصابره» به معنى صبر و استقامت در برابر صبر ديگران؛ سوم، «مرابطه» که معمولاً به معنى مراقبت از مرزها مى آيد. آخرين دستور نیز، تقواى الهى است كه مانند چترى بر همه دستورهاى سابق سايه مى افكند و هنگامى كه «صبر» و «مصابره» و «مرابطه» به دور از هر گونه رياكارى و اغراض شخصی، آميخته با تقوا گردد، سبب فلاح و رستگارى و نجات در دنيا و آخرت مي شود.

تقّرب و رسیدن به خدا‌ مهم ترین دغدغه هر مؤمنی است که برای دستیابی به آن تلاش می کند. بهترین راه رسیدن به خدا و رضوان الهی، همان راهی است که خود خداوند بیان و مشخص کرده است. این امر محقّق نمی گردد جز با شناخت خداوند متعال، حرکت در مسیر بندگی، رعایت اخلاق و مراقبت از نفس. علاوه بر این، باید موانع قرب الهی را رفع نمود که ارتکاب گناه از جمله آن موانع است.

«رابطوا» از «رِباط و مرابطه»، معنى وسيعى دارد که هر گونه آمادگى و مراقبت براى دفاع از خود و جامعه اسلامى در برابر حملات غافلگيرانه شياطين جن و انس و هواي نفس را شامل مى شود. لذاست که در روایات به مراقبت از مرز ها و مراقبت بر نمازها تفسير شده، کما اينکه به علماء و دانشمندان نيز«مرابط» گفته شده چراکه آنها نگهبانان عقائد و فرهنگ اسلام اند.

در آیه: «...خاف مقام ربه» با توجه به اینکه ذات مقدس خدا مایه خوف نیست، برای مقام رب  سه معنی بیان کرده اند: 1- مواقف قیامت که انسان در این مقامات در پیشگاه خداوند براى حساب متوقف مى شود. 2- علم خداوند و مقام مراقبت او نسبت به همه انسان ها است. 3- مقام عدالت خدا.

طبق آیات و روایات راه ‏هاى متعدّدى براى تقویت ایمان وجود دارد از جمله: آشنایى با قرآن‏؛ دقّت در اسرار آفرینش‏؛ توسّل و دعا؛ تقوا و مراقبت نفس از گناه خصوصا گناه های زبان.

علماء برای «مراقبه» سه حالت بیان کرده اند: 1- چون خدا را حاضر و ناظر در همه جا مى بيند كمتر به دام هواى نفس مى افتد. 2- كائنات را فراموش می کند و چنان از خود مراقبت می کند كه جز خدا هيچ چيز در ذهن و فكر او نمی باشد. 3- از خدا مى خواهند كه متولى امر آنها باشد و به فضل خويش آنها را مصداق «و هو يتولّى الصالحين» فرمايد.