پاسخ اجمالی:
تقّرب و رسیدن به خدا مهم ترین دغدغه هر مؤمنی است که برای دستیابی به آن تلاش می کند. بهترین راه رسیدن به خدا و رضوان الهی، همان راهی است که خود خداوند بیان و مشخص کرده است. این امر محقّق نمی گردد جز با شناخت خداوند متعال، حرکت در مسیر بندگی، رعایت اخلاق و مراقبت از نفس. علاوه بر این، باید موانع قرب الهی را رفع نمود که ارتکاب گناه از جمله آن موانع است.
پاسخ تفصیلی:
«تقّرب به خدا» و «وصول الی الله»، مهمّ ترین دغدغه هر مؤمنی است؛ و آن را اصلی ترین هدف زندگی خود می داند. بهترین راه رسیدن به خداوند نیز همان راهی است که خداوند خود در آیات نورانی قرآن بیان کرده است. ابتدا باید معرفت و شناخت خود را نسبت به پروردگار افزایش داد و سپس در مسیری که او تعیین کرده است گام نهاد. اگر انسان خداوند و مسیر «سلوک الی الله» را درست بشناسد و در آن گام بر دارد، به سوی مقام قرب الهی حرکت نموده است.(1)
عوامل مؤثر در این مسیر متعدد هستند، اما مهم ترین شان را می توان این گونه برشمرد:
1. ایمان به خداوند: اگر بخواهیم به درجات عالی «تقرّب الی الله» دست یابیم، باید بالاترین مراتب ایمان را درک نمائیم. امام علي(علیه السلام) می فرماید: «أقربُ النّاس مِنَ اللهِ سبحانَهُ أحْسَنُهم ایماناً»(2)؛ (نزديك ترين مردم به خداي سبحان، نيك ايمان ترين آنهاست).
برای رسیدن به مراتب بالای ایمان نیز باید خداوند را همیشه همراه و ناظر اعمالمان ببینیم؛ چرا که پیامبر(صلی الله علیه وآله) در این باره فرمود: «أفضَلُ الإیمانِ أن تَعلَمَ أنَّ اللَّهَ مَعَکَ حَیثُ ما کُنتَ»(3)؛ (برترین [مرتبه] ایمان آن است که بدانى هرکجا باشى خدا با تو است). این ایمان انسان را همواره متوجه خدا می کند و مسیر تقرّب را دائم به او گوشزد می کند.
2. عبادت: پس از ایمان، «عبادت» نقش بسزایی در طی این مسیر دارد؛ بخصوص نماز که مصداق کامل عبادت است و در روایات به تأثیر آن در «تقرّب الی الله» تاکید شده است. امام کاظم (علیه السلام) در این باره می فرماید: «أَفْضَلُ مَا تَقَرَّبَ بِهِ الْعَبْدُ إِلَى اللَّهِ بَعْدَ الْمَعْرِفَةِ بِهِ الصَّلَاة»(4)؛ (بهترین چیزی که بنده بعد از شناخت خدا به وسیله آن به درگاه الهی تقرّب پیدا می کند، نماز است). امام صادق(علیه السلام) نیز می فرماید: «الصَّلَاةُ قُرْبَانُ كُلِّ تَقِي»(5)؛ (نماز خواندن، برای هر شخص پرهیزگاری وسیله نزدیكی به خدا است).
آری، اذکار و اعمال نماز اگر با توجّه و حضور قلب همراه گردد، نردبان صعودی است برای رسیدن به قرب الهی. پس می توان پذیرفت که (نزديكترين حالِ بنده به خدا، حالى است كه در سجده است)؛ «أقرَبُ ما يكونُ العَبدُ إلَى اللّه ِ و هُو ساجِدٌ».(6) البته این در صورتی است که نمازگزار تمام توجّهش به سوی پروردگار باشد و او را بخواند.
3. شناخت اهل بیت(علیهم السلام): توجه به این نکته نیز لازم است که شناخت خداوند و اطاعت از او، بدون شناخت اهل بیت(علیهم السلام) میسّر نیست. بنابراین ارتباط با آنان حتّی در قالب «توسّل» نیز انسان را در رسیدن به قرب الهی کمک می کند.
قرآن در این زمینه در آیه 35 سوره مائده می فرماید: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسيلَةَ وَ جاهِدُوا في سَبيلِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ»؛ (اى كسانى كه ايمان آورده ايد! از [مخالفت فرمان] خدا بپرهيزيد! و وسيله اى براى تقرب به او بجویيد! و در راه او جهاد كنيد، باشد كه رستگار شويد)! در روایات بیان شده که اهل بیت(علیهم السلام) خود را به عنوان وسیله [ای برای تقرّب به خداوند] معرفی کرده اند.(7)
4. ترک گناه و رعایت اخلاق و آداب دینی: در کنار موارد فوق، رعایت اخلاق و آداب دینی و انجام مستحبات و ترک گناهان نیز متمّم و مكمّل حرکت در مسير الي الله است. در ذیل به احادیثی در این باره اشاره می کنیم:
- شب زنده داري؛ امام حسن عسکری(علیه السلام) در این باره می فرماید: «اِنَّ الوُصُولَ اِلی اللهِ عَزّوجلَّ سَفَرٌ لا یُدرَکُ اِلّا بِامتِطاءِ اللَّیلِ»(8)؛ (وصول به خداوند عزوجل سفری است که جز با عبادت در شب حاصل نگردد).
- خوشرويي با مردم؛ امام سجاد(علیه السلام) می فرماید: «إِنَّ أَقْرَبَكُمْ مِنَ اللَّهِ أَوْسَعُكُمْ خُلْقا»(9)؛ (نزديك ترين شما به خداوند، خوش خُلق ترین شماست).
- حق گويي؛ امام علي(علیه السلام) می فرماید: «أقرَبُ العِبادِ إلَى اللّه ِ تعالى أقوَلُهُم لِلحَقِّ و إن كانَ علَيهِ، و أعمَلُهُم بالحَقِّ و إن كانَ فيهِ كُرهُهُ»(10)؛(نزديك ترين بندگان به خداي متعال، حق گوترين آنهاست، هر چند به زيانش باشد و عمل كننده ترين آنهاست به حق، هر چند بر خلاف ميلش باشد).
- تواضع؛ امام صادق(علیه السلام) می فرماید: «فِيمَا أَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى دَاوُدَ ع يَا دَاوُدُ كَمَا أَنَ أَقْرَبَ النَّاسِ مِنَ اللَّهِ الْمُتَوَاضِعُونَ كَذَلِكَ أَبْعَدُ النَّاسِ مِنَ اللَّهِ الْمُتَكَبِّرُون»(11)؛ (از وحي هاي خداي عزوجل به داود(علیه السلام) اين بود: اي داود! همچنان كه نزديك ترين مردم به خدا فروتنان اند، دورترین مردم از خداوند هم متکبرین هستند).
-دوری از گناه نیز از موانع قرب الهی است که باید از آن پیشگیری کرد. امام محمد باقر(علیه السلام) در بیان اثر گناه تکبر در دوری از خداوند می فرماید: «الجَبّارونَ اَبعَدُ النّاس منَ اللهِ عزّوجلَّ یومَ القیامَهِ»(12)؛ (دورترین مردم از خداوند عزّوجل در روز قیامت سرکشانِ متکبّر هستند).
هر چه انسان در این مسیر، اسباب بیشتری را فراهم سازد، زودتر به قرب الهی نائل می گردد و پروردگار را همیشه حامی و در کنار خود می بیند.
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.