زندگى انسان هيچ گاه از ناملايمات، خالى نبوده و هم اكنون نيز نيست. بر طبق شواهد و قراين موجود، حجم مشكلات روانى با پيشرفت تمدّن صنعتى، افزايش چشمگيرى پيدا كرده است كه علل عمده آن عبارتند از: عدم توازن رشد سطح تكنيك و صنعت با رشد اخلاقى، احساس بيهودگى و پوچى، افزايش برخوردها و اصطكاك منافع، گسترش درگيري هاى اجتماعى و وسايل ناسالم و مخدّر و ...
علت عقب ماندگى مسلمين يا بخاطر فراموش كردن جهاد است و يا به خاطر آلوده شدن نيت هاست. جهاد در صحنه‌هاى علمى، فرهنگى، سياسى، اقتصادى و نظامى فراموش شده است. عواملي چون حُبّ نفس، عشق به دنيا، راحت طلبى، كوته‌نگرى و اغراض شخصى، خودفروختگى جمعى از زمامداران، يأس و انزواى دانشمندان، هم جهاد را از آنها گرفته و هم اخلاص را. اگر مختصر اخلاصى در صفوف پيدا شود و مجاهدان تكانى به خود بدهند پيروزي‌ها فرا مى‌رسد، ذلت به عزت و نفاق به وحدت و انسجام تبديل مى‌گردد.
«صبر» يك حالت نفسانى است كه انسان با كمك آن مى تواند در مقابل انواع مشكلات بايستد. اگر ايستادگى در برابر سختی های اطاعت از فرامین الهی باشد آن را «صبر بر طاعت» مي گويند. اگر مقاومت در برابر مشكلات ناشي از هوا و هوس ها و شهوات نفس سركش باشد آن را «صبر بر معصيت» مي گويند و اگر مقاومت در برابر مشكلاتى باشد كه به جهت مصايب و بيماري ها رخ می دهد، به آن «صبر بر مصيبت» گويند. به هر حال جايگاه صبر تا آنجا اهميت دارد كه امام علي(ع) مي فرمايد: «صبر در برابر ايمان، همچون سر است در برابر تن».
منظور از «صبر» همان استقامت در برابر مشكلات و حوادث گوناگون است كه نقطه مقابل آن جزع، بى تابى و تسليم شدن در برابر مشكلات است. این مسئله علاوه بر زندگى مادى در زندگى معنوى نيز وجود دارد. به عبارت دیگر اگر انسان در برابر نفس سركش و هوی و هوس ها و زرق و برق دنيا و جاذبه هاى گناه ايستادگى نكند و در طريق «معرفة اللّه» و اطاعت فرمان او با مشكلات نجنگد، هرگز به جايى نمى رسد. لذا علماى علم اخلاق، صبر را به سه دسته تقسيم مى كنند: صبر بر اطاعت، صبر بر معصيت و صبر بر مصيبت.
در اين كه پيامبران «اولوا العزم» چه كسانى هستند اختلاف است؛ بعضى آنها را به پيامبران صاحب شريعت جديد تفسير كرده اند كه تعداد آنها به همراه پيامبر اسلام(ص) پنج نفر مى باشد. انتخاب اين عنوان براى آنها نيز به خاطر اراده محكم و عزم استوارشان در راه دعوت حق بوده است. بى شك اين گروه از پيامبران نسبت به سايرين، با مشكلات بيشترى رو به رو بودند؛ زيرا عرضه شريعت جديد و آيين تازه، مشكلات بیشتری را ازجانب متعصبان در پی دارد.
در آیه 153 سوره «بقره» خداوند به همه مؤمنان، توصیه می کند که در مشكلات از نيروى «صبر» و «نماز» كمك بگيرند. در واقع اين آيه داراى مفهوم وسيعى است و هر گونه صبر و استقامت را شامل مى شود، خواه صبر به اطاعت يا بر معصيت يا بر مصيبت باشد. بنابراين، براى انجام هر كار مهمى بايد از شاخه هاى مختلف صبر كه متناسب با آن كار است، يارى جست.
فلسفه مهم «صبر» رسيدن به هدف هاى عالى است؛ انسان وقتي بخواهد هر كار مثبتى انجام دهد، چه بسا با مشكلات فراوانى مواجه است و لذا بايستي در برابر مشكلات و حرف و حديث‌ها، صبر و حوصله به خرج داد و الا اگر صبر و حوصله نباشد انسان از كار خير صرفنظر مى كند.
قال ابي عبدالله (عليه السلام)
إِذَا دَخَلْتَ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ فَادْخُلْهُ حَافِياً عَلَى السَّکِينَةِ وَ الْوَقَارِ وَ الْخُشُوعِ...
هنگامى که به مسجد الحرام وارد شدى، با پاى برهنه و با آرامش و متانت و خشوع داخل شو.
کافى: 4/401