امام علی(ع) پيكر پاك پيامبر(ص) را مخاطب ساخته و مى گويد: «پدر و مادرم فدايت باد، با مرگ تو نبوت و وحی قطع شد، مصيبت تو آن قدربزرگ است كه عموم مردم در آن به طور يكسان عزا دارند، و اگر ما را امر به صبر نفرموده بودى، گریه و اندوه همیشگی مان در برابر مصيبت تو ناچیز بود، امّا چه مى توان كرد، چون مرگ چيزى است كه قدرت بر دفع آن نيست، بنابراين گریستن مشكلى را حل نمى كند، بايد به رضاى خدا راضى بود، روح پاك تو در جوار قرب خدا قرار مى گيرد، در آنجا براى ما دعا كن ...».

بر اساس دیدگاه مورخین اهل سنت، حدود ده نزاع هنگام رحلت پیامبر(ص) و پس از آن، ميان مسلمانان رخ داد: 1- آوردن قلم و دوات. 2- تجهيز و حركت لشكر اسامه. 3- از دنيا رفتن پيامبر(ص). 4- محل دفن پيامبر(ص). 5- مسئله امامت و خلافت. 6- مسئله فدك. 7- حكم مانعان زكات. 8- تعيين عمر به عنوان جانشين ابوبكر. 9- شوراي شش نفره عمر. 10- بر پا كردن جنگ جمل، صفَّين و نهروان.

او در شعر خود علی را داناترین افراد به قرآن و نخسین مسلمان دانسته و گفته: «عن أوّلِ الناس إیماناً وسابقةً ***وأعلمِ الناسِ بالقرآن والسننِ»و در ادامه به رحلت پیامبر(ص) در آغوش او و همکاری جبرئیل با او در غسل پیامبر(ص) و... اشاره کرده و بیعت با ابوبکر را اولین فتنه دانسته است.

در زمان رحلت پیامبر(ص) سه خطر مهم موجودیت اسلام را تهدید مى کرد؛ امپراتورى روم، امپراتورى ایران و منافقین داخلى. با وجود این مثلث خطرناک، آیا معقول است که پیامبر اکرم(ص) امت اسلامى و دین اسلام را که از هر سو در محاصره خطرها بودند و دشمنان از هر طرف در کمین نشسته بودند، بدون یک رهبر معین به حال خود رها کند؟ در حالی که می دانست نداشتن رهبر واحد، به هرج و مرج و نزاع قبیله اى خواهد انجامید و دشمنان از این نزاع و اختلاف و کشمکش سود خواهند برد.

قرآن در آیات مختلف حرف ها و اعمال برخی صحابه را نقد کرده و در برخى از آیات، گروهى را مى ستاید. در آیه 144 سوره آل عمران، واقعه اُحد مقدمه و هشدارى براى پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله) بود و مردم را خبر داد و توبیخ کرد که اگر پیامبر(ص) بمیرد یا کشته شود، از دین بر مى گردند. این آیه خبر مى دهد که بازگشت از دین پس از رحلت پیامبر(ص)، امکان دارد. پس آیا مى توان کسانى را که چنین احتمالى در باره آنان مى رود، به عدالت کامل که هم مرز با عصمت است توصیف کرد؟
 

امام علي(ع) در ترسیم دوران پس از رحلت پیامبر(ص) می فرماید: «قيام صالحان به پيشوايى پيغمبر(ص) همچنان ادامه داشت تا پيامبر رحلت نمود در آن هنگام گروهى به قهقرا برگشتند، و با غير اهل بيت پيوند برقرار ساختند». سپس مى فرمايد: «آنها بناى خلافت را از محل اصلى آن، برداشته در غير جايگاهش نصب كردند». با اين كه پيامبر(ص) بارها فرموده بود دست از دامان قرآن و عترتم برنداريد. سپس امام به اوصاف عوامل اين دگرگونى پرداخته و مى فرمايد: «آنها معدن تمام خطاها، و درهاى هرگونه گمراهى بودند و ...».

امام على(ع) هرگز دنبال خلافت نرفت، زیرا اگر دنبال خلافت راه افتاده بود، لازم بود که جسد پیامبر(ص)، را بدون غسل و کفن رها کند و مانند دیگران به سوى سقیفه بشتابد؛ یا در شورای شش نفره، با قبول ظاهری شرط آن ها به خلافت برسد و یا پیشنهاد ابوسفیان را در پس گرفتن خلافت از ابوبکر قبول می کرد، اما خلافت برای او به اندازه نعلین وصله خورده ای ارزش نداشت.

به گواهی تاریخ، پس از رحلت رسول خدا و بیعت با ابوبکر، سپاه اسامه به طرف روم به راه افتاد اما با اینکه دستور همراهی با سپاه شامل همه مهاجرین و انصار شده بود، با وساطت ابوبکر، اسامه عمر را از همراهی با سپاه معاف کرد.

اولاً: حوادث پس از رحلت پیامبر(ص) مثل سقیفه نشان داد تنها تصریح لفظی برای تسلیم مسلمانان در برابر اوامر آن حضرت کافی نبود. ثانیاً: نوشتن یک مطلب برای تأکید، دلالت ندارد که نویسندۀ آن مطلب قبلاً به طور شفاهی آن را متذکر نشده باشد. ثالثاً: حجة الوداع فرصتی استثنایی برای پیامبر(ص) بود که از آن برای معرفی جانشین خویش استفاده کنند و بهانه بدست کسانی که شاید نوشتار آن حضرت را هرگز نبینند، ندهند. مضافاً بر اینکه ابلاغ ولایت امیرالمؤمنین(ع) توسط پیامبر(ص) در غدیر خم دستور صریح خداوند متعال بود.