در حديث «توحيد مفضل» از امام صادق(ع)، شگفتی های زیادی از خلقت گیاهان مورد اشاره قرار گرفته؛ مانند ميوه ها براى غذاى انسان، و گاه براى حيوانات، هيزم براى آتش افروزى، و اینکه لذتى كه از مشاهده مناظر زيبا و با طراوت گیاهان مى بريم با هيچ منظره اى در جهان برابرى نمى كند. همچنین پدید آمدن یکصد دانه از یک دانه، حفاظ ها و غلاف هایی که دانه های خوراکی را از آفات محیط و پرندگان محافظت می کنند، ریشه های گیاهان که برای تامین آب و مواد غذایی در زمین نفوذ می کنند و ... که همه اينها به اراده و امر پروردگار و نشانه عظمت اوست.

برخی از فواید «گیاهان» عبارت اند از: منبع تغذیه برای انسان ها و پرندگان و جوندگان و ماهیان، تهویه و تبدیل دی اکسید کربن به اکسیژن، مواد اولیه ای برای لباس و پوشاک، منبع اولیه ای برای تهیه خانه ها و اثاث آنها، مواد اولیه بسیاری از داروهای گیاهی، مهار کردن شن های روان، منبع اولیه تهیه کاغذ، تعدیل گرما و سرما، زیبایی و طراوت طبیعت، منبع انرژی، منبع و مواد اولیه ای برای تهیه عطرها و مواد شیمیایی و... .

واژه «زَرْعٍ» اگرچه در اصل به معنى پاشيدن بذر و دانه در زمين است ولی از آنجا كه روئيدن گياه و برداشتن محصول به دنبال افشاندن بذر خواهد بود، به هريك از اين امور نيز «زرع» اطلاق مى ‌شود. اما بعضى گفته ‌اند: «زَرْع» به معنى رويانيدن است، و اين در حقيقت كار خدا است؛ و اگر واژه «زارع» به بندگان اطلاق مى‌ شود به خاطر آن است كه اسباب و مقدمات آن را فراهم مى ‌سازند.

ظاهر اين است كه «ثمر» در اصل مفهوم محدودى داشته كه همان ميوه ‌اى است كه از درخت به دست مى‌ آيد، ولى در ادامه اين مفهوم گسترش پيدا كرده و به صورت كنائى بر حاصل و مولود هر شىء اطلاق شده است، تا آنجا كه گفته مى‌ شود ثمره و ميوه اين مكتب يا اين تعليمات چنين و چنان بوده است.

در قرآن در توصیف گیاهان از واژه «زوج کریم» استفاده شده که بسیاری از مفسرین آن را به معنای تنوع بی شمار گیاهان می دانند. مثلا 3000 نوع نخل، 1700 نوع انجیر هندی، 35000 نژاد گندم، 7000 نوع سیب، 40000 نوع جلبک، 100000 نوع قارچ و بسیاری از ارقام شگفت انگیز دیگر. برخی مفسرین نیز آن را اشاره ای به حقیقتی کشف شده در علم گیاه شناسی یعنی آمیزش قسمت های نر و ماده گیاه با گرده افشانی برای تشکیل تخمک میوه می دانند که همه این شگفتی ها نشانه ای از خالق آنها است.

جهان گیاهان مملو از شگفتی هایی است که ما را به خالق دانای آنها رهنمون می سازد. شگفتی هایی مانند احساس ریشه در یافتن رطوبت و مواد غذایی زیر زمین و کنار زدن همه موانع برای رسیدن به آن، انشعابات بسیار ظریف درون برگ ها که آب و مواد غذایی را به همه جای برگ می رساند و هوا را تصفیه می کند و مواردی مانند زیبایی، توارث، پیچیدگی ساختمان آنها و ... . دقت در این خصوصیات و ظرافتها هر انسان منصفی را به این نتیجه می رساند که خالق این گیاهان از علم و قدرت بی نظیری برخوردار بوده است.

اگر در نظام ارتزاق موجودات مختلف دقت و انديشه شود، نكات جالب و شگفت انگيزى از قدرت خداوندى بر ما روشن مى گردد؛ مثلا هرگز مواد غذایی جهان تمام شدنی نیست؛ یا طریق استفاده از روزی در بین موجودات مختلف است؛ یا بعضى مواد غذايى و رطوبت را از زمين مى گيرند، بعضى ها از آب، بعضى از هوا، و بعضى از طريق وابستگى به گیاهان وحیوانات ديگر و ...

گیاهان یکی از برجسته ترین نشانه های خداوند هستند و قرآن در بسیاری از آیات خود به آفرینش آنها اشاره کرده است. مثلا در سوره شعراء رویش گیاهان در انواع گوناگون به عنوان نشانه ای از قدرت خداوند معرفی شده است. همچنین در سوره نمل نیز بعد از دعوت مردم به مطالعه اسرار آفرینش به رویش گیاهان اشاره می شود و کسانی که خالق این پدیده ها را کسی غیر از خدا می دانند، جاهل خطاب شده و سرزنش می شوند. در سوره های لقمان، یس، انعام و دیگر سوره ها نیز به نشانه های عظمت الهی در آفرینش گیاهان اشاره می شود.

«نَباتْ» در اصل به معنى هر نوع گياهى است كه از زمين مى‌ رويد؛ خواه داراى تنه و ساقه باشد، مانند: درخت، يا بدون آن باشد؛ ولى غالبا اين واژه در مورد گياهان بدون ساقه گفته مى‌ شود. در تعبيرات وسيعتر «نبات» به هر موجودى كه داراى «نمو» است، اعم از گياه و حيوان و انسان اطلاق مى‌ گردد.

«شَجَر» به معنى گياهان ساقه دار است؛ و در قرآن در مقابل «نَجم»، به معنى گياهان بى‌ساقه قرار گرفته است. در «مقائيس اللّغه» آمده: «شجر» داراى دو معنى است: بلندى و ارتفاع، و تداخل اجزاء يك شى در يكديگر؛ و از آنجا كه درختان هم ارتفاع دارند، و هم شاخه‌ هاى آنها در يكديگر وارد مى شود، به آنها «شجر» اطلاق شده است. ولى بعضى معتقدند كه اين مادّه در اصل به معنى چيزى است كه «نمو» دارد، بالا رفته و شاخ و برگ پيدا مى ‌كند؛ و گاه به امور معنوى نيز اطلاق مى ‌شود، مانند: «وَالشَّجرةَ الْمَلْعُوْنةَ فى القرآن».