پاسخ اجمالی:
در حديث «توحيد مفضل» از امام صادق(ع)، شگفتی های زیادی از خلقت گیاهان مورد اشاره قرار گرفته؛ مانند ميوه ها براى غذاى انسان، و گاه براى حيوانات، هيزم براى آتش افروزى، و اینکه لذتى كه از مشاهده مناظر زيبا و با طراوت گیاهان مى بريم با هيچ منظره اى در جهان برابرى نمى كند. همچنین پدید آمدن یکصد دانه از یک دانه، حفاظ ها و غلاف هایی که دانه های خوراکی را از آفات محیط و پرندگان محافظت می کنند، ریشه های گیاهان که برای تامین آب و مواد غذایی در زمین نفوذ می کنند و ... که همه اينها به اراده و امر پروردگار و نشانه عظمت اوست.
پاسخ تفصیلی:
در حديث «توحيد مفضّل» از امام صادق(علیه السلام) چنين مى‌خوانيم، كه فرمود: «اى مفضّل! انديشه كن درباره اين گياهان و انواع منافع آنها. ميوه ها براى غذاى انسان، و گاه براى حيوانات و هيزم براى آتش افروزى، چوب براى انوع فرآورده هاى چوبى و پوست و برگ و ريشه و انواع صمغ ها هر كدام منافعى در بر دارد؛ و اگر اينها نبودند چه مشكلات فراوانى در زندگى ما پيدا مى شد؟ و از اين گذشته لذّتى كه از مشاهده مناظر زيبا و با طراوت آنها مى بريم با هيچ منظره اى در جهان برابرى نمى كند!
اى مفضّل! بينديش چگونه گاهى از يك دانه صد دانه يا كمتر و بيشتر به وجود مى آيد؛ در حالى كه ممكن بود از يك دانه تنها يك دانه برويد؟! اين نيست مگر براى اينكه انسان ها در وسعت باشند و بتوانند غذاى خود را تا سال آينده تأمين كنند. درست بينديش اين دانه هاى غذائى مانند عدس و ماش و باقلا چگونه در پوسته ها و كيسه هاى مخصوصى از آفات محافظت مى شود؟ درست همانگونه كه جنين در «مشيمه» حفظ مى گردد؛ و خوشه هاى گندم و مانند آن را بنگر كه علاوه بر اين، بر سر هر خوشه رشته هاى درازى همچون نيزه ها است، تا از حملات پرندگان در امان باشد!... درست در آفرينش درختان و نباتات بينديش، اينها نيازمند به غذا هستند در حالى كه قادر بر حركت نيستند! لذا ريشه هاى آنها در اعماق زمين فرو رفته تا مواد غذائى را به تمام گياه برساند. اين ريشه ها مواد غذائى را از زمين مى مكند، همانگونه كه حيوانات شيرخوار پستان مادر را. آيا نمى بينى كه رشته هاى ريشه ها مانند طناب هاى خيمه به هر طرف از زمين دويده تا قامت بلند درخت را سر پا نگهدارد؟ و اگر اينها نبودند چگونه ممكن بود نخل با آن قامت طولانى و شاخه هاى پهن و بزرگ در برابر تند بادها به سر پا ايستد؟!
اى مفضّل! درست در آفرينش برگ ها بينديش؛ رشته‌هاى ظريف و نازكى شبيه رگ ها در تمام آن مى بينى، بعضى ضخيم و طولانى تر و بعضى فوق العاده ظريف اند، اگر انسانى مى خواست يكى از آنها را با آن ظرافت ببافد در يكسال قادر نبود، و ابزار و وسائل زيادى لازم داشت، ولى در چند روز بهار آنقدر برگ بر درختان ظاهر مى شود كه بيابان ها و كوه ها و مناطق مختلف زمين را پر مى كند؛ و همه اينها به اراده نافذ پروردگار و امر مطاع او در سراسر جهان است».
سپس امام(علیه السلام) در ادامه اين سخن به شگفتى هاى ميوه ها و هسته ها، و مرگ و حيات گياهان در هر سال، و تلقيح و بارور شدن قسمت‌هاى مادّه از طريق آميزش با قسمت هاى نر، و همچنين دارو هاى شفابخشى كه از انواع گياهان گرفته مى شود، و دانه ها و گياهانى كه هر كدام غذاى يكى از حيوانات محسوب مى گردد، اشاره فرموده؛ و پيرامون هر كدام شرح جالبى بيان مى كند كه ذكر همه آنها در اين مختصر نمى گنجد و علاقه مندان مى توانند به حديث طولانى فوق مراجعه كنند.(1)
اين بحث دامنه دار را ناچاريم در اينجا جمع كنيم؛ و آن را با چند شعر ناب توحيدى پايان دهيم كه اگر عنان قلم رها گردد بايد كتاب ها در اين زمينه نگاشت.
آفرينش همه تنبيه خداوند دل است * * * دل ندارد كه ندارد به خداوند اقرار
كوه و دريا و درختان همه در تسبيح اند * * * نه همه مستمعى فهم كند اين اسرار!
عقل حيران شود از خوشه زرّين عنب * * * فهم عاجز شود از حقه ياقوت انار
بندهاى رطب از نخل فرو آويزند * * * نخل بندان قضا و قدر شيرين كار!
تا نه تاريك بود سايه انبوه درخت * * * زير هر برگ چراغى بنهد از گل نار
ژاله بر لاله فرود آمده نزديك سحر * * * راست چون عارض گلبوى عرق كرده يار!
گو نظر بازكن و خلقت نارنج ببين * * * اي كه باور نكنى «فى الشجر الاخضر نار»
پاك و بى عيب خدائى كه به تقدير عزيز * * * ماه و خورشيد مسخّر كند و ليل و نهار. (2)،(3)
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.