عمده ترين اشكال در مسئله «تجسّم اعمال»، محو و نابودي عمل بعد از وجودش است و لذا آثارى از سخنان و گفته ها و اعمال گذشته ديده نمى شود. پاسخ اين است كه امروزه ثابت شده هيچ چيز در جهان از ميان نمى رود حتّى اعمال انسانها. از طرفي ديگر ميان «مادّه» و «انرژى» رابطه نزديكى برقرار است؛ يعنى «مادّه» همان نيروى متراكم و فشرده است و «نيرو» همان مادّه گسترده. با تلاش دانشمندان، قانون بقاء مادّه، تبديل به قانون بقاء «مادّه - انرژى» شد و اصل بقاء مادّه متزلزل گرديد و اصل بقاء مجموعه مادّه - انرژى جانشين آن گشت. با اين توضيح، مشكل معاد و «تجسّم اعمال» نيز حل مي شود.

در روايات شيعه و اهل سنت، مسئله «تجسّم اعمال» بازتاب گسترده اى دارد. از جمله در روايتي از پيامبر(ص) مي خوانيم: «اى قيس! تو همنيشنى خواهى داشت كه با تو دفن مى شود؛ در حالى كه او زنده است و تو با او دفن مى شوى در حالى كه تو مرده اى، اگر او گرامى باشد تو را گرامى مى دارد و اگر پست باشد تو را تسليم [بدبختى] مى كند. او فقط با تو محشور مى شود و تو نيز فقط با او و تنها از او سؤال مى شوى، پس آن را صالح قرار ده؛ چراكه اگر صالح باشد موجب آرامش تو است و اگر فاسد باشد مايه وحشت تو است و او، عمل تو است».

اعمال و سخنان انسانها به صورت انرژي هاى گوناگون در فضاى اطراف ما پراكنده شده و بر بدن ما و زمينى كه بر روى آن زندگى مى كنيم اثرى جاودانه گذاشته و براى هميشه در پرونده جهان طبيعت بايگانى مى شوند، و سرانجام روزى فرا مى رسد كه اين انرژی هاى ظاهراً خاموش و فراموش شده، از نو جان گرفته و آشكار مى شوند و نشان مى دهند كه نابود نشده اند. بنابراين مسأله تجسم اعمال، از نظر علمى قابل قبول است و خود اين موضوع نشان مى دهد كه زندگى سراى ديگر با زندگى اين جهان چقدر تفاوت دارد.

یکی از وقایع روز قیامت «تجسّم اعمال» است به این معنا که اعمال هر كس در برابر او حاضر شده مايه نشاط يا شكنجه او مى گردد. به لحاظ علمی هم امروز ثابت شده هيچ چيز در جهان از ميان نمى رود؛ حتّى اعمال ما به صورت انرژي هاى مختلفى ظاهر مى گردد. این انرژى ممكن است چندين بار تغيير شكل دهد؛ ولى هرگز نابود نمى گردد. از طرفی ثابت شده ميان ماده و انرژى رابطه نزديكى وجود دارد و در واقع ماده همان نيروى متراكم است. لذا مانعى ندارد كه اعمال ما كه انرژي هاى مختلفى هستند دوباره جمع آورى شده و به صورت جسم در آيند.

«تجسّم» يا «تجسّدِ اعمال» در «قيامت» به اين معنى است كه در آن روز عمل هر كس، اعم از نيك و بد در برابر او حاضر مى گردد و مايه نشاط و سرور يا شكنجه و عذاب و رسوايى او مى گردد. ظاهر آيات «قرآن» نشان مى دهد كه نفس اعمال نيك و بد در برابر صاحبان آنها در محشر ظاهر مى شود. در آيات آخر سوره «زلزال»، سه بار به مسئله تجسّم اعمال اشاره شده، مى فرمايد: «در آن روز مردم به صورت گروه هاى مختلف از قبرها خارج مى شوند تا اعمالشان به آنها نشان داده شود! * پس هركس به اندازه سنگينى ذرّه اى كار خير بجا آورده آنرا مى بيند * و هركس به اندازه سنگينى ذرّه اى كار بد كرده آن را مى بيند».

قرآن درباره زراندوزاني كه اموال انباشته خود را در راه خدا انفاق نمى كنند مى فرمايد: «[اين عذاب دردناك] روزى است كه آن سكه ها را در آتش جهنّمِ گرم و سوزان كرده با آن صورت ها، پهلوها و پشت هايشان را داغ مى كنند [و به آنها مى گويند:] اين همان چيزى است كه براى خود گنجينه مى ساختيد! پس بچشيد آنچه را براى خود گنج كرديد!». گرچه اين آيه صريحاً تجسّم اعمال را بيان نمى كند؛ اما همين تعبير مى تواند اشاره اى به مسئله تجسّم اعمال باشد، با اينكه ظاهراً اين اموال محو و نابود شده اند؛ ولى در آنجا به حكم معاد، بازگشت مى نمايد و اعمال آنها به صورت داغ نهادن بر چهره، پشت و پهلو تجسّم مى يابند!

در سوره زلزله با تعبیر: «لیروا أعمالهم» به مشاهده اعمال در روز قیامت اشاره شده، به این معنی که «جزاى اعمال» را مى بینند، یا «نامه اعمال» را مشاهده مى کنند، یا «شهود باطنی به اعمال» پیدا می کنند، و یا اعمال انسان به صورت هاى مناسبى مجسم مى گردد و «خود عمل» را مشاهده می کنند. البته معنی اخیر با ظاهر آیه موافق تر است و در آیات بعد نیز تاکید شده که: حتى اگر سر سوزنى کار نیک یا بد باشد، در برابر صاحب آن مجسم مى شود و آن را مشاهده مى کند.

خداوند در ارتباط با تجسم اعمال در قیامت می فرماید: «به یاد آورید روزى را که هر کس هر کار نیک و بدی را انجام داده حاضر مى بیند، در حالى که دوست مى دارد میان او و آن اعمال بد فاصله زمانى زیادى باشد خداوند شما را از [نافرمانى] خویش بر حذر مى دارد». بر اساس این آیه، اعمال نیک و بد انسان در قیامت، هر کدام در شکلى تجسم می یابد، گرچه برخی آن را به «جزای عمل» یا «نامه اعمال»، تفسیر کرده اند، ولی ظاهر آیه و اینکه گناهکار آرزو می کند میان او و عملش فاصله باشد، به حضور خود عمل دلالت دارد.

قرآن تجسم اعمال در قیامت را یکی از بخش های مهم پاداش و کیفر دانسته و می فرماید: «اموال نامشروع یتیمان به صورت شعله هاى آتش ما را فرو می گیرد». هم چنین می فرماید: «ایمان به صورت نور و روشنایى اطراف ما را روشن مى کند»، و ...  . علم و دانش امروز مى گوید چیزى در جهان نابود نمى شود؛ ماده و انرژى دائماً تغییر شکل و صورت مى دهد، بى آن که هرگز از بین برود. افعال و اعمال ما نیز به حکم این قانون به طور جاودانى مى مانند، هر چند شکل آنها عوض شود.

اعمال و رفتار نيك و بد اين جهان، در رستاخيز به صورت موجودات مستقلى در کنار ما خواهند بود و در واقع هر كارى به شكل متناسب خود مجسم مى گردد. قرآن در این رابطه می فرماید: «آنها اعمال خود را در آنجا حاضر مى بينند». هم چنین می فرماید: «هر كس به اندازه سنگينى ذره اى، كار نيك و بد انجام داده باشد آن را خواهد دید»؛ بر این اساس، انسان نفس عمل نيك و بد را خواهد ديد نه سزای آنها را. آری ممكن است همه اينها را به عنوان مشاهده نتايج عمل يا مشاهده نامه اعمال تفسير كنيم، اما اين تفسيرها برخلاف ظاهر آيات است.