حشر هر امت در قیامت با پیامبر و کتاب خودش، تاییدی بر پلورالیسم!

آیا کثرت شاهدان و شهادت انبیاء در روز قیامت تاییدی بر پلورالیسم است؟

کثرت شاهدان نشانه ی حقانیت ادیان در عرض یکدیگر نیست، بلکه نشانه حقانیت ادیان در طول یکدیگر است؛ یعنی شریعت هر عصری کاملتر از شریعت قبلی و ناسخ آن است و تمام مردم هر عصری باید به شریعت آن عصر درآیند. چون اسلام، کاملترین شرایع و ناسخ همه آن هاست؛ پس تمام مردم باید به دین اسلام درآیند.  
پیامبر هر امتی در روز قیامت برای امت عصر و دوره خودش شاهد است؛ لذا این آیه ناظر به مردم عصر محمدی(ص) نیست؛ زیرا همگی جزء امت ایشان هستند، چه اسلام بیاورند و چه نیاورند.

ویژگی «نامه اعمال» از ديدگاه قرآن و روايات

از ديدگاه قرآن و روايات اسلامی، «نامه اعمال» انسان چه ویژگي هائي دارد؟

«نامه اعمال» داراي مشخصاتي از اين قرار است: كارنامه تمامى عمر انسان است و چنان گويا و زنده است كه جايى براى انكار يا شكّ باقى نمى گذارد و هركس مى تواند با مشاهده آن قضاوت كند، حتى خود مجرمان درباره خودشان. نويسندگان نامه اعمال دو فرشته به نام هاي «رقيب» و «عتيد» اند و از بعضى روايات استفاده مى شود كه فرشتگان روز و شب از هم جدا هستند که جاى خود را به ديگرى مى دهند و علاوه بر آنها فرشتگان ديگرى نيز مأمور ثبت بعضى از اعمال خاص هستند. آنها «حسنات» را فوراً مى نويسند اما «سيّئات» را با مهلت مي نويسند تا شايد انسان نادم شود و توبه كند.

اوصاف «کاتبان نامه اعمال»

از ديدگاه قرآن، «کاتبان نامه اعمال» دارای چه اوصافی هستند؟

«كاتبان نامه اعمال» در قرآن به چهار وصف توصيف شده اند: اوّل اينكه آنها محافظت و مراقبت نسبت به اعمال انسانها دارند. دوم اينكه آنها «كرام» هستند كه اشاره به بزرگوارى آنها مى كند؛ یعنی آنها مأمور ثبت تمام اعمال انسانها هستند آن هم توأم با لطف و بزرگوارى و عاري از خشونت. سوّم «كاتبين» هستند و همه اعمال را مى نويسند تا بدانيد چيزى از آنها فوت نمى شود. چهارم اينكه «آنها مى دانند شما چه مى كنيد»؛ اين تعبير، علاوه بر سخنان انسانها، شامل اعمال اعضاى تن و اعمال قلبى نيز مي شود.

منظور از دادن «نامه اعمال» به دست راست و چپ

منظور از دادن «نامه اعمال» نیکان و بدان به دست راست و دست چپ ایشان چيست؟

در قيامت، «نامه اعمال» بدكاران به دست چپ و نيكوكاران به دست راستشان سپرده مى شود. منظور از «دست راست» و «دست چپ» يا اشاره به همان عضو مخصوص بدن است يا كنايه از خير و شرّ مي باشد. در برخي ديگر از آيات، سخن از دادن نامه اعمال بدكاران از پشت سر دارد و اين، به خاطر آن است كه مجرمان هنگام دادن نامه اعمال به دست چپ از شدت شرمسارى دست خود را پشت سر مى گيرند تا مردم اين سند رسوائى را كمتر ببينند! و يا به خاطر آن است كه صورت آنها به پشت سر باز مى گردد و آنها براى ديدن نامه اعمالشان، آن را به دست چپ در طرف پشت سر مى گيرند.

نحوه انتشار محتواي «نامه اعمال» در قيامت

در قیامت، نحوه انتشار محتواي «نامه اعمال» چگونه است؟

يكي از موضوعاتي كه درباره «نامه اعمال» مطرح است، نحوه انتشار محتواي آن است. نامه هاى اعمال چنان گسترده خواهد شد كه نه تنها صاحبان آنها از آن آگاهى مى يابند و اعمال فراموش شده را به خاطر مى آورند؛ بلكه اهل محشر نيز از آن مطلع و آگاه مى شوند و اين، خود يكى از اسباب شادى و آرامش نيكوكاران و ناراحتى و عذاب بدكاران است.

ماهیّت «نامه اعمال»

ماهیّت «نامه اعمال» كه در روز قيامت به انسانها داده مي شود چیست؟

ماهیّت «نامه اعمال» در روز قيامت چيزى مانند ورق هاى كاغذ و دفتر و كتاب معمولى نيست؛ بلکه نقوش طبيعى و غير قابل انكاری است كه به وسيله نيروهاى عالَمِ هستى و فرشتگان در دل اين موجودات ثبت مى شود و در قيامت، پرده از آن برداشته مى شود و آشكار مى گردد. اين آثار از تمام محيط بيرون جمع آورى مى شود و فشرده مى گردد و به دست هركس داده مى شود و با يك نگاه در آن حال هركس معلوم است. مسلماً اين آثار در دنيا براى ما محسوس و قابل درك نيست؛ امّا بى شك روز قيامت كه در آن ديد تازه اى پيدا مى كنيم همه اينها را مى بينيم و مى خوانيم و تصديق مى كنيم.

تعابیر مختلف قرآن از «نامه اعمال»

قرآن کریم با چه تعابیری از «نامه اعمال» انسان ها یاد كرده است؟

در آيات «قرآن» بحث هاى زيادي درباره نامه اعمال و پرونده كارهاى آدمى شده و با تعبيرات گوناگوني چون «كتاب»، «زُبر»، «زبور» و «طائر» نام برده شده است و در بعضي تنها سخن از «نويسندگان نامه اعمال» است و از آنها تعبير به «رقيب» و «عتيد» يا «رسولان پروردگار» و ... شده كه هر كدام پيامى مخصوص به خودشان دارند. نامه هاي اعمال طوري است كه جزئيات اعمال انسان ها و كارهاى نيك و بد، اعم از بزرگ و كوچك در آن منعكس است. نامه اعمال طوري گشوده است كه مايه رسوايى صاحبش و يا عزت و آبروى او نزد خلايق مي شود و آن قدر روشن است كه نيازى به حسابگر ندارد.

منظور از «امام مبین» در سوره «یس»

منظور از «امام مبین» در سوره «یس» چیست؟

به گفته بسيارى از مفسّران منظور از «امام مبين»، «لوح محفوظ» است كه همه حقايق در آن ثبت است و چيزى از اعمال نيك و بد در آن فروگذار نشده است؛ البته در برخي روايات، منظور از «امام مبين»، امام معصوم(ع) دانسته شده است. با اين وجود راه جمع ميان اين تفسيرها اين است كه بگوئيم: امام مبين، مفهوم وسيعى دارد؛ ظاهر آن اشاره به نامه اعمال است، و باطن آن مى تواند اشاره به امام معصوم(ع) باشد كه با علم سرشار خود كه از پيامبر(ص) به ارث برده حقّ را از باطل تميز دهد.

معنای «علیّین» و «سجّین»

منظور از دو عبارت قرآنی «علیّین» و «سجّین» چیست؟

«سجّين» كتاب جامعى است كه نامه اعمال همه انسان هاى بد به طور مجموعى در آن گردآورى مى شود و به عبارتي مانند «دفتر كلّ» است كه حساب همه طلبكاران و بدهكاران در آنجا جمع است؛ اما «علّيّين» بر طبق گفته جمعى از مفسّران به معناى برترين مكان بهشت يا برترين مكان آسمان است؛ اما در مقايسه با سجّين، به نظر مى رسد كه آن هم به معناى ديوان بزرگى است كه نامه اعمال نيكان و پاكان در آن يكجا جمع است.

ارتباط «رقیب» و «عتید» با اعمال انسانها

فرشته هاي «رقیب» و «عتید» نسبت به اعمال انسانها چه كاري انجام مي دهند؟

بعضى از مفسّران معتقدند «رقيب» نام فرشته راست است و مأمور نوشتن اعمال نيك، و «عتيد» نام فرشته چپ است و مأمور نوشتن اعمال شرّ؛ ولى از تعبيرات بعضى از مفسّران بر مى آيد كه هر دو وصف را براى هر دو فرشته شمرده اند، يعنى هر كدام از آنها مراقب است و در عين حال آماده نوشتن.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قالَ رَسُولُ اللهِ(صلى الله عليه وآله):

جِهادُ الْکَبيرِ والصَّغيرِ والضَّعيفِ والْمَرأَةِ الْحَجُّ والْعُمْرَةُ.

جهاد بزرگ و کوچک، زنان و افراد ناتوان حج و عمره است.

سنن نسائى: 5/114