اینگونه نیست که شفاعت بدون قید و شرط باشد، و در شرایط مساوی از بین دو نفر که ظلم کرده اند، شامل یکی بشود و شامل دیگری نشود؛ بلکه هر یک از آنها که توبه کند و شرایط شفاعت را کسب کند می تواند از آن بهره ببرد.

داشتن پيمان الهى، يعنى ايمان و رسيدن به مقام خشنودى پروردگار و پرهيز از گناهانى چون ظلم، جزءِ شرايط حتمى شفاعت است.

شفاعت مانند توبه یک فرصت برای بخشش انسانها می باشد و همه انسانها، حتی توبه كاران براى افزايش مقامات معنوى نياز به شفاعت دارند، اگر چه نيازشان در زمينه گناه با «توبه» بر آورده شده است.

پیامبر(ص) هنگام فرستادن سربازان اسلام بسوی میدان نبرد می فرمودند: «به افراد ضعيف و ناتوان، كه دخالتى در جنگ ندارند، حمله نكنيد، و پيرمردهاى ناتوان و بچه ها و زنها را به قتل نرسانيد و درختان را جز در حال ناچارى قطع نكنيد. هرگاه يكى از لشكريان اسلام، به يكى از دشمنان پناه داد، آن شخص در امان است و ...». در واقع این دستورات، نشانگر اوج رأفت و رحمت اسلام حتی در ميدان نبرد است.

معناي صلوات بر پيامبر(ص) اين است كه: «خدايا رحمتت را بر پيامبر و آلش نازل فرما». وقتي رحمت بر حضرت نازل شد به ديگران هم مي رسد. ائمه(ع) هر مطلبي را كه از خدا مي خواستند قبل يا بعدش صلوات بود و می فرمودند: «خدا در پرتو صلوات، دعاي همراه آن را نيز مستجاب مي كند». نكته ديگر اين كه خدا درباره پيامبر(ص) نفرمود كه ما بر او صلوات مي ‏فرستيم تا او را از ظلمت ‏ها خارج و به نور برسانيم؛ زيرا او خود نور است؛ ولي درباره مؤمنان مي فرمايد تا آنان را از ظلمت‏ ها به نور خارج سازند؛ چون صلوات خدا، همان نوراني كردن است.

در روايات اسلامى اهميّت زيادى براى صلوات بر پيامبر(ص) ذكر شده است. صلوات بر پيامبر و آل او گناهان را محو، باعث نموّ [روح و جان] و سبب نور صراط [در قيامت] و افضل از آزاد كردن بردگان است و در ترازوى سنجش اعمال [در قيامت] چيزى سنگين تر از صلوات بر محمّد و آلش نيست. هر كس يك صلوات بر ايشان بفرستد خدا هزار صلوات در هزار صفّ از ملائكه، بر او مى فرستد. خدا فرشته اى را نزد قبر پيامبر(ص) مأمور ساخته که هر فردى از امّتش، صلوات بفرستد آن فرشته مى گويد: فلان كس، فرزند فلان، هم اكنون بر شما صلوات فرستاد.

نخستين فلسفه آن اين است كه پيامبر اكرم(ص) و مقام شامخ او فراموش نشود. ادامه صلوات بر پيامبر(ص) رمز بقاى اسلام و نام مبارك او است. ديگر اين كه اين صلوات و درود سبب مى شود كه ما با مقام والاى آن حضرت بيشتر آشنا شويم و از اخلاق و اعمال و صفاتش الگو بگيريم. از طرفى صلوات، رحمت تازه الهى را بر روح پاك آنها فرو مى فرستد و از آنجا كه آنها منبع فيض اند، از سوى آنها به امّت نيز سرازير مى شود. هم چنين فرستادن صلوات و درود بر آن بزرگواران، نوعى حق شناسى و قدردانى از زحماتى است كه براى هدايت امّت كشيده اند.

خداوند در قرآن در رابطه با پاداش «انفاق» می فرماید: «كسانى كه اموال خود را در راه خدا انفاق مى كنند، همانند بذرى هستند كه هفت خوشه بروياند، كه در هر خوشه يكصد دانه باشد؛ و خداوند آن را براى هر كس بخواهد دو يا چند برابر مى كند». آری انفاق از منظر قرآن آن قدر مهم است كه حدّاقل تا هفتصد برابر رشد مى كند، و اگر اخلاص انفاق كننده بيشتر، و اولويت هايى كه انتخاب مى كند نيازمندتر باشند، ممكن است تا 1400 برابر و يا حتّى بيشتر رشد كند.

«انگيزه ها» سه نوعند: 1- انگيزه هاى پنداری؛ که محدود، موقّت و فاقد عمق و ريشه اند؛ چرا كه از جهل و تعصّب مايه مى گيرند و به محض پيدايش مختصرى آگاهى از اثر مى افتند. 2- انگيزه هاى مادّى؛ این انگیزه ها بدلیل اینكه از يك واقعيّت عينى مايه مى گيرند، نسبت به انگیزه های پنداری اثر بيشتری دارند، امّا با اين حال عميق نيستند. 3- انگيزه هاى معنوی؛ که قويترين انگيزه هاست و انسان حتی حاضر می شود برای نیل بدان بذل مال، جان و آبرو کند.

فوائد «کم خوری» عبارت است از: 1. موجب سلامتى و اعتدال جسمى و روحى مى شود. 2. مايه بيدارى و استفاده از فرصتها است. 3. موجب صفاى روح و نشاط روان است. 4. زاينده حكمت و دانش در قلب است. 5. موجب عدم اسراف و تبذير است. 6. سبب توفيق در انجام عبادات است. 7. اشتياق و علاقه ملائكه را به دنبال دارد. 8. موجب تداوم حياتِ قلب است. 9. موجب ورود به مقامات عالى است. 10. موجب رقّت قلب و تأثير موعظه در آن مى گردد. 11. مايه نزول رحمت خداوند می شود. 12. مايه انديشه و فكر مستقيم و صحيح مى گردد و ...

يكي از احكام جنگ در اسلام اين است كه مستحب است جنگ از ظهر به بعد شروع شود و قبل از ظهر مكروه است؛ مگر اينكه دشمن حمله كند. راز اين نكته اين است كه چون درهاي رحمت هنگام ظهر باز است. شايد خداوند قلب كفار و منافقان را هدايت كند كه به اسلام گرايش پيدا كنند و خوني ريخته نشود؛ چنانكه در روز عاشورا مبارزه و جنگ سيدالشهدا(ع) از ظهر به بعد بوده و قبل از ظهر چند مرتبه آن حضرت به ارشاد و تبليغ لشگر دشمن پرداخت.

مؤمن بايد رحمت خدا را وسيع كند و ديگران را زير پوشش اين رحمت واسعه قرار دهد. جايي كه دعا مستجاب است، دعاها را وسعت دهیم و همه را زير پوشش دعاي خود قرار دهيم. آن ديني كه مي گويد: وقت سحر در نماز شب، عده زيادي را دعا كن، همان دين مي گويد: روز هم به فكر حل كار چهل مؤمن باش. امام سجاد(ع) چنين دعا مي فرمايد: «خدايا بزرگ و كوچك ما، زن و مرد و بچه، روستايي و شهري، دور و نزديك، همه و همه را بيامرز». دعاي امام رضا(ع) نيز چقدر كريمانه است: «خدايا در مشرق و مغرب عالم هر كسي كه اهل ايمان است او را بيامرز».