آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

پیامبر(ص) هنگام فرستادن سربازان اسلام بسوی میدان نبرد می فرمودند: «به افراد ضعيف و ناتوان، كه دخالتى در جنگ ندارند، حمله نكنيد، و پيرمردهاى ناتوان و بچه ها و زنها را به قتل نرسانيد و درختان را جز در حال ناچارى قطع نكنيد. هرگاه يكى از لشكريان اسلام، به يكى از دشمنان پناه داد، آن شخص در امان است و ...». در واقع این دستورات، نشانگر اوج رأفت و رحمت اسلام حتی در ميدان نبرد است.

بر اساس منابع اسلامی، رحمت اسلام در ميدان نبرد نیز جاری است. امام صادق(عليه السلام) مى فرمايد: هنگامى كه رسول مكرّم اسلام(صلى الله عليه وآله) تصميم مى گرفت سربازان اسلام را به سوى ميدان جنگ روانه كند، آنها را فرا مى خواند، و نكات زير را به آنها گوشزد مى نمود، و اگر سربازى از آن تخلّف مى كرد مورد مؤاخذه قرار مى گرفت: «سيرُوا بِسْمِ اللّهِ وَ بِاللّهِ وَ فى سَبيلِ اللّهِ وَ عَلى مِلَّةِ رَسُولِ اللّهِ»؛ (به سوى ميدانهاى جنگ حركت كنيد، [امّا نه از سرِ هوا و هوس، بلكه] با نام و ياد خدا و براى رضاى او، و با نيّتى پاك و خالى از هر گونه انگيزه غير خدايى، و بر طبق برنامه هاى اسلامى عمل كنيد). «لاتَغُلُّوا»؛ (در جنگ هرگز خيانت نكنيد) اين كه: منظور از اين جمله چيست؟ سه احتمال وجود دارد:
1. در تقسيم غنيمت هاى جنگى خيانت نكنيد؛ همان گونه كه در برخى از آيات قرآن به اين مطلب اشاره شده كه: آنچه مربوط به حكومت و رهبرى است جدا شود، و آنچه مربوط به رزمندگان است در ميان آن ها تقسيم گردد،(1) و هر كس به آن چه حقّ اوست برسد، و در غنيمت خيانت نشود.
2. رزمندگان اسلام گذشته از غنائم جنگى، در ساير امور هم به يكديگر خيانت نكنند.
3. رزمندگان نه تنها نسبت به هم رزمان خويش، بلكه نسبت به دشمنانشان هم خيانت نكنند، و با آنها جوانمردانه بجنگند.
«وَ لاتُمَثلوا»؛ پس از اين كه دشمن را از پاى درآورديد، بر پيكر بى جان او هجوم نبريد، و آن را مُثله (قطعه قطعه) نكنيد. در برخى از روايات به نقل از پيامبر گرامى اسلام(صلى الله عليه وآله) آمده است كه حتّى اگر سگ درنده اى به شما حمله كرد، و آن را از پاى درآورديد، پس از كشتنش حق قطعه قطعه نمودن پيكرش را نداريد.(2)
«وَ لاتَغْدِرُوا»؛ اهل مكر و فريب و غدر و پيمان شكنى نباشيد. اگر با دشمن از در صلح وارد شديد، و با او پيمان آتش بس امضا كرديد، عهد و پيمانتان را محترم بشمريد، و آن را زير پا ننهيد. مسلمان كسى است كه حتّى نسبت به عهد و پيمانى كه با دشمنانش مى بندد وفادار باشد؛ بدين جهت حضرت على(عليه السلام) در عهدنامه مالك اشتر خطاب به آن فرمانده شجاع مى فرمايد: «اگر پيمانى بين تو و دشمن منعقد گرديد، يا او را در پناه خود امان دادى، به عهد خود وفادار باش، و در آن چه بر عهده گرفتى امانت دار باش، و جان خود را بر سر پيمانت بگذار، زيرا هيچ يك از واجبات الهى همانند وفاى به عهد نيست، كه همه مردم جهان با تمام اختلافاتى كه در افكار و تمايلات دارند، در آن اتّفاق نظر دارند».(3)
«وَ لا تَقْتُلُوا شَيْخاً فانِياً وَ لا صَبِيّاً وَ لا امْرَأَةً»؛ (به افراد ضعيف و ناتوان، كه دخالتى در جنگ ندارند، حمله نكنيد، و پيرمردهاى ناتوان و بچّه ها و زنها را به قتل نرسانيد). «وَ لا تَقْطَعُوا شَجَراً اِلاّ اَنْ تَضْطَرُّوا اِلَيْها»؛ (و درختان را جز در حال ناچارى قطع نكنيد).
انسان با مطالعه اين قوانين متعالى و دستورات حساب شده و مترقّى، به عظمت اسلام و گستره رحمت اسلامى در كانون خشونت، پى مى برد، به گونه اى كه حتّى شامل درختان نيز مى گردد؛ لهذا پيامبر رحمة للعالمين به سربازان خويش دستور مى دهد كه هيچ درختى را در هنگام جنگ و نبرد قطع نكنند، و به محيط زيست احترام بگذارند؛ مگر اين كه درخت يا درختانى مانع پيشروى سربازان اسلام و لشكريان قرآن باشد، كه در اين صورت قطع آن از باب ضرورت ـ و البتّه به مقدارى كه ضرورت اقتضا مى كند ـ مانعى ندارد.
دستورات بعدى حضرت رسول(صلى الله عليه وآله) نشانگر اوج رأفت و رحمت در ميدان جنگ و نبرد است، توجّه بفرماييد: «وَ اَيُّما رَجُل مِنْ اَدْنَى الْمُسْلِمينَ اَوْ اَفْضَلِهِمْ نَظَرَ اِلى اَحَد مِنَ الْمُشْرِكينَ فَهُوَ جار حَتّى يَسْمَع كَلامَ اللّهِ، فَاِنْ تَبِعَكُمْ فَاَخُوكُمْ فِى الدّينِ وَ اِنْ اَبى فَاَبْلِغُوهُ مَأْمَنَهُ»(4)؛ (هرگاه يكى از لشكريان اسلام، چه برترين مقام باشد و يا پايين ترين سرباز، به يكى از دشمنان پناه داد آن شخص در امان است؛ بايد [او را به پشت جبهه منتقل كنند، و با صبر و حوصله و زبان خوش و سعه صدر،] معارف اسلام و دستورات و احكام اسلامى را برايش بيان كنند، اگر اسلام را پذيرفت و به سلك مسلمانان وارد شد، او هم مسلمانى است همانند شما، [و از تمام حقوق مسلمانان برخوردار خواهد شد] و اگر اسلام را نپذيرفت، [يا مهلتى براى تفكّر پيرامون دستورات اسلامى خواست]، بايد او را صحيح و سالم به كشورش بازگردانيد، [و به هيچ عنوان حق نداريد او را اذيّت و آزار كنيد]).
البتّه انجام اين دستورات كار سهل و آسانى نيست، و سينه اى گشاده و ايمانى قوى مى طلبد. بدين جهت پيامبر خدا(صلى الله عليه وآله) در پايان سخنرانى به سربازانش دستور مى دهد كه براى انجام اين دستورات ـ كه بيانگر اوج رأفت و رحمت اسلامى است ـ از خداوند بزرگ و قادر، تقاضاى يارى و كمك نمايند.
آيا دنيايى كه دم از رعايت حقوق بشر مى زند، و شعارهاى بشردوستانه اش گوش جهانيان را كرد كرده، هيچ يك از امور فوق را در ميدان جنگ رعايت مى كند؟ در جنگ اسرائيل و فلسطين، نه تنها اين امور رعايت نمى شود، بلكه اين جنايتكاران بى رحم و سنگدل، خانه هاى مردم فلسطين را ويران، بيمارستانهاى آنها را بر سر بيمارانش خراب، و مزارع آنها را به آتش كشيده، و درختان را نابود كرده، و بر كوچك و بزرگ، پير و جوان رحم نمى كنند؛ و در عين حال، مدّعيان حقوق بشر از آنها دفاع، و ما را متّهم به خشونت و جنگ طلبى مى كنند!(5)