برخى تاريخ نويسان به اشتباه سدّ مأرب را همان سدّ ذوالقرنين دانسته اند؛ در حاليكه اين سدّ كه در جنوب غربى شهر مأرب در يمن قرار دارد توسط «يتعمر» و پدرش «سمه على» و جانشينان آنها ساخته و تكميل شده است.

هنگامی که مسلمانان قصد توقيف کاروان تجاري قريش را داشتند، انتشار خبر حرکت لشگر قريش براي نجات کاروان، سبب شد گروهی از مسلمانان ضعیف الایمان از پيامبر(ص) بخواهند که به مدینه باز گردد؛ ابوبکر و عمر به پیامبر(ص) عرض کردند: ما آمادگی جنگ را نداريم، بهتر است به مدينه باز گرديم. حضرت دستور داد بنشينند. سپس مقداد عرض كرد: اى رسول خدا، به همان راهى كه خدا دستور داده برو ما با توايم. البته «ابن هشام» و «طبرى» در نقل این ماجرا، سخنان دو خليفه را به صورت سر بسته بيان کرده اند، گويا نقل آن سخنان، با تعصبات نويسندگان سازگار نبوده است.

از روایات و نامه های متعددى که پیامبر(ص) به گروه های مختلف فرستاد، من جمله: نامه پیامبر(ص) به مردم یمن، به بعضى از بزرگان جهینه، به پادشاهان حمیر، به صاحبان برخی قبائل و...، استفاده می شود غنمیتی که پیامبر(ص) از آنان درخواست می کرده همان دستاوردهاى مردم از غیر راه جنگ بوده، یعنى اموالی که از راه کسب و امثال آن بوده است.

روايات دالّ بر اعتبار «کشف و شهود» در حدّ استفاضه است؛ مانند روایتی که دیده شدن نابودی کاخ های ایران و روم و یمن توسط پیامبر(ص) را روایت می کند، یا حدیثی که خبر دادن پیامبر(ص) در مدینه، از شهادت جعفر در جنگ موته را بیان می کند، یا حدیثی که خبردار شدن پیامبر(ص) توسط جبرئیل از مرگ نجاشی را بیان می کند، یا حدیثی که تمثّل دنیا به صورت زنی زیبا و فریبکار را برای حضرت علی(ع) بیان می کند، یا حدیثی از امام سجاد(ع) که از بینش ایشان به بنا شدن خانه ها و بازارها در جوار قبر امام حسین(ع) خبر می دهد.
 

امام حسين(ع) پس از فرستادن مسلم به كوفه، به سمت كوفه حركت كرد. حضرت مسلم بن عقيل، نماینده رسمی امام حسين(ع)، آمادگی مردم کوفه را تأیید کرده بود و دیگر جای تأمل نبود؛ چرا که به طور مطمئن با توجه به نامه‌ها و نامه مسلم، شرایط برای قیام علیه بنی امیّه آماده شده بود. امام در رفتن تسریع کرد، به طوری که در هشتم ذیحجه، یعنی در بحبوحه مراسم حج، با تبدیل عمره تمتع به عمره مفرده عازم عراق گردید. لحظه‌ای تأخیر می‌توانست وضع عراق را دگرگون کند. اضافه بر این احتمال ترور امام در مکه وجود داشته و ماندن حضرت در مکه به هیچ صورتی مصلحت نبود. در طول راه فرزدق شاعر به امام(ع) رسيد و گفت: «قلوب مردم با شما و شمشيرهايشان عليه شماست». در بطن الرّمه نامه‌ای توسط قیس بن مسهر به كوفيان نوشت. در منطقه ذات عرق خبر شهادت هانی و مسلم را دريافت كرد. بعد از مدت كوتاهي خبر شهادت قیس بن مسهر و عبدالله بن یقطر، به امام(ع) رسید.

در دوران اختناق شدید بني عباس، ارتباط امام هادی(ع) با شیعیان كاملاً دقيق و برنامه‌ريزي شده و تحت سیستم وکالت بود كه علاوه بر جمع‌آوری خمس و ارسال آن برای امام، در معضلات کلامی و فقهی، و در جا انداختن امامت امام بعدی، موقعیت محوری در منطقه خود داشتند. از این رو امام(ع) با تكذيب وکلای منحرف و جايگزينی افراد صالح، سعي داشتند نظام وکالت نقشی اساسی در تثبیت موقعیت سیاسی و فرهنگی شیعه ایفا ‌کند. از سویی وکلا توسط نامه با امام در ارتباط بودند و بخش عمده ای از معارف فقهی و کلامی آن بزرگواران، با نامه‌ به دست شیعیان‌ می رسید.

او پیشواى بزرگ، مجتهد مطلق، محدّث اصولى و متکّلم نامى و در سرودن شعر بسیار توانا بود. او نویسنده کتابهاى پرشمار و در همه دانشها بر دیگران پیشى گرفت و یگانه دانشمندان سرزمین یمن گشت. وى اجتهاد را آشکار ساخت و به ادلّه عمل کرد و از تقلید اجتناب ورزید و آراى فقهى بى دلیل را ناروا شمرد. در مجموع، او در شمار دانشمندانى است که آموزه هاى دین را نو و زنده کردند.

زمانی که عایشه با طلحه و زبیر روبرو گردید به آنان گفت؛ شما عثمان را کشتید و با علی بیعت کردید، آنان نیز با ابراز پشیمانی از کرده خویش، آمادگی خویش را برای خون خواهی عثمان اعلام کردند و عایشه را بر خونخواهى عثمان، تشویق نمودند. عایشه در ابتداء از پذیرفتن خواسته آنان امتناع ورزید اما بر اثر دشمنی با امام، با آنان همراه شد، که این هم آوایی سبب شادمانی طلحه و زبیر گردید.

این فرضیه بى پایه، نوعى برداشت از نقل طبرى است که گروهى از مورخان بدون بررسی و دقت و تنها به پیروى از طبرى در کتاب هاى خود آورده اند. آنچه طبرى در این جا نقل کرده، هم از جهت سند و هم از جهت مضمون و محتوا مردود است. محققان بزرگ تاریخ در شخصیت ابن سبأ تشکیک کرده و آن را یک افسانه تاریخى قلمداد نموده اند؛ و این داستان را، ساخته و پرداخته جاعلان تاریخ و حدیث دانسته اند.

معاويه، بُسْر بن ابى اَرطات را با سه هزار نفر به سوی مدينه و مکه روانه کرد و به او گفت: ساکنان آن دو شهر را به وحشت بينداز و اموالشان را غارت کرده، آنان را آواره و پراکنده ساز و پس از آن به سمت یمن حرکت کن. در هنگام ورود بسر به یمن، عبيدالله بن عبّاس فرماندار امام على(ع) فرار کرد، بسر فرزندان عبیدالله را کشت و زنان مسلمان را به اسارت گرفته و آنان را در بازار به فروش رساند. سپس به سوى جيشان روانه شد و در آنجا به قتل عام پيروان امام پرداخت.