بانک بین سپرده گزاران و تولیدگران کارآفرین واسطه می گردد تا با گردش این پول در بخش تولید و شکوفایی اقتصادی، مقداری از سود آن بنگاه ها و مراکز تولیدی، به سپرده گزاران بانک داده شود. این کار از طریق عقود شرعی تعریف شده امکان پذیر است. اما اگر بانک به وظیفه واسطه گری خود عمل نکند و سپرده ها را در اختیار تولیدکنندگان و کارآفرینان قرار ندهد و فقط تبدیل به بنگاهی برای دلالی پول و سود بین سپرده گزاران گردد، و آن عقود شرعی را نه در عالم واقع بلکه به صورت اعتباری و صوری روی کاغذ به اجرا درآورد، به سود پرداختی اش شبهه شرعی وارد می گردد.

اصول اقتصاد «سرمایه داری» عبارت است از؛ اصالت فرد، حفظ آزادی های فردی و شناخت سرمایه به عنوان معیار ارزش ها. اما این مبانی از جهاتی قابل مناقشه است: 1- در این نظام، میزان سرمایه در حال افزایش بوده و فاصله طبقاتی بین سرمایه داران و کارگران افزایش می یابد. 2- این نظام از طریق اتحادیه های نامرئی، قیمت کالا را در سطح بالا و دستمزدها را پایین نگه می دارد. 3- در این نظام، تمام جنبه های معنوی از بین می رود زیرا به هر وسیله باید سود برد. 4- فساد اخلاق و بی بندوباری از پیامدهای دیگر این نظام است. و... .

«حيله» در اصطلاح فقها عبارتست از: «رسيدن به يك مطلوب شرعى و هدف مشروع، چه اين كه راه رسيدن به آن، امر حلالى باشد، يا راه مذكور خود غير مشروع باشد». حيله را از جهتى به سه قسم تقسيم كرده‌اند: 1ـ حيله واقعى مثبت و مشروع. 2ـ حيله واقعى منفى و مذموم. 3ـ حيله صورى. از بین اقسام حيله، فقط نوع اول مجاز است بدلیل اینکه شرعی بوده و قصد جدی در آن وجود دارد بخلاف دو قسم دیگر که صوری و غیر شرعی هستند.

قرآن کریم درباره «انفاق» و مصادیق و مواردی که قابلیت انفاق دارند و همچنین کسانی که می توان به آنها انفاق نمود به پیامبرش می فرماید: «از تو سؤال می کنند چه چیز انفاق کنند؟ بگو: هر خیر و نیکی [و سرمایه سودمند مادی و معنوی] که انفاق می کنید باید برای پدر و مادر و نزدیکان و یتیمان و مستمندان و درماندگان در راه باشد و هر کار خیری که انجام دهید، خداوند از آن آگاه است».

دیوانگی و بیماری های عصبی، یکی از آسیب های قماربازی است؛ زیرا هيجان و استرس برد و باخت، سبب افزایش و کاهش فشار آنها می شود، و در نهایت برخى از آنان دست به خودكشى می زنند. امام صادق(ع) در روايتى می فرماید: «در عصر جاهليّت بعضى از مردم بر سر مال و نواميس خود قمار مى زدند» و لذا اسلام در چنان محيط فاسدى حكم تحريم قمار را صادر كرد.

با بررسی آیات و روایات پی می بریم که اسلام نسبت به اقتصاد اهمیت خاصّی قائل است. این موضوع در ضمن چند عنوان قابل بررسی است: 1- قرآن مال را ودیعه الهی معرفی می کند که از جانب خداوند در اختیار بشر قرار گرفته است. 2- اسلام به کار و کوشش توصیه می کند؛ زیرا هیچ جهاد نظامی بدون پشتوانه اقتصادی کامل نیست. از این رو معصومین(ع) کارگران را بسیار تحسین کرده اند. 3- پیامبر و ائمه(ع) پیشگامان کار و کوشش بوده و تلاش می کردند از دست رنج خود استفاده کرده و زندگی نمایند. 4- اسلام با تنبلی و بیکاری مبارزه می کند.

آیه 130 و 131 سوره «آل عمران» به نوع خاصی از ربا، به عنوان «اضعاف مضاعف» اشاره می کند. در مورد تفسیر آن چند نظریه است: 1- قول مشهور: وقتی بدهكار، سر موعد نتوانست بدهى خود را بپردازد، طلبکار مدتی به او مهلت می دهد، ولى با سودى كه فقط به اصل سرمايه تعلّق مى گيرد. اين عمل شبيه همان جريمه ديركردى است كه متأسفانه بعضى از مؤسسات مى گيرند و مشروعيّت ندارد. 2- طلبکار «سرمايه و سود» را در مرحله بعد به عنوان وام محسوب كند و سود هر دو را بگيرد که بدترین نوع ربا همین رباست.

بسیاری از فلسفه هایی كه براى تأسيس بانك ها متصور است، ذاتاً خلاف شرع نيست، و با احكام و دستورات اسلام منافات ندارد؛ لذا اگر از آنها به طور صحيح استفاده شود و بانك، يك بانك سالم و اسلامى باشد، براى زندگى در جوامع امروزى جزء ضروريات و واجبات است. همچنین لازم به ذکر است که مجرد سوء استفاده از چيزى، دليل بر نامشروع بودن آن نيست؛ به عنوان مثال هواپيما يك وسيله بسيار راحت و خوب براى مسافرت است؛ حال اگر عدّه اى از اين وسيله در جهت جنگ و جنایت استفاده كنند، دليل بر عيب اين اختراع نيست.

خدمات بانکها در زمان ما عبارتند از: 1- حساب هاى جارى؛ 2- وام هاى قرض الحسنه؛ 3- حساب هاى پس انداز؛ 4- نقل و انتقال سرمايه ها و حواله ها. 5- سپرده گذاری؛ 6- تسهيلات بانكى.
این خدمات تحت عناوین شرعی امانت، وکالت، قرض الحسنه، حواله و برات، مضاربه، جعاله، مشارکت،... و اجاره به شرط تملیک قرار می گیرند.

فعاليت شركت‌هاي هرمي داراي تبعات و پيامدهاي منفي زيادي است. احتمال بروز تنش‌هاى اجتماعى، آسيب‌هاى جبران ناپذير اقتصادى، بازماندن از فعاليّت‌هاى سالم اقتصادي، تضعيف روابط اخلاقى، افول روحيه عدالت طلبى و حق‌جويى و هدر رفتن سرمايه عمر، تنها بخشي از تبعات و پيامدهاي منفي فعاليت اين گونه شركت‌هاست.