آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

بسیاری از فلسفه هایی كه براى تأسيس بانك ها متصور است، ذاتاً خلاف شرع نيست، و با احكام و دستورات اسلام منافات ندارد؛ لذا اگر از آنها به طور صحيح استفاده شود و بانك، يك بانك سالم و اسلامى باشد، براى زندگى در جوامع امروزى جزء ضروريات و واجبات است. همچنین لازم به ذکر است که مجرد سوء استفاده از چيزى، دليل بر نامشروع بودن آن نيست؛ به عنوان مثال هواپيما يك وسيله بسيار راحت و خوب براى مسافرت است؛ حال اگر عدّه اى از اين وسيله در جهت جنگ و جنایت استفاده كنند، دليل بر عيب اين اختراع نيست.

برخی از نویسندگان در اصلِ وجود بانک ها اشکال می کنند و مى گويند: «بانك وسيله استثمار مردم و ملت هاست، و توسط استثمارگران به وجود آمده است، به همين جهت بانك ها ذاتاً نامشروع هستند». پاسخ اين اشکال روشن است، به خاطر اينكه اگرچه در سوء استفاده از بانك های دنياى امروز جاى ترديد نيست؛ ولى مجرد سوء استفاده از چيزى، دليل بر نامشروع بودن آن نيست؛ به عنوان مثال هواپيما يك وسيله بسيار آسان، راحت و خوب براى مسافرت هاست؛ حال اگر عدّه اى از جنايتكاران از اين وسيله سوء استفاده مى كنند و آن را تبديل به بمب افكن مى نمايند و شهرها، مدارس، بيمارستان ها، كتابخانه ها، مساجد، معابد و مردم بى گناه را با آن نابود مى كنند، دليل بر عيب اين اختراع نيست و هيچ كس نمى گويد هواپيما به خاطر اين سوءاستفاده ها نامشروع است.
بنابراين سوء استفاده از بانك ها و تبديل آن در دنياى امروز به يك وسيله براى استثمار ملّت ها، سبب نمى شود كه بانك را نامشروع قلمداد كنيم.
كوتاه سخن اينكه اگر از بانك ها به طور صحيح استفاده شود و بانك، يك بانك سالم و اسلامى باشد، براى زندگى در جوامع امروزى جزء ضروريات و واجبات است و مصداق روشن «تعاوَنُوا عَلَى الْبِرَّ و َالتَّقوى»(1) مى باشد.
آرى اگر بانك سالم و اسلامى نباشد، بسيار خطرناك مى شود و يكى از معضلات و بدبختى هاى دنياى امروز، همين بانك هاى رباخوار است؛ به گونه اى كه بعضى از كشورهاى جهان سوم هرچه درآمد داشته باشند بايد به عنوان سود وام هاى ربوى به اين بانك ها بپردازند و صد البته كه چنين بانك هايى از رباخواران اضعاف مضاعف كه در آيات قرآن آمده به مراتب بدترند؛ چون آنها با سرمايه خودشان رباخوارى مى كردند و بانك هاى ربوى با سرمايه مردم دست به اين جنايت مى زنند، چون غالب سرمايه هاى بانك ها از مردم است، بلكه گاهى بانك سرمايه اى به جز ساختمان بانك ندارد.
يكى از بركات انقلاب اسلامى ايران، گام برداشتن در طريق اصلاح همين بانك هاى ربوى است؛ اگرچه تا اجراى كامل بانكدارى اسلامى هنوز فاصله زيادى داريم و اين كار احتياج به زمان، نظارت دقيق و جدّى و پى گير و آموزش و تلاش دارد، ولى به هر حال گام هاى مؤثرى به سوى آن برداشته شده است.(2)