شناخت الهی از طریق «آیات آفاقی و انفسی» از آنجا دارای اهمیّت است که انسان را به «اصل وجود خداوند و برخی از صفات الهی» واقف می سازد. امّا نکته مهمّ اینجا است که این اندازه از شناخت، برای هدایت و درک سعادت کافی نیست؛ زیرا برای دستیابی به رستگاری و سعادت، باید به «محتوای دین و فرامین راستین الهی» دست یافت و بدان عمل کرد و این مهم بدون «شناخت حجت الهی» امکان پذیر نیست. با توجّه به مسئولیّت «حجّت خدا» در رشد معنوی مردم، رهبری سیاسی و اجتماعی ایشان و پاسدارى از شرايع آسمانى، روشن است که نشناختن «حجّت الهی» و پیروی نکردن از ایشان تا چه اندازه می تواند زیانبار باشد و حتّی به گمراهی از دین ختم گردد. آنچنان که در دعای منقول از امام صادق(ع) می خوانیم: «اللَّهُمَّ عَرِّفْنِي حُجَّتَكَ فَإِنَّكَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِي حُجَّتَكَ ضَلَلْتُ عَنْ دِينِي‏». بر اساس این ضرورت هاست که می گوییم باید «حجت الهی» را شناخت تا واسطه آشنایی ما با دین گردد و نیازهای ما از آموزه های وحیانی را برطرف کند؛ به همین دلیل شناخت «حجت الهی» از اهمیّت بسیاری در میان تعالیم دینی برخوردار است.

بعضي گفته اند منظور از «لقاء الله» ملاقات فرشتگان خدا در قيامت است و بعضي گفته اند منظور ملاقات حساب و جزاء و ثواب اوست و يا گفته اند به معناى ملاقات حكم و فرمان اوست؛ اما بدون شك منظور «ملاقات حسى» پروردگار نيست؛ چراكه ملاقات حسى تنها در مورد اجسام است كه داراى مكان، زمان، رنگ و كيفيات ديگرند؛ بلكه منظور يك شهود باطنى و ديدار و ملاقات روحانى و معنوى با خدا است؛ زيرا در قيامت حجاب ها كنار مى رود و آثار خداوند در عرصه محشر و مواقف قيامت چنان آشكار مى شود كه همه كس حتى كافران، خدا را با چشم دل مى بينند و او را ديدار مى كنند.

وضو داراى دو فایده روشن است: فایده «بهداشتى» و فایده «اخلاقى و معنوى». شستن و مسح کردن اعضاء باعث پاکیزگی آن ها و تماس آب با پوست، اثر خاصى در تعادل اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک دارد. از نظر اخلاقى و معنوى هم، چون با قصد قربت و براى خدا انجام مى شود اثر تربیتى دارد.

بعضى از ناآگاهان، مسائل اخلاقى را يك امر خصوصى در زندگى شخصى، يا فقط مؤثّر در زندگى آخرت می دانند؛ در حالی که مسائل اخلاقى آثار مادی و معنوی در زندگى اجتماعى بشر دارد. جامعه انسانيّت منهاى اخلاق به باغ وحشى تبديل خواهد شد كه تنها قفس ها مى تواند جلوی فعّاليّت تخريبى اين حيوانات انسان نما را بگيرد. آياتی از قرآن نیز به اين مطلب اشاره دارد، مانند: آيه 97 سوره «اعراف» و آيات 34 و 35 سوره «فصّلت».

در وجود انسان، استعدادها و شايستگي ها و نيروهاى بالقوّه اى نهفته شده که اگر درست رهبرى شود به بالاترين درجات تكامل مادّى و معنوى مى رسد. او آزاد است از استعدادهاى خلاّقش در اين راه استفاده كند، ولى آزاد نيست كه آنها را به هدر دهد، آزاديهاى توأم با رعايت موازين اخلاقى به انسان آزادى واقعى مى دهد. بنابراین اخلاق نه انسان را محدود مى كند و نه غرائز خداداد را سركوب مى نمايد، بلكه كار اخلاق بهره گيرى از آزادى انسان در مسير سعادت و رهبرى غرائز براى رسيدن به كمال مطلوب است.

«انگيزه ها» سه نوعند: 1- انگيزه هاى پنداری؛ که محدود، موقّت و فاقد عمق و ريشه اند؛ چرا كه از جهل و تعصّب مايه مى گيرند و به محض پيدايش مختصرى آگاهى از اثر مى افتند. 2- انگيزه هاى مادّى؛ این انگیزه ها بدلیل اینكه از يك واقعيّت عينى مايه مى گيرند، نسبت به انگیزه های پنداری اثر بيشتری دارند، امّا با اين حال عميق نيستند. 3- انگيزه هاى معنوی؛ که قويترين انگيزه هاست و انسان حتی حاضر می شود برای نیل بدان بذل مال، جان و آبرو کند.

در آیه 52 سوره فرقان مى خوانیم: «به وسیله قرآن با آنها جهاد بزرگى کن» با توجه به تاثیر گذاری های عمیق قرآن حتی در مورد مشرکین مکه، بدون تردید این نور الهى این قدرت را دارد که هر قلب آماده اى را هر جا باشد به سوى خود جذب کند و به همین دلیل در آیات مورد بحث، قرآن وسیله «جهاد کبیر» معرفى شده است.

اسلام، تمام احتياجات مادّى و معنوى، ازجمله حمايت از محرومان و مبارزه با فاصله طبقاتى را در بردارد. «زکات» در اسلام عبادتي مهم و يکي از منابع درآمد بيت المال است که نوعي ماليات بر درآمد، توليد و ثروت راکد می باشد. بر اساس روايات کسی که از زکات سر باز زند، مرتد محسوب شده و حتي توسّل به نيروى نظامى، در مقابلش جايز است. اداى زکات باعث حفظ اصل مالکیت، و تحکیم پایه هاى آن است، به طورى که با فراموشی این اصل مهم، شکاف و فاصله میان گروه ها آن چنان مى شود که، اموال اغنیاء نیز به خطر خواهد افتاد.

در روایات میان مسأله «انتظار» و«جهاد» یک نوع رابطه و تشابه وجود دارد و از آن به عنوان بالاترین عبادت یاد شده است. انتظار حکومت جهانی حق مرکب از دو عنصر«نفى» که همان بیگانگى با وضع موجود و عنصر «اثبات» که خواهان وضع بهترى بودن است، می باشد. و اگر این دو جنبه در روح انسان حلول کند، سرچشمه دو رفتار خواهد شد: 1- ترک هر گونه همکارى با عوامل ظلم و مبارزه با آنها. 2- خودسازى و جلب آمادگى هاى جسمى و روحى و مادى و معنوى براى شکل گرفتن آن حکومت واحد جهانى.