با درنگى كوتاه در تاريخ كتب عهدين، درمی‌یابیم که متن اصلى آنها ازبین رفته و آنچه باقى مانده ترجمه‌هاى ناقص است. به عبارت ديگر، كتب عهدين بعدها گردآورى شده است؛ هر چند در لابه‌لاى آن، به مناسبت، بخشى از تعاليم پيامبران گنجانده شده است. اما عهد قديم كه مشتمل بر 39 كتاب است كاملا رنگ و بوى يك كتاب تاريخى را به خود گرفته است؛ چون در آن، تاريخ سياسى، اجتماعى و دينى بنى اسرائيل نوشته شده است. همچنين عهد جديد كه مشتمل بر 27 كتاب و رساله ـ از جمله، اناجيل چهارگانه ـ است نيز سراسر داستان زندگى مسيح(ع) مى‌باشد؛ هر چند بخش زيادى از تعليمات آن حضرت به روايت گردآورندگان در آن آمده است. نسخه اصلى اين كتاب‌ها مفقود شده و ترجمه‌هاى آنها نيز به زبانى غير از زبان اصلى‌شان باقى مانده است. بنابراين تحريف در خود اين ترجمه‌ها انجام يافته است نه در متن اصلى....

کتابهای قانونی ثانوی، در کتاب مقدس کاتولیک و ارتودکس وجود دارد، ولی یهودیان و بیشتر فرقه های پروتستان آنها را قبول ندارند. موضوع بیشتر این کتابها، اخلاق، حکمت، و توصیه به رعایت تقوی و صدق و درستکاری می باشد.

در قرن شانزدهم کشور آلمان شاهد اصلاح دینی بود که به سرعت به کشورهای دیگر نیز سرایت کرد. جان ویکیلیف در مقابل مرجعیت پاپ، مرجعیت کتاب مقدس را مطرح کرد. محاکم تفتیش رو به نقصان گذاشت. در قرن هفدهم آثار سیاسی نهضت رنسانس در قالب مدارای مذهبی ظاهر می شود. در اواسط قرن 18، نهضتی ادبی برای تقلیل رنج فرقه ی مظلوم پروتستان در فرانسه آغاز شد. قدرت سیاسی پاپ ها در اواخر قرن هیجدهم، دوباره رو به کاستی نهاد. الهیات لیبرالیستی، الهیات اگزیستانسیالیستی و راست دینی نوین از مهم ترین جریانات فکری قرون اخیرند.

با هجوم سپاه اسکندر به فلسطین و آغاز دوران آوارگی یهودیان، بسیاری از آنان در شهر اسکندریه ساکن شدند و کتاب مقدس خویش را به زبان یونانی ترجمه کردند که به ترجمه سبعینیه معروف گردید که دارای 46 کتاب بود. پس از ویرانی دوم معبد، بزرگان یهود، با اتفاق بر 39 سفر عهد عتیق، کتاب های دیگر را اپوکریفا نامیدند و از بقیه اسفار روی گرداندند. امروزه کلیسای کاتولیک و ارتدوکس به ترجمه سبعینیه وفادار مانده اند اما کلیسای پروتستان نسخه یهودی عهد عتیق که مشتمل بر 39 کتاب است را پذیرفتند.

مسیحیان معتقدند، خداوند کتاب های مقدس را به وسیله مؤلفان بشری نوشته و بر این اساس می گویند: کتاب مقدس، یک مؤلف الهی و یک مؤلف بشری دارد که خداوند به ایشان برای بیان پیام الهی به شیوه خاص خودشان و همراه با نگارش مخصوص و سبک نویسندگی ویژه هر یک توفیق داده است. گروه اندکی از مسیحیان به مانند ربانیون قدیمی یهود، به عصمت لفظی کتاب مقدس اعتقاد دارند، لکن اکثر متفکران مسیحی اعم از کاتولیک، ارتدوکس و  پروتستان، نظریه وحی لفظی کتاب مقدس را مردود می شمارند.

از عبارات کتاب مقدس چنین  به دست می آید که مریم(س) پس از تولد عیسی(ع)، به نکاح یوسف نجّار درآمده است. همچنین بنابر اشارات کتاب مقدس، عیسی(ع)  برادران و خواهرانی داشته است. پروتستان ها با تکیه بر متن کتاب مقدس معتقد به دوشیزگی مریم(س) تا زمان تولد عیسی (ع) هستند. و می گویند مریم پس از تولد عیسی (ع) دارای چهار پسر و چندین دختر شد. امّا کاتولیک ها و ارتدوکس ها مریم(س) را تا پایان عمر باکره می دانند و متون کتاب مقدس را تأویل می کنند.

در سال 1870 عقیده جدید مصونیت پاپ از خطا اعلام شد. در داخل کلیسای کاتولیک رُم گروهی بودند که با این عقیده به شدت مخالفت کردند و به مخالفت خود تا سرحد تکفیر ادامه دادند تا اینکه در سال 1872 به سازمان دادن خود تحت نام «کلیسای کاتولیک قدیم» اقدام کردند.

ارتدوکس ها مجمع ایمان داران مسیحی را جماعتی می دانند که روح القدس آنان را از خطا محفوظ نگاه داشته است. کلیسای کاتولیک، پای را فراتر می گذارد و با اینکه پاپ ها در بیان مهم ترین آموزه های دینی همدیگر را تخطئه کرده اند، عصمت را برای کلیسای روم و در رأس آن برای پاپ ثابت می داند. شاید قرآن کریم در آیه «اتَّخَذُوا أَحْبارَهُمْ وَ رُهْبانَهُمْ أَرْباباً...»، به این مهم اشاره کرده است. امروزه کلیسای ارتدوکس شرق و پروتستان ها و حتی برخی علمای کاتولیک آموزه ی سست عصمت پاپ را نمی پذیرند.

واتیکان کوچکترین کشور جهان، با مساحتی در حدود 24 هکتار و در حدود هزار نفر جمعیت، یکی از کشورهای ثروتمند جهان به حساب می آید، که دارایی آن غالبا از طرف مؤمنان به حساب واتیکان واریز و بیشتر آن صرف امور فرهنگی می شود. واتیکان حدود دو میلیون مبلغ دینی و صد و نود و یک دانشگاه دارد و کتابخانه آن غنی ترین کتابخانه از نظر نسخ خطی، تاریخ علوم کلیسایی و علوم انسانی به شمار می رود. پاپ علاوه بر عهده داری مقام روحانی و رهبری کاتولیک های جهان، ریاست شورای شهر واتیکان را نیز به عهده دارد.

در پایان قرن پنجم، مهم ترین مباحث الهیاتی پیرامون تثلیث و تجسم پایان یافته بود. در طی ده قرن بعد از آن، مهم ترین مسائل جهان مسیحی عبارت بودند از آیین آلیسایی، پرستش تمثال ها، برجسته شدن شخصیت حضرت مریم(س)، جنگ های صلیبی و آشنایی جهان مسیحیت با فرهنگ یونانی از طریق مسلمانان، فساد اداری در نظام روحانیت و... در اواخر قرن ششم، هر هفت رسمی که اکنون در کلیسای کاتولیک رومی اجرا می شود، رواج کامل یافته بود. رنسانس که بین سال های 1350 تا 1650 در کشورهای مهم اروپایی به وقوع پیوست.