پیشینه تاریخی «تساهل» و «تسامح» به قرن های شانزدهم و هفدهم میلادی بازمی گردد. زمانی که مسیحیان دریافتند جنگ های تلخ و بی ثمر مذهبی فایده ای برای دو طرف ندارد اسباب گرایش به «تسامح» طلبی شکل گرفت. از سویی، اولین بار در غرب مفهوم «تساهل» و «تسامح»، توسط «جان لاک» در رساله ای با عنوان «مکتوبی در باب تساهل و مدارا» مطرح شد. اما به سرعت مفهوم «تسامح مذهبی»، و بی تفاوتی دینی رواج یافت به گونه ای که سیاست «تسامح مذهبی»، اغلب ممالک اروپایی را فرا گرفت، هر چند با مخالفت کلیسای «کاتولیک» روم همراه بود.

در قرن شانزدهم میلادی کشور آلمان شاهد اعتراض های گسترده مسیحیان به رهبری لوتر بود که اصلاح دینی نام گرفت و به سرعت به کشورهای دیگر سرایت کرد. لوتر پس از آن که به مقام اسقفی ایالت خود رسید، اندک اندک از معتقدات رسمی کلیسا روی برتافت. او عدالت را عطیه ای می دانست که خداوند به ایمان داران می بخشد و ما را به فیض عادل می گرداند، در مقابل فروش آمرزش نامه ها موضع گرفت و پس از آن با مرجعیت پاپ و فرمانروایی وی بر دنیای مسیحیت مخالفت کرد. لوتر رساله ی به نام نامه ی سرگشاده به اشراف مسیحی نوشت.

در قرن شانزدهم کشور آلمان شاهد اصلاح دینی بود که به سرعت به کشورهای دیگر نیز سرایت کرد. جان ویکیلیف در مقابل مرجعیت پاپ، مرجعیت کتاب مقدس را مطرح کرد. محاکم تفتیش رو به نقصان گذاشت. در قرن هفدهم آثار سیاسی نهضت رنسانس در قالب مدارای مذهبی ظاهر می شود. در اواسط قرن 18، نهضتی ادبی برای تقلیل رنج فرقه ی مظلوم پروتستان در فرانسه آغاز شد. قدرت سیاسی پاپ ها در اواخر قرن هیجدهم، دوباره رو به کاستی نهاد. الهیات لیبرالیستی، الهیات اگزیستانسیالیستی و راست دینی نوین از مهم ترین جریانات فکری قرون اخیرند.