امام علی(ع) در آغاز خطبه 203 نهج البلاغه به مسئله مهمّى درباره حقيقت دنيا و آخرت اشاره مى كند كه غفلت از آن مايه اكثر بدبختيهاى انسان است. ایشان مى فرمايد: «اى مردم، دنيا تنها سراى عبور و آخرت خانه جاودانه است، حال كه چنين است از اين گذرگاه خود براى محل استقرار خويش، توشه برگيريد». در سایر روایات نیز درباره دنیا تعابیری مانند: پل، مزرعه آخرت و ... بکار رفته که همگی بیان کننده فانی بودن آن است.

عبارت «الدنيا مزرعة الآخرة» آيه يا روايت نيست؛ اما از قرآن برداشت شده است. در قرآن آمده: «كسى كه زراعت آخرت را بخواهد به او بركت داده و بر محصولش مى افزائيم، و آنكه فقط كشت دنيا را مى طلبد كمى از آن به او دهيم و در آخرت هيچ بهره و نصيبى نخواهد داشت». در اين تشبيه دنيا كشتزاري است كه آماده كاشتن بذر است. بذر آن اعمال انسان هاست منتهی بذري كه استعداد آخرتي داشته باشد. كسي كه براي آخرت خود تلاش كند هم دنيا را دارد و هم آخرت را؛ اما آنكه تنها براي دنيا تلاش كند از آخرت بهره اي ندارد.

فدک مزرعه ای حاصل خیز در نزدیکی خیبر بود که بدون جنگ فتح شد و طبق آیه فیء در اختیار پیامبر(ص) قرار گرفت و پیامبر(ص) بعد از نزول آیه «و آت ذی القربی حقه» آنرا به حضرت زهرا(س) بخشید. در کتب حدیثی اهل سنت، این بخشش با صراحت بیان شده است؛ اما بعد از رحلت پیامبر(ص) به بهانه حدیث جعلی نحن معاشر الانبیا، آن را از حضرت گرفتند و با وجود علم به صداقت ایشان تقاضای شاهد کردند. بعد از امتناع خلیفه از تحویل دادن فدک، فاطمه(س) از او قهر کرد و تا هنگام وفات یک کلمه با او سخن نگفت.

خداى متعال در آیه 20 سوره شورى، با یک تشبیه لطیف، مردم جهان را در برابر روزى هاى پروردگار و چگونگى استفاده از آن، به کشاورزانى تشبیه مى کند که گروهى براى آخرت کشت مى کنند و گروهى براى دنیا، و بعد نتیجه هر یک از این دو زراعت را مشخص مى کند. این آیه نشانگر آن است که اسلام، به دنیا به عنوان یک مزرعه مى نگرد که محصولش در قیامت چیده مى شود. تعبیراتى که در روایات یا بعضى دیگر از آیات قرآن آمده تأیید و تأکیدى بر همین معناست.

«امر به معروف و نهى از منکر» از همه وظایف دینى مهم تر است. درست مانند مزرعه بزرگى که برای  سرپا ماندن و ثمره دادن، علاوه بر آبیارى منظّم، کافى و به موقع، نیازمند دفع آفات نیز می باشد. در حقیقت امر به معروف حکم آبیارى مزرعه عظیم دین و نهى از منکر حکم آفت زدایى آن را داراست. این که در روایات اسلامی امر به معروف و نهى از منکر از همه واجبات مهم تر شمرده شده، دلیلش این است که بدون این دو بقیّه واجبات به بار نمى نشینند.

چون اعتراض به عثمان فزونى گرفت، على(ع) از او اجازه خواست تا به يكى از مزرعه هاى خود برود و از آشوب ها كنار بماند. عثمان اجازه داد. پس از بيرون رفتن على(ع)، اعتراض ها به عثمان، افزايش يافت، عثمان به على(ع) نوشت كه: «امّا بعد، كار به آخر رسيده و چاره اى نمانده است. مردم مى گويند كه به كم تر از ريختن خونم رضايت نمى دهند. پس به سوى من رو كن؛ چه با من باشى و چه بر ضدّ من. پس اگر خورده شدنى ام، تو بهترين خورنده اى و گرنه، مرا تا تكّه تكّه نشده ام، درياب».