غصب فدک 32 مطلب

آميختگی مسأله «امامت» با بحث «حكومت»

آيا مسأله «امامت» جدای از بحث «خلافت و حكومت» است؟

آميخته بودن مساله امامت با بحث حكومت و زعامت مسلمين مطلبى نيست كه قابل شك و ترديد باشد؛ زيرا در همه جا آثار آميزش اين دو به چشم مى خورد. اين امر در آيات و روايات اسلامى و در تاريخ زندگى شخص پيامبر(ص) و پيشوايان بزرگ دين و در طبيعت احكام اسلام به وضوح ديده مى شود.

علت غصب «فدك»

چرا دستگاه خلافت، «فدک» را از حضرت فاطمه(سلام الله عليها) گرفت؟

 تمام شواهد نشان مى دهد حاكمان آن روز تصميم داشتند اين منبع اقتصادى را از خاندان امام على(ع) بگيرند تا آن که مبادا مايه قدرت آنها شود. از این رو امام صادق(ع) در حدیثی می فرمایند: «هنگامى كه ابوبكر به خلافت رسيد عمر به او گفت: مردم بنده دنيا هستند و غير از آن را نمى خواهند، بنابراين خمس و فىء و فدك را از على و اهل بيتش باز گير؛ زيرا پيروانش وقتي اين امر را ببينند او را رها كرده به سوى تو مى آيند».

اشاره به فدک و خطبه فدکیه در کتب لغت

آیا در کتب لغت به فدک و خطبه فدکیه حضرت زهرا(علیها السلام) اشاره شده است؟

در چندین کتاب لغت از قبیل: لسان العرب، مجمع البحرین و النهایه، ذیل كلمه   لُمّة که حضرت زهرا(س) از بین گروهی لمّه نزد ابوبکر رفته و ذیل کلمه فدك که نام دهکده ایست که پیامبر(ص) به حضرت زهرا(س) بخشید، به جریان فدک و اصل خطبه فدکیه اشاره کرده اند.

فدک و ماهیّت حقوقی آن

فدک کجاست و ماهیّت حقوقی آن چیست؟

فدک سرزمین حاصل خیزی بود که از طرف یهودیان با صلح و سازش در اختیار پیامبر(ص) قرار گرفت و طبق قرآن از آنِ شخص پیامبر(ص) مى باشد. از طرفی قرآن پیامبر(ص) را موظف کرد که حق ذى القربى را بپردازد و نزدیک ترین فرد به رسول خدا(ص) فاطمه(س) بود، از این جهت فدک را به او بخشید.

استدلال ابوبکر در غصب فدک

بر اساس منطق قرآنی استدلال ابوبکر در غصب فدک چه اعتباری دارد؟

استدلال ابوبکر در غصب فدک این بود که پیامبران چیزى از خود به ارث نمى گذارند! این استدلال با قرآن مخالف است، زیرا: 1- مخالفت با قانون ارث است. 2- مخالفت با ممنوعیت وصیّتِ مضّر در قرآن است.3 - مخالفت با آیات باب انفاق است. 4-  آیات قرآن می گوید پیامبران از خود ارث به جای می گذارند، مثل: سلیمان که وارث داود شد و زکریا که درخواست فرزند کرد تا وارث او باشد.

نگاهي به داستان «فدك»

داستان «فدك» چيست؟

«فدك» از دهكده‌هاى آباد خيبر بود كه با شكست يهوديان به پيامبر داده شد و با نزول آيه «فيىء» اين زمين از طرف پيغمبر(ص) به فاطمه(س) بخشيده شد؛ ولى بعد از پيامبر(ص)، خليفه وقت آن را مصادره كرد و از ذواليد كه فاطمه(س) بود مطالبه شاهد و بينه كرد. اين قضيه مورد اتفاق بسيارى از مورخان و مفسران شيعه و اهل سنت است. در دوران‌هاى بعد، هر يك از خلفا كه مى‌خواستند تمايلى به اهل بيت(ع) نشان دهند فدك را باز مى‌گرداندند؛ اما پس از مدتي دوباره آن را تصرف مي كردند! و اين عمل بارها در زمان خلفاى بنى اميه و بنى عباس تكرار شد.

دختری که از ارث پدرش محروم شد؟!

تنها دختری که در اسلام از ارث محروم شد، چه کسی بود؟!

علماى اهل سنت معتقدند بعد از آنکه آیه «وآت ذا القربى حقّه» نازل شد، پیامبر(ص) فاطمه(س) را خواست و در همان مجلس فدک را به او بخشید. ولی بعد از ارتحال پیامبر(ص)، ابوبکر به استناد  حدیث ساختگى« ما جماعت پیامبران چیزى را ارث قرار نمى‏ دهیم» فدک را مصادره نمود. و فاطمه(س) اولین دختر در اسلام است که از ارث محروم شد.

بخشیدن فدک به مروان توسط عثمان

آیا عثمان حق بخشیدن فدک رابه مروان داشت؟

عثمان، فدک را به مروان بن حکم داد و پیوسته فدک در دست مروان و فرزندانش بود تا اینکه عمر بن عبدالعزیز آن را گرفت و به عنوان صدقه قرار داد .اگر فدک غنیمت مسلمین بود، به چه دلیل به مروان اختصاص پیدا کرد؟ و اگر ارث خاندان رسول خدا(ص) بود، پس مروان در زمره این خاندان نبوده، و اگر بخششى از پیامبر(ص) به فاطمه زهرا(ع) بود، پس چرا بر آن دست اندازى کردند و آن را به یکدیگر بخشیدند و عثمان چه سلطه اى بر فدک داشت تا به کسى واگذار کند؟

انگیزه ابوبکر از غصب فدک

انگیزه ابو بکر از غصب فدک چه بود؟

دارایی و درآمد فدک می توانست پایه های قدرت اهل بیت(ع) را تقویت کند؛ به نحوی که با حمایت از اقشار آسیب پذیر و تألیف قلوب مردم جبهه قدرتمندی علیه حاکمیت غاصب شکل می گرفت، از طرفی خلافت نوپای غصبی برای تقویت مالى پایه هاى حکومت خود و با عنوان کردن این ادعا که پیامبران چیزى از خود به ارث نمى گذارند، «فدک» را مصادره کرد.

انگیزه ابوبکر از نپذیرفتن ادعای مالکیّت فاطمه زهرا(س) درباره فدک

چرا ابوبکر تقاضای فاطمه زهرا(علیهاالسلام) درباره عودت فدک را نپذیرفت؟

خلیفه اول که در بسیارى از موارد، ادعاى افراد را بدون شاهد و گواه مى‏ پذیرفت؛ درباره دخت گرامى پیامبر(ص) به بهانه نداشتن شاهد، از پذیرفتن سخن وى سرباز مى زند. دلیل آن همان است‏ که ابن ابى الحدید نقل مى کند که: به استادم گفتم: آیا زهرا(س) در ادعاى خود راستگو بوده است؟ گفت: بلى. گفتم: چرا خلیفه حقّ مسلّم او را در اختیارش نگذاشت؟ لبخندى زد و گفت: اگر آن روز فدک را به وى باز مى گرداند، فردا مى گفت که خلافت متعلّق به على است، و در آن صورت، خلیفه ناچار بود خلافت را به على تفویض کند.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

الإمامُ علىٌّ(عليه السلام)

إيّاکَ أَنْ تُخْدَعَ عَن دارِ الْقَرارِ

مبادا از سراى باقى غافل مانى

ميزان الحکمه، جلد 1، ص 54