کوثر در لغت به معنای خیر کثیر است. در بیان شأن نزول این سوره، در منابع تاریخی و حدیثی از قول صحابه و ائمه(ع) گفته شده که کوثر نهری پربرکت در بهشت است. نیز مفسران برای «کوثر» معانی دیگری ذکر کرده اند که به نظر می آید همگی آنها ذکر مصادیقی برای مفهوم خیر کثیر است. با این همه، اگر به این نکته توجه کنیم که دو فرزند پسر پیامبر اکرم(ص) در زمان کودکی فوت شدند و نیز به آیه سوم این عطف توجه داشته باشیم که وصف «بریده نسل بودن» را به دشمنان پیامبر برمی گرداند، به نظر می رسد باید مصداق اصلی «خیر کثیر» را اولاد و نسل و ذریه فراوان ایشان بدانیم. خیر کثیری که سرمنشأ اولیه آن، تولد حضرت زهرا(س) در خانه وحی بود. ذریه پیامبر(ص)، به عنوان نگهبانان اصلی آیین آسمانی اسلام و شریعتش، ائمه معصوم دوازده گانه اهل بیت(ع) بودند و غیر از آنها نیز بزرگان فراوانی از نويسندگان و فقها و محدثان و مفسران والامقام تاریخ اسلام، از همین ذریه بودند. چنین تفسیری از معنای «خیر کثیر»، مورد توجه مفسرین شناخته شده ای از اهل سنت مانند فخر رازی و آلوسی نیز بوده است.

داستان‌هاى قرآن، واقعى و تجربه‌هایى تلخ و شیرین از زندگى بشر است كه قرآن براى عبرت آموزى یاد كرده است؛ و پر واضح است كه از انگاره‌هاى وهمى و خاطره‌هاى خیالى، پندآموزى میسّر نیست. البته باید توجه داشت كه قرآن این حوادث تاریخى را با بیانى ادبى و هنرى به زیباترین شكل به تصویر كشیده است تا جذّابیت و تأثیر آن بیشتر شود. به طور كلّى شیوه قرآن آن است كه براى اثرگذار كردن آموزه‌هاى خویش و پیشبرد دعوت حق، ضمن پایبندى به واقع، هنر را به خدمت مى‌گیرد و از امور وهمى و خیالى صِرف پرهیز مى‌كند؛ زیرا امور خیالى تأثیرگذارى پایدارى ندارد و دانشمندان علوم تربیتى بر این نكته تأكید دارند كه از بنا كردن پایه‌هاى تربیتى بر بنیان‌هاى ناپایدار باید پرهیز كرد؛ چراكه چنین ساختمانى قوام و دوامى نخواهد داشت و فرو مى‌ریزد.

گروه زیادی از علمای «انساب» معترفند كه براى امام حسن عسكرى(ع) فرزندى به نام «محمد» و با القاب: «حجت» و «مهدى» و ... متولد شده است كه نسّابه «سهل بن عبدالله بن داوود بن سليمان بخارى» كه معاصر عصر غيبت صغری مى زيسته است و «سيد عمرى» نسّابه مشهور در قرن پنجم هجرى و «فخر رازى شافعى» نسّابه قرن پنجم و ... از آن جمله اند.

در قرآن مجيد، آياتي هست كه دلالت بر وجود امام زمان(عج) دارد؛ در يكي از شاين آيات كه به «آیه هدایت» معروف است خداوند متعال مى فرمايد: «وَ مِمَّنْ خَلَقْنا أُمَّةٌ يَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَ بِهِ يَعْدِلُون»؛ (و از جمله كسانى كه آفريديم فرقه اى [هستند که] به حق هدايت مى کنند و به حق اجرای عدالت می نمایند). فخر رازى در ذيل آيه فوق در تفسيرش از جبائى نقل كرده كه: «اين آيه دلالت دارد بر اينكه هيچ زمانى خالى از كسى كه قيام و عمل به حق كرده و مردم را به آن هدايت كند نيست»

در مورد لزوم تقليد اعلم میان علما اختلاف است، مشهور ميان علماى اماميّه لزوم تقليد اعلم است.
مخالفین این مسأله به «اطلاق» آیه «فسئلوا أَهل الذكر» و «سیره دوران صحابه» که به فاضل و مفضول رجوع می شد، تمسک کرده اند.
اما عقل و عقلا حكم مى‏ كنند كه با وجود اعلم نبايد به سراغ غير اعلم رفت و یقینا اطلاق آيات و روايات شامل مواردى نمی شود كه اختلاف ميان فتواى اعلم و غير اعلم محرز است.

استاد فقید حضرت آیت الله معرفت(ره): برخی سوال می‌کنند که آيا قرآن براى «سحر»، تأثيرى فراتر از تأثير اسباب و علل طبيعى باور دارد؛ چنان كه اهل جادو و جنبل باور دارند؟ در جواب باید گفت: قرآن چيزى در اين زمينه جز تصريحاتى مبنى بر ناتوانى و بى‌پايگى و رسوايى جادو و جادوگران ندارد و سحر و جادو را تنها چشم بندى و خيال پردازى مى‌داند كه واقعيتى در پس آن نيست.

سيوطى در «الدّرالمنثور» از شش طريق از «بريده» صحابى معروف، از پيامبر(ص) نقل مى كند كه به على(ع) فرمود: «خداوند به من امر فرموده كه تو را به خود نزديك سازم و دور نكنم و تو را تعليم دهم و ... در اين هنگام اين آيه نازل شد: «وَ تَعِيَها اُذُنٌ واعِيَة»؛ (گوشهاى شنوا آن را دریابد [و درک کند]). جمعى ديگر از مفسّران مانند فخر رازى، آلوسى، برسوئى و قرطبى همگى ذيل آيه مورد بحث، حديث اخير را نقل كرده اند.

محمد بن عمر عبدالله فخرالدین الرازى (544 ـ 606 ق) یکى از دانشمندان بزرگ اهل سنت است که در رى متولّد شده و به همین جهت او را رازى نامیده اند. سپس به خراسان قدیم مسافرت کرده و در خوارزم سکونت یافت. او در همه علوم عقلى مثل کلام و فلسفه و علوم نقلى مثل اصول فقه، تفسیر و فقه زبردست بود، به گونه اى که در خوارزم و هرات به «شیخ الاسلام» معروف گشته بود و جایگاه بلندى در میان خوارزمشاهیان داشت.  وى در عقاید و علم کلام تابع ابوالحسن اشعرى بوده و اندیشه هاى جبرگرایانه را در کتاب‌هایش تقریر و تبیین کرده است. در فروع دین (احکام شرعى) نیز پیرو شافعى و ابوحنیفه بوده است. فخر رازی در شبهه پراکنى بر ضدّ عقاید شیعه و مسائل فلسفى معروف بوده و به «امام المشکّکین» لقب یافته است. و البته جهت اصلى این لقب، شک هاى بى اساس او در مسائل فلسفى و کلامى مى باشد که در کتاب‌های فلسفى و کلامى خود ابراز داشته است؛ خواجه نصیرالدین طوسى بسیارى از شبهات و اشکالات او را در «شرح الاشارات و التّنبیهات» و «تلخیص المحصّل» پاسخ داده و رد کرده است. اما فخر رازى به طور کامل با عقاید شیعه مخالف نبوده بلکه به دلیل تبعیت او از ابوالحسین بصرى معتزلى ـ که به شیعه نزدیک بود ـ برخى از عقاید شیعه را پذیرفته و همچنین شرحى بر نهج البلاغه نوشته است.
 

نام اصلى این کتاب، «مفاتیح الغیب» است که با نام «تفسیر کبیر» و «تفسیر رازى» شناخته شده است و یکى از مهم ترین منابع اهل سنت در تفسیرقرآن به شمار مى رود. این کتاب توسط «فخر الدین محمد بن عمر رازى» در اواخر قرن ششم به نگارش در آمده است. فخر الدین رازى که به فخر رازى معروف است، مفسر و متکلمى زبردست مى باشد که در فقه، تابع فقه شافعى بوده و از ابوحنیفه نیز تاثیر پذیرفته است. جایگاه این تفسیر در میان اهل سنت به قدرى بلند و والا تلقّى شده است که بسیارى از مفسّران متاخر اهل سنت مثل «آلوسى»، «ابوحیان اندلسى»، «نیشابورى»، و «طنطاوى» از شیوه تفسیرى او پیروى کرده و در بسیارى از مباحث به مطالب فخر رازى استناد کرده و مطالب وى را نقل نموده اند. تفسیر رازى بر اساس مباحث کلامى و اعتقادى ترتیب یافته و آراء و اندیشه هاى بیشتر فرقه هاى اسلامى در آن نقل شده و مورد نقد و بررسى قرار گرفته است؛ لذا این تفسیر بسیارى از نظرات فرقه ها را به دست مى دهد. بر این اساس، و با توجه به اینکه بسیارى از نظرات و عقاید علماى شیعه را نقل و ردّ کرده و در برخى از موارد نیز آنها را پذیرفته است، این تفسیر مورد توجه مفسران و دانشمندان شیعه نیز قرار گرفته است.

گروهى از علماى اهل سنت به ولادت فرزندى براى امام حسن عسكرى(ع) به نام مهدى(عج) اعتراف نموده اند. مانند: ابن خلكان شافعى در «وفيات الأعيان و أنباء أبناء الزمان»، ابن اثير در «الكامل في التاريخ»، ابن حجر هيتمى در«الصواعق المحرقة»، ابن عربى در «فتوحات مكيه»، ياقوت حموى در «معجم البلدان» و ...