یکى از مهم ترین کتاب ها در زمینه ترجمه و شرح اصطلاحات و کلمات مهم احادیث مى باشد که توسط مجد الدین ابوالسعادت مبارک بن محمد بن محمد عبدالکریم بن عبد الواحد شیبانى جزرى معروف به مجد الدین ابن اثیر(544-606 ق) نوشته شده است. این کتاب به اسم «النهایه الاثیریه» نیز شناخته شده است. ابن اثیر کتاب خود را بر اساس ترتیب حروف الفبا تالیف و منظم کرده است به طورى که در سه حرف اول کلمات این ترتیب را ملاحظه و رعایت کرده است. این کتاب داراى ویژگى هاى مهمى است که موجب شده تا علماى شیعه از آن بهره گرفته و به آن توجه نمایند. زیرا بسیارى از حقایق و وقایع تاریخى که غالباً توسط نویسندگان متعصب اهل سنت مورد انکار واقع شده و از نقل آن امتناع کرده اند، در این کتاب نقل و شرح شده است، مانند واقعه دوات و قلم که ابن اثیر آن را در ماده «هجر» بیان کرده است و اندک بودن علم ابن عباس در برابر علم على ابن ابى طالب(ع).
 

کتاب «دلائل النبوه و معرفه احوال صاحب الشریعه» توسط ابوبکراحمد بن حسین ابن على بیهقى (384-458 ق) نوشته شده است. این کتاب در زمینه سیره نبوى و زندگانى نیاکان نبى اکرم(ص)، اخلاق، معجزات، و بشارت هاى انبیاى گذشته بر ظهور آن حضرت است. بیهقى آن را بر اساس روایات و به شیوه موضوعى مرتب کرده است. این کتاب یکى از مهم ترین و معتبرترین منابع مورخان و سیره نویسان پس از بیهقى به شمار مى رود و از حیث سند آن چنان معتبر است که مورخان و محدثان متاخر، هنگام نقل مطالب بیهقى، سند آنها را حذف کرده و مثلاً مى نوشتند: «بیهقى روایت کرده است». از ابعاد اهمیت کتاب «بیهقى» یکى نقل هاى مستند تاریخى وى و دیگرى نقل هاى او از کتاب «مغازى» نوشته «موسى بن عقبه» است. کتاب مغازى از بین رفته و در دست نیست، اما بخش عمده اى از مطالب آن در کتاب دلائل بیهقى نقل و حفظ شده است.

کتاب «اسد الغابه» یکى از کتاب هاى مهم اهل سنت درباره دانش رجال و صحابه شناسى است که توسط عزّالدین، ابن اثیر جزرى (555 - 630 ق) نوشته شده است. این کتاب در حدود 7500 زندگى نامه را در بر دارد که نویسنده آن محتویات کتاب هاى مهم نوشته شده در قرن هاى پیش از خود توسط ابن منده، ابونعیم اصفهانى و ابن عبدالبرّ، ابوالحسین غسّانى، و ابوموسى اصفهانى را در آن جمع کرده و با افزودن مطالب و تحقیقات خودش، از اشتباهات آنان پرده برداشته است. این کتاب على رغم اینکه یکى از منابع ابن حجر عسقلانى در تدوین کتاب هاى تاریخى و رجالى خودش به شمار مى رود، اما او انتقادهایى نیز بر آن وارد کرده است. از جمله اینکه او در مورد سندها به جاى اعتماد به اصحاب سند، نظرات اهل سیره و انساب را مقدم داشته است.

یکى از مهم ترین و قدیمى ترین منابع تفسیرفقهى قرآن با عنوان «احکام القرآن»، کتابى است که محمد بن ادریس شافعى، بنیانگذار مکتب فقهى شافعى اهل سنت تالیف کرده است. این کتاب حول محور مهم ترین آراء و نظرات شافعى درباره قرآن و حجیت ظواهر آیات آن و رابطه آن با سنّت است. این کتاب در حقیقت، تدوین و گردآورى مسائل یاد شده توسط ابوبکربیهقى به شمار مى رود نه تالیف خود شافعى. اما به اسم شافعى شهرت یافته است.

صحاح ستّه (کتاب هاى صحیح شش گانه) به مجموعه کتاب هایى گفته مى شود که روایات آنها توسط اهل سنت به عنوان روایات صحیح تلقى شده است. از قرن دوم هجرى که نوشتن و جمع آورى احادیث پیامبر اکرم(ص) در میان اهل سنت رواج یافت، تا نیمه قرن سوم هجرى کتاب هاى فراوانى تحت عنوان صحاح، مسانید، مستخرجات، و سنن نوشته شد. امّا هدف اصلى آنان فقط گردآورى احادیث نبوى بود. بدون اینکه حدیث صحیح را از ناصحیح جدا سازند. این شش کتاب در حوزه عقاید، احکام، تفسیر، و تاریخ صدر اسلام، به عنوان معتبرترین منابع اهل سنت به شمار مى روند. به طورى که آنان در همه مباحث خود به احادیث این کتاب ها استناد کرده و به آنها اعتماد مى کنند. اهل سنت در اعتماد و استناد خود به این منابع، نویسندگان آنها را «جماعت» نامیده و براى به کرسى نشاندن حرف خود مى گویند که این مطلب «روایت جماعت» است.

کتاب «الاصابه فى تمییز الصحابه» تالیف ابن حَجَر عسقلانى بوده و یکى از مهم ترین و اساسى ترین منابع اهل سنت در شناخت و بررسى احوال اصحاب پیامبر اسلام(ص) و راویان احادیث نبوى به شمار مى رود. این کتاب شرح حال مفصّلى از حدود دوازده هزار صحابى (اعم از زن و مرد) را در بر دارد که جامع تر از سایر کتاب هاى تالیف شده در این زمینه به شمار مى آید. نکته شایان اهمیت درباره کتاب اصابه این است که ابن حجر عسقلانى بسیارى از مطالب را از کتاب هاى دانشمندان شیعه مثل «ابن ابى طّى»، شیخ «منتخب الدین رازى»، «برهان الدین قزوینى»، و «ابن الفوطى یا ابن صابونى» که از شاگردان خواجه نصیرالدین طوسى بود و همچنین کتاب شیخ مفید درباره مناقب على(ع) نقل کرده و بهره برده است. یعنى ابن حجر در نوشتن این کتاب به مطالب دانشمندان شیعى هم اعتماد داشته است؛ با اینکه تشیع را عامل ضعف سند روایت مى دانست!

کتاب «الکامل فی التاریخ» یکى از منابع مهم اهل سنت است که درباره شناخت شخصیت ها و وقایع تاریخ انسان و اسلام تا اواسط قرن هفتم مى باشد، که توسط عزالدین ابن اثیر جزرى نوشته شده است.  تاریخ نگارى جزرى به قدرى دقیق بوده که حتى حوادث معاصر خود را با دقت زیادى نگارش و ویرایش مى کرد. به گونه اى که کتاب وى یکى از معتبرترین منابع بازخوانى جنگ هاى صلیبى و حملات مغول در قرن ششم و هفتم تلقى شده است. زیرا این کتاب به تاریخ جهان اسلام در هر دو منطقه شرق و غرب پرداخته است.

«صحیح بخارى» یکى از «صحاح ستّه» است که از منابع معتبر و مهم اهل سنت در عقاید، احکام، تفسیر و تاریخ صدر اسلام به شمار مى رود. این کتاب توسط محمد بن اسماعیل بخارى (194-256 ق) نگاشته شده و نویسنده سعى کرده که معتبرترین احادیث نبوى به نظر خودش را در آن گردآورى نماید. نام اصلى آن «الصحیح الجامع» مى باشد که به نویسنده او یعنى «بخارى» نسبت داده شده و به «صحیح بخارى» معروف شده است. بخارى این کتاب را بر اساس کتاب استاد خودش «على بن مدینى» که «العلل» نام داشت نوشته است. نقل است که او با پرداختن مبلغى به فرزند «مدینى» که کودکى بیش نبوده او را تطمیع کرد تا بدون اجازه پدرش، مخفیانه کتاب پدر را به بخارى بدهد؛ بخارى چندین دینار براى نسخه بردارى آن هزینه کرد و آن را از طریق همان کودک به جاى خود باز گردانید و سپس متوارى شده و به خراسان رفت و در آنجا به نوشتن کتاب جامع خود بر اساس احادیث و مطالب استادش پرداخت. استاد نیز پس از اطلاع یافتن بر ماجرا به شدت بیمار شد و از دنیا رفت. او در این کتاب بسیارى از روایات ضعیف و حتى بدون سند را در باب عقاید مهم اسلام مثل توحید، نبوت، معاد، و امامت و حتى در فروع دین(فقه) نوشته که توسط برخى از دانشمندان اهل سنت نیز مورد نقد و ابطال قرار گرفته است. در این کتاب عقاید و احکام شرعى عجیب و غریبى وجود دارد که بر اساس گفتار صریح قرآن و احادیث صحیح پیامبر اکرم(ص) باطل و کفر به شمار مى رود.

کتاب «تاریخ الاسلام» توسط شمس الدین ابوعبدالله محمد بن احمد ذهبى (748 - 673 ق) نگاشته شده است. این کتاب یکى از مهمترین و اصلى ترین منابع تاریخ اسلام است که هم براى اهل سنت و هم براى شیعه حائز اهمیت است. زیرا ذهبى در این کتاب زندگی نامه حدود چهل هزار نفر از افراد مشهور و همه گروه ها و فرقه هاى مذهبى را از زمان پیامبر(ص) تا سال هفتصد هجرى قمرى و همه محدوده هاى جغرافیایى مسلمانان را آورده است و بسیارى از مطالب آن در سایر کتاب هاى تاریخ و رجال یافت نمى شود. بنابراین شرح حال بسیارى از رجال شیعه را نیز در آن بیان کرده است. از مهم ترین منابع تدوین کتاب او آثار تاریخى و رجالى شیعیانى مثل منتجب الدین رازى، ابن ابى طى، ابن بطریق، برهان الدین قزوینى، و ابن الفوطى بوده است؛ در حالى که برخى از این آثار مفقود گشته اند، مطالب آنها در این کتاب و سایر آثار ذهبى حفظ شده است.

 کتاب «صحیح مسلم» یکى از صحاح سته معروف اهل سنت و از مهم ترین منابع حدیثى آنان در زمینه عقاید، فقه، تفسیرقرآن، و تاریخ صدر اسلام مى باشد که توسط ابوالحسین مسلم بن حجاج قشیرى نیشابورى (206 - 261 ق) معروف به مسلم نیشابورى نگاشته شده است. نام اصلى این کتاب، «الجامع الصحیح» یا «الصحیح الجامع» است. نویسنده کتاب، شاگرد بخارى بوده و علاوه بر این، از اساتید بخارى نیز بهره برده است. در بین علماى اهل سنت اختلاف پدید آمده که «آیا صحیح مسلم معتبرتر است، یا صحیح بخارى؟» عده فراوانى بر این نظر هستند که بعد از قرآن مجید کتابى صحیح تر از کتاب صحیح مسلم نوشته نشده است. اما على رغم این اختلاف، بسیارى از علماى اهل سنت در مورد صحت کامل همه احادیث هر دو کتاب اتفاق نظر دارند. اهمیت کتاب مسلم براى اهل سنت چنان زیاد است که مى گویند، همه احادیث آن بدون استثناء، صحیح و مورد قبول است. در علت این همه اعتبارى که براى آن قائلند نیز گفته شده که ابوزرعه رازى به هنگام عرضه کتاب مسلم توسط خود مسلم به وى، روایات ضعیف آن را علامت زده و توسط مسلم حذف شده است و بنابراین، هیچ حدیث ضعیف و نادرستى در آن یافت نمى شود! از طرفى، ضعف هایى در کتاب بخارى وجود دارد که این کتاب فاقد آن نقاط ضعف بوده و از حسن ترتیب ویژه اى در تنظیم و نقل احادیث برخوردار است که سایر کتاب هاى حدیثى از چنین ترتیبى بى بهره اند.