منظور از تضيمن رزق از سوى خداوند و تكفل و تعهد و تقسيم آن، فراهم آوردن زمينه ها است که برخی از این زمينه ها در خارج از وجود انسان و برخی دیگر در درون وجود او است كه هرگاه دست به دست هم دهند انسان سهم خود را از روزى دريافت مى كند.
بعد از فراهم آمدن آن زمینه ها، تلاش و كوشش انسان شرط تحقق و به فعليت رسیدن آن زمينه ها است؛ بنابراين حكمت خدا ايجاب مى كند كه هركس تلاش و كوشش و اخلاص و فداكارى بيشترى داشته باشد روزى اش گسترده تر گردد. چرا که خداوند متعال اراده اش را - از جمله اراده اش را در روزی دادن مخلوقات - در قالب نظام متشکل از شبکه های گسترده علت و معلولی عملی می کند.
مواردى نیز از فقر و بی عدالتی در طول تاریخ وجود دارند که سبب آن نه تنبلی و تن پروری و عدم نشاط شخص و جامعه، بلکه نتیجه ظلم و تحمیل استعمارگران و استثمارکنندگان فردی یا گروهی بوده است. به تعبير ديگر علاوه بر مسأله تلاش و كوشش، وجود عدالت اجتماعى نيز شرط تقسيم عادلانه روزى ها است.

واژه «رازِق» و «رَزّاق» به معنى بخشش مستمر و در اوقات معین است، خواه دنيوى باشد يا اخروى و گاه به نصیب و بهره نيز «رزق» گفته اند. اين كه چرا به خدا «رزّاق» گفته شده و سپس به «ذُو الْقُوَّةِ الْمَتينِ» توصیف می شود، زیرا «رزّاق» صيغه مبالغه است و اشاره به انواع روزى هايى دارد كه خدا به روزى خواران می دهد، لذا اين واژه جز در مورد او صادق نيست؛ بلكه غير خداوند «رازق» هم نمى تواند باشد، تا چه رسد به «رزّاق»؛ زيرا آنها چيزى ندارند كه ببخشند، تنها مى توانند واسطه رسانيدن ارزاق الهى به ديگران شوند.

قرآن مجيد درسوره فصّلت ،آيه 53 با صراحت مى گويد:«ما آيات آفاقى و انفسى (عجائب آفرينش خداوند در جهان بزرگ و در درون وجود انسان) را به آنها نشان مى دهيم تا آشكار گردد كه او حق است». درسوره ذاريات، آيه 21 نیز مى فرمايد: «در درون وجود شما آيات خداست، آيا نمى بينيد؟». پیامبر(ص) می فرماید: «كسى كه مخلوق را بشناسد خالق را مى شناسد، و كسى كه رزق را بشناسد رازق را مى شناسد، و كسى كه خود را بشناسد پروردگارش را مى شناسد».

صفات ذات صفاتى است که عین ذات خداوند است، و حتّى قبل از صدور افعال از او، این صفات براى او ثابت بوده است؛ مانند ازلى بودن، ابدى بودن، علم و قدرت. صفات فعل، صفاتى است که با ملاحظه انجام فعلى از ناحیه آن ذات مقدّس بر او اطلاق مى ‏شود، مثل خالق و رازق بودن خداوند. دست کم شش وجه تمایز برای آنها ذکر شده است.

منظور از صفات «جمال» صفاتى است که براى خداوند ثابت است، مانند علم و قدرت و ازلیّت و ابدیّت و لذا آن را صفات «ثبوتیه» نیز مى نامند. منظور از صفات «جلال» صفاتى است که از خدا نفى مى شود، مانند جهل و عجز و جسمانیت و مانند آن،  لذا آن را صفات «سلبیه» نیز مى نامند.

«صفات فعل» صفاتى است كه با ملاحظه انجام فعلى از ناحيه آن ذات مقدّس بر او اطلاق مى شود؛ مثلا مى گوئيم خداوند خالق و رازق است، مسلّماً اين صفات، قبل از آن كه مخلوقى را بيافريند و روزى دهد بر او اطلاق نمى شد. بنابراين صفات فعل در واقع حادث اند و طبعاً عين ذات خدا نيستند و در حقيقت آنها مفاهيمى هستند در ذهن ما، و از آنجا كه افعال خداوند بى نهايت است، صفات فعل او نيز بي نهايت است.

خواست و مشیت الهى بى حساب و کتاب نیست، بلکه مشیت خداوند از حکمت او جدا نیست، و همیشه روى حساب لیاقت ها و شایستگى ها است. ضمن اینکه این مسأله به معنى نفى عالم اسباب نیست و عالم اسباب و تکوین نیز خواست و مشیت خدا است.
به عبارت روشن تر: اراده خدا در زمینه وسعت و تنگى روزى، مشروط به تلاش ها و کوشش ها و اخلاص ها و فداکارى های انسان است. قرآن مجید کراراً انسان را در گرو سعى و کوشش و تلاش و فعالیت خود شمرده، و بهره او را از زندگى به میزان سعى و تلاشش مى داند.

قرآن در مساله توحید در خالقیت از منظر بت پرستان می فرماید: «هر گاه از آنان بپرسى: چه كسى آسمانها و زمين را آفريده، و خورشيد و ماه را مسخّر كرده است؟ مى گويند: خداوند يگانه!». در واقع بت پرستان بت ها را همتای خداوند در عبادت و موثر در سرنوشت انسان ها می دانند. آنان بر اساس فطرت هیچگاه بت ها را خالق آسمان و زمین نمی دانند. اما تفكيك ميان توحيد در خالقيّت، و توحيد در عبادت، تناقض واضحى است، زيرا شايسته عبوديّت كسى است كه خالق و رازق است.

صفات خداوند دو قسم است: ذاتى و فعلى. مقصود از صفات ذاتى، آن است که ذات خداوند به آن متصّف مى شود، مثل این که خداوند، عالم و قادر است، و مقصود از صفات فعل، آن است که ذات خداوند به لحاظ صدور برخى کارها از او، مثل خالقیت، رازقیّت و ... ، و یا از صفاتى که از فعل الهى انتزاع مى گردد، و به آن صفات موصوف مى شود.

دعا یک معنى عام و لغوى و یک معنى خاص و عرفى دارد. معنى لغوى دعا: صدا کردن، سوال و طلب حاجت مردم از یکدیگر است؛ آری مطلق طلب اعم از ندا کردن، صدا زدن، سئوال و استغاثه، دعاست ولى عبادت نیست و گرنه باید بگوئیم حضرت نوح(ع) قومش را عبادت کرده است. دعا معنى خاصى غیر از معنى لغوى هم دارد که در این معنا عبادت محسوب مى شود و آن در جائى است که انسان در برابر خداى خالق و رازق مى ایستد و با این اعتقاد که تنها او را مؤثر و مدبر امور مى داند، او را مى خواند و از او مى خواهد و آیه در این مورد است.