اگر سؤال شود كه عذاب هاي ابدي با جسم فناپذير انسان چگونه سازگار است؟ بايد گفت كه پاسخ آن پيچيده نيست؛ چون هيچ چيز در عالم جز ذات پاك خدا بالذّات ابدى نمى باشد؛ بلكه همه در ذات خود - جز خداوند سبحان - فانى اند و بقاء تنها سزاوار ذات پاك اوست؛ ولى اين مانع از آن نخواهد بود كه موجودات امكانى، بالغير ابدى باشند؛ يعنى خداوند دائماً به آنها امداد هستى برساند و هر زمان فرسودگى يابند آنها را بازسازى و نوسازى كند و به تعبير فلسفى «امكان بالذّات» منافاتى با «وجوب بالغير» ندارد.

صفات ذات صفاتى است که عین ذات خداوند است، و حتّى قبل از صدور افعال از او، این صفات براى او ثابت بوده است؛ مانند ازلى بودن، ابدى بودن، علم و قدرت. صفات فعل، صفاتى است که با ملاحظه انجام فعلى از ناحیه آن ذات مقدّس بر او اطلاق مى ‏شود، مثل خالق و رازق بودن خداوند. دست کم شش وجه تمایز برای آنها ذکر شده است.

موجودی که خود غروب و طلوع می کند، محکوم این قوانین است، پس چگونه مى تواند حاکم بر آنها و مالک آنها بوده باشد؟ همچنین موجود داراى حرکت، قطعا حادث است و چیزى که در معرض حوادث و حرکت است نمى تواند یک وجود ازلى و ابدى باشد.

امام علی(ع)، در خطبه اول نهج البلاغه در توصیف خداوند به این نکته اشاره می نماید که فکر ما بلکه تمام هستى ما محدود است و جز اشیاى محدود را درک نمى کند. حال آن که ذات خدا از هر نظر نامحدود و صفات بى پایانش از ازل تا ابد را گرفته، نه حدّى دارد نه توصیف قابل درکى و نه آغاز و نه پایانی، نه تنها ذات او که صفات او نیز نامحدود است؛ با این حال نمی توان حقیقت ذات و صفات الهی را دریافت.

قرآن در سوره طور آيه 35 مى فرمايد: «آيا آنها بدون خالق آفريده شده اند، يا اينكه خود خالق خويشند؟!». بدون شك هر مخلوق و حادثی از سه حال خارج نيست: يا بدون علّت آفريده شده، يا خود، علّت وجودى خويش است، و يا وجودى ازلى و ابدى(خدا) علّت او است. از آنجا كه احتمال اوّل و دوّم با هيچ عقل و وجدانى سازگار نيست، احتمال سوّم اثبات مى گردد؛ لذا خداوند احتمال اوّل و دوّم را به صورت استفهام انكارى ذكر مى كند و اين همان استدلال معروف علّت و معلول، است.

منظور از توحيد صفات اين است كه خداوند همان گونه كه ذات اش ازلى و ابدى است، صفات او همچون علم و قدرت و مانند اينها، ازلى و ابدى مى باشد. از سوى ديگر اين صفات زائد بر ذات او نيست و جنبه عارض و معروض ندارد؛ بلكه عين ذات او است. از سوى سوّم، صفات او از يكديگر جدا نمى باشد؛ يعنى علم و قدرت او يكى است و هر دو عين ذات او است! تمام ذات او علم است، و تمام ذات اش قدرت، و همه چيز در آنجا يكى است.
 

طبیعت زندگى این جهان مادى فناپذبر و نابودشدنى است، اما هر چیزی که نسبتى با ذات پاک و ابدی خداوند پیدا کند رنگ ابدیت مى گیرد. اعمال صالح ابدى هستند، شهدا، حیات جاویدان دارند، پیامبران، امامان، دانشمندان راستین و مجاهدان راه حق، تاریخشان توأم با ابدیت است، چرا که همه رنگ الهى دارند. به همین دلیل است که آیات قرآن به ما هشدار مى دهد: بیائید و سرمایه هاى خود را براى خدا و در راه خلق خدا و جلب رضاى او به کار اندازید.