در آیه 96 سوره «مریم» آمده است: «کسانى که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند خداوند رحمان محبت آنان را در دل ها مى افکند». «ایمان و عمل صالح» جاذبه فوق العاده اى دارد، اعتقاد به یگانگى خدا و دعوت پیامبران که بازتابش در روح، فکر، گفتار و کردار انسان به صورت اخلاق عالیه انسانى، تقوا، پاکى، درستى، امانت، شجاعت، ایثار و گذشت، تجلى کند، همچون نیروهاى عظیم مغناطیس، کشنده و رباینده است. در حقیقت این نخستین پاداشى است که خدا به مؤمنان و صالحان مى دهد که دامنه اش به سراى دیگر نیز کشیده مى شود.

در نهج البلاغه، صفاى دل و صدق نیّت از اسباب بصیرت شمرده شده. مؤمنان پاکدل، مسائلى را مى بینند که از دیگران پنهان است و این حقیقتى است که هم در قرآن مجید به آن اشاره شده و هم در روایات اسلامى. قرآن مى گوید: «اگر تقوا پیشه کنید خداوند وسیله شناخت حق از باطل را براى شما قرار مى دهد».

در روایات اسلامى شرائطى براى استجابت دعا بیان شده است. از جمله: پاکى قلب، پاکى اموال، مبارزه با فساد، عمل به پیمان هاى الهى، دعا  همراه با عمل. نتیجه این که دعا نه تنها جانشین اسباب طبیعى و وسائل عادى براى وصول به هدف نیست؛ بلکه براى اجابت آن در برنامه هاى زندگى دعا کننده هم دگرگونى کلى لازم است.

طبق 33 سوره احزاب، خداوند با اراده تکوینی خود «رجس» را، که به معنی هرگونه گناه و آلودگى هاى ظاهرى و باطنى و حالات و اخلاق نفرت انگیز می باشد، از پیامبر(ص) و اهل بیت ایشان دور کرده است و یک سلسله آگاهى ها و مبادى فطرى به آنها بخشیده که آنها را دعوت به پاکى مى کند و آنها در عین قدرت بر گناه، به سراغ گناه نمى روند.

مدت زمان عده طلاق سه مرتبه پاک شدن زن از خون حیض است. از آنجا که طلاق باید در حال پاکى ـ که با شوهر خود آمیزش جنسى نکرده باشد ـ انجام گیرد، این پاکى یک مرتبه محسوب مى شود، و هنگامى که بعد از آن دو بار، عادت ببیند و پاک شود، به محض این که پاکى سوم به اتمام رسید و لحظه اى عادت شد، عده تمام شده است.

حضرت زهرا(ع) در خطبه فدکیّه در بیان فلسفه برخی از احکام چنین می فرمایند: «خداوند «ایمان» را سبب تطهیر از شرک و «نماز» را وسیله پاکى از کبر و «زکات» را موجب نموّ روزى و «روزه» را عامل تثبیت اخلاص و «حجّ» را وسیله تقویت اسلام و «عدالت» را مایه هماهنگى دل ها و «امامت» ما را امان از تفرقه و پراکندگى و «جهاد» را موجب عزّت اسلام و .... قرار داد».

عقب ماندگی مسلمانان در صورتی خواهد بود که حقیقت ایمان، یعنی نفوذ دین در تمام اعمال و همه شئون زندگى آنها محقق نشود. اسلام دعوت به پاکی، امانت داری، تلاش، علم و دانش و اتحاد و همبستگی می کند و لذا تا وقتی مسلمانان به این امور پایبند نباشند پیشرفتی نخواهند داشت.

رهبران الهى، هنگامى که رسالت خویش را در یک نقطه به اتمام مى رساندند، و یا محیط را آماده براى گسترش دعوت خویش نمى دیدند، دست به مهاجرت مى زدند. تاریخ اسلام نیز از نظر ظاهر و معنا بر محور هجرت پیامبر(ص) دور مى زند، و اگر هجرت نبود، اسلام در باتلاق بت پرستان «مکّه» براى همیشه فرو رفته بود. به یک معنى هجرت یک برنامه عمومى براى فرد فرد مؤمنان است، که هر وقت در طول زندگى، آنها محیط را نامناسب براى اهداف مقدس خود دیدند، موظف به هجرتند.

کار ساحر به نیروی محدود انسانی تکیه دارد و از انجام کارهای ماورای آن عاجز است و بر روی کارهای تمرین کرده متمرکز است در حالی که پیامبران با تکیه بر قدرت لایزال الهی قادر به انجام هر گونه کار خارق عادت هستند. سحر ساحران یک کار انحرافی است و با روحیه افراد متقلب و خدعه گر سازگار است؛ اما پیامبران اعجازشان آمیخته با اخلاص و پاکی است و این موضوع باعث مضاعف کردن اثر کارشان شده است.