عدّه ای معتقدند که اسم اعظم، یکی از اسماء خاص الهی است؛ البته با حروف و لفظی خاصّ که هر کس آن را بداند دعایش مستجاب می گردد.
برخی از روایات اسلامی، اسم اعظم را «الله»، «هو»، «من لا هو الا هو»، «حروف مقطعه قرآن» یا «بسم الله الرحمن الرحیم» دانسته اند.
با توجّه به روایت نبوی که «اسم اعظم» را هر کدام از اسمای الهی می داند که با «خلوص نیّت» و حضور قلب ادا شود، به نظر می رسد اسم اعظم نه واژه ای خاص، بلکه حقیقت و مقامی با ارزش است که بر اثر تقوا و عبادت و تهذیب نفس و توفیقات الهی در انسان پدید می آید.

محرّمات در اسلام جهات مختلفى دارد؛ گاه به خاطر بهداشت و حفظ جسم، گاه به خاطر تهذيب روح و زمانى به خاطر حفظ نظام اجتماع است. علت تحريم گوشت‌هائى كه به نام غیر خداوند ذبح مى‌شود جنبه معنوى و اخلاقى و تربيتى آن است كه باعث دور شدن انسان از خدا و تجديد كننده خاطره سنت‌هاى شرك و بت پرستى است.

مفسّران و علماى علوم قرآن، معمولا در شمارش آيات سوره ها «بسم الله» را يكى از آيات سوره به حساب نياورده اند؛ جز در سوره «حمد» كه تقريباً به اتفاق و اجماع همه فقها «بسم الله» جزء آن است. لکن نوشتن «بسم الله» در تمام قرآن ها در طول تاریخ، دليل قاطعى بر جزئيت آن نسبت به هر سوره است؛ زیرا مسلّماً به دستور پيامبر(ص) بوده است. روايات متعدّدى نيز از طریق اهل بيت(ع) در جزء بودن «بسم الله» نسبت به سوره حمد و ساير سوره هاى قرآن وارد شده است؛ لذا اجماع و اتفاق علماى شيعه بر جزئيت آن در تمام موارد است.

بعضى از افراد به خاطر اين كه مبادا نوشته هاى آن ها به دست افراد بى وضو برسد و يا زير دست و پا و يا كوچه و بازار بيفتد، از نوشتن «بسم الله» در آغاز نوشته ها خوددارى مى كنند؛ غافل از آن كه اگر اين امور ايرادى داشته باشد، حذف و سانسور اسم خدا ايرادش به مراتب بيشتر است. گناه رعایت نشدن احترام بسم الله توسط دیگران به عهده ما نیست تا بهانه حذف آن گردد. مؤید این مطلب، دستور امام باقر(ع) به عبدالملک بن مروان درباره ضرب «بسم الله» بر سکه های آن دوران و گرفتار نیامدن در وسوسه های این چنینی است.
 

امام علی(ع) درباره علّت نیامدن «بسم الله» در آغاز سوره «توبه» می فرماید: «بسم الله الرحمن الرحيم در آغاز سوره برائت نازل نشده، زيرا بسم الله براى امان و رحمت است و سوره برائت براى رفع امان از كفّار پيمان شكن نازل شده و شمشير در آن نهفته است». جمعى از مفسران عقيده دارند كه اين سوره دنباله سوره «انفال» است و به همين دليل «بسم الله» در ميان این دو سوره ذكر نشده است. این معنا مورد تأیید روایتی از امام صادق(ع) نیز هست.

درباره حکمت گفتن «بِسْمِ اللَّهِ» به هنگام ذبح حیوانات با بررسي اسرار آيات قرآن مي فهميم كه اگر ذابح موحد نباشد يا عمداً نام خدا را نبرد، آن حيوان به منزله مردار است و خوردنش حلال نيست، بنابراين نام و ياد خدا به مثابه دم مسيحایی است كه در تجليگاه «وَ نَفَخْتُ فيهِ مِنْ رُوحي‏» پديد آمدن حيات را تضمين مي كند و هر كاري كه نام خدا در آن ظهور نيابد هر چند به حسب ظاهر در صحراي خيال چونان غزال مي ‏خرامد؛ ليكن در وادي حقيقت و عقلِ بيدار، مرداري بيش نيست.

حق این است که گفته شود بسم الله جزء هر سوره است ـ آن گونه که ظاهر قرآن چنین است ـ و اگر در سوره توبه بسم الله ذکر نشده به خاطر آن است که این سوره با اعلان جنگ به دشمنانى که پیمان خود را شکسته بودند، آغاز مى شود و اعلان جنگ تناسب با نام رحمان و رحیم که بیانگر رحمت عامّه و خاصّه خداست، ندارد.

در ماجرای جنگ صفین، در بيابانى امام(ع) فرمود مکانی را حفر كنند. مقداری از زمین را که کندند به صخره اى بزرگی برخوردند. افراد هرچه كوشيدند موفق به کندن آن نشدند. آنگاه امام(ع) سنگ را حركت داد و از زیر آن آبى گوارا جوشيد. راهبى كه در صومعه ای مى زيست به یاران حضرت گفت: این چشمه «راحوما» نام دارد و هفتاد پیامبر و هفتاد جانشین پیامبر از آن نوشیده اند. من از سالی كه در اين صومعه هستم آنرا ندیده ام و كسى نمى تواند آن را پیدا کند مگر پيامبر يا جانشين پيامبر باشد. او با دیدن این معجزه مسلمان شد.

نيروى ما ضعيف و كار و برنامه ما هرچه باشد فانى و ناپايدار است؛ امّا هنگامى كه آن را به ذات پاكى پيوند مى دهيم كه قدرتمند، پايدار و نامحدود است، رنگ او را به خود مى گيرد. از مجموع آیات قرآن استفاده مى شود كه آغاز هر كار بايد به نام خدا باشد.
 

در روايات اسلامى به قدرى به «بسم الله الرحمن الرحیم» اهميّت داده شده است كه آن را چيزى هم رديف «اسم اعظم الهى» معرفى مى كند. و طبق مفاد روایات، اهميّتش تا آن حد است كه در صورت ترك آن ممكن است انسان مشمول مجازات هاى الهى گردد. ولی این تاثیر و اهمیت تنها مربوط به الفاظ آن نيست، بلكه تخلّق به آنها شرط است. يعنى بايد مفهوم «بسم الله» در روح و جان انسان پياده شود، به هنگامى كه اين جمله را بر زبان جارى مى كند تمام وجود خويش را در پناه خدا ببيند؛ و از ذات پاكش مدد طلبد.