حج حکمت ها، کارکردها و ظرفیت های بسیار متنوعی دارد، مانند: 1. تقویت بعد اخلاقی و دگرگونی های درونی و روحی با خودسازی و جدا شدن انسان از مرزهای زندگی مادی و امتیازات ظاهری و زر و زیور. 2. برجسته شدن بعد سیاسی جامعه مسلمانان و از بین رفتن تعصبات ملی و نژادی آنها با ایستادن همه در صف واحد امت اسلام علیه استعمار. 3. ارتباط قشرهای مختلف مسلمانان از لحاظ فرهنگی و علمی. 4. امکان کم شدن فاصله طبقاتی با تقویت پایه های اقتصادی جهان اسلام و بسیاری برکات دیگر.

مورخین در باب قضاوت هاي امام علی(ع) نوشته اند: جوانى به امام عرض كرد: پدرم مرد ثروتمندی بود، که با دوستانش به سفر رفت، اكنون همراهانش مى گويند: پدرت مرده و از اموالش نیز اطلاعى نداریم. من به آنان مشكوكم. حضرت متهمين را به مسجد فرا خواند، و چشمانشان را بست. امام از نفر اول سوالاتي را پرسيد، حضرت تكبير گفت و مردم نيز تكبير گفتند. متهمان با شنيدن تكبير، تصور كردند دوست شان اعتراف كرده است. حضرت به متهم دوم فرمود: «آنچه رفيقت بايد بگويد گفت، تو حقيقت را بگو»، و اين سخن امام باعث كشف حقيقت شد.

در قرآن كلمه «مریض» در چند مورد به معنای «مریض جسمی» آمده است. يكي در بحث روزه است كه در صورت بيمار شدن بايد بعد از بهبودي روزه را بگيرد. مورد ديگر مربوط به جنگ است. افراد بيمار و كساني كه عذر شرعي دارند هيچ حرجي بر آنها نيست.

سفر و مسافرت در اسلام از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. چنانکه سفر در مواردی «واجب» یا «مستحب» دانسته شده است. مسافرت از دید اسلام حکمت و آثاری داشته و یا با اهداف خاصی توصیه شده است؛ بعضی از این حکمتها عبارتند از: عبرت آموزی درسفر به اماکن تاریخی، تدّبر در آیات و نشانه های خداوند در سفر به دامن طبیعت، صله رحم، زیارت اولیای الهی، کسب دانش و تجربه، تفریح سالم و کسب تندرستی، کسب روزی، آموختن دین و... .

مشهور بين فقها جواز «سفر» در ماه رمضان است، منتهى آن را مكروه دانسته اند و عموم و اطلاق اين حكم (کراهت)، شامل كسانى كه به قصد فرار از روزه به سفر مى روند، نيز مىشود. ضمن این که مقتضاى قاعده اوّليّه، جواز مسافرت است. طبق آیه 184 سوره بقره مسلمانان بر دو دسته اند: عدّهاى در ماه رمضان حاضر هستند، و برخى نيز مسافر؛ آنها كه مسافرند روزه بر آنها واجب نيست؛ بلكه بايد قضاى آن را در ماههاى ديگر به جاى آورند. مقتضاى اين تقسيم بندى دوگانه جواز مسافرت است.

مشهور فقهاى ما سفر در ماه مبارك رمضان را جایز می دانند. براى اين نظريّه روايات متعدّدى وجود دارد که اين روايات بر دو گونه است: 1. رواياتى كه به طور مطلق دلالت بر جواز سفر در رمضان دارد. 2. رواياتى كه مسافرت راحتّى براى امور مستحبّى تجويز مىكند. در نتيجه سفر در ماه رمضان به قصد فرار از روزه، و قضاى آن در ماه بعد، مشروع و مباح است، و از نظر شرع مقدّس مانعى ندارد.

اولا: نماز جزء فروع دین است و در فروع بین علماى همه مذاهب اختلافات زیادى است. ثانیا: جمع خواندن، بر خلاف سنّت رسول‏ اللَّه(ص) نمی باشد؛ چون به استناد منابع اهل سنت، ایشان گاهى این نمازها را جمع و گاهى جداگانه می خوانده ‏اند.

فقیهان اسلام، اتفاق نظر دارند که شکسته خواندن نماز چهار رکعتى، مشروع و قانونى است، هر چند همراه با خوف و ترس نباشد، ولى سخن در اینجاست که آیا شکسته خواندن واجب است یا سنّت مؤکد، یا نوعى ترخیص و تسهیل؟ فقیهان مذهب امامیه و حنفیه بر مبنای آیات و روایات و سیره پیامبر(ص) معتقدند که شکسته خواندن واجب است، در حالى که فقیهان مالکى آن را سنّت مى دانند و فقهاى شافعیه و حنابله معتقدند که شکسته خواندن، نوعى ترخیص و تسهیل است.

روایات بسیارى از پیامبر(ص) توسط بزرگان حدیث، از اهل سنت نقل شده که جمع بین دو نماز را در حضر و در حالت اختیار جایز مى داند و در صحاح و سنن و مسانید گرد آمده است. از جمله: ابن عباس نقل مى کند که: «رسول خدا(ص) ظهر و عصر را با هم، و مغرب و عشاء را با هم خواند، بدون حالت خوف و سفر. هم چنین ابن عباس روایت می کند: «پیامبر(ص) نماز ظهر و عصر را در مدینه، بدون خوف و سفر با هم می خواند».

علاوه بر آیاتی از سوره های اسرا و هود که «سه وقت» را برای برای نمازهای یومیه مشخص کرده اند، در مهم ترین منابع حدیثی اهل سنت نیز گزارش هایی راجع به خوانده شدن نمازها در «سه وقت»، توسط پیامبر و در وضعیت هایی غیر از بیماری، سفر، باران و ... گزارش شده است. فقهای شیعه نیز «افضل» بودن نماز گزاردن در «پنج وقت» را می پذیرند، اما به نظر می آید کمبود وقت و برخی محدودیت های زندگی، توفیق این فضیلت را از انسان می گیرد. در چنین وضعیتی، نماز گزاردن در سه وقت، نماز را کم اهمیت نمی کند.