حکمت علم غیب پیامبران؟

چه ضرورتی دارد که پیامبران الهی صاحب علم غیب باشند؟ آیا دلیل عقلی وجود دارد که علم غیب را برای ایشان اثبات کند؟

اولا: پیامبران مبعوث شده اند تا نوع بشر را به آنچه خود به آن دسرسی ندارند آگاه کند. حال اگر قرار بود پیامبران آنچه را به بشر عرضه می کنند فقط از سنخ آگاهی هایی محدودی باشد که دیگران نیز با تجربه یا تعقّل می توانستند به دست بیاورند، چه نیازی به مبعوث شدن انبیا وجود داشت؟! می توان گفت اصلی ترین علم غیبی که انبیاء ارائه می دهند همان بسته معارفی است که در قالب وحی ارائه می دهند.
ثانیا: دايره مأموريت پیامبران الهی بسيار گسترده بوده است. چه از نظر زمان و چه از نظر مكان. با توجه به این نکته و با توجه به مواجهه آن مردان بزرگ خدا با طیف های مختلفی از مردم و لزوم پاسخ گویی به آنها و هدایت شان که مستلزم آگاهی از علوم و اطلاعات بسیار گسترده ای بوده، به نظر می آید الهام دانش غیبی از سوی خداوند متعال به آنها امری ضروری بوده است.
ثالثا: در بحث های مربوط به لزوم عصمت انبیاء نیز ثابت شده است که دوری مطلق آن بزرگان از معصیت، معلول اطلاع کامل آنان از حقیقت گناه است. آگاهی پیامبران از مفاسد معاصی و گناهان از جنس دانش های مرسوم عقلی و تجربی بشری نیست و راهی غیر از غیب برای دسترسی به آن وجود ندارد.

قرآن منبع همه دانشها!

با توجه به اینکه بسیاری از یافته ها و دانش های بشری در قرآن نیست، چگونه قرآن مدعی بیان تمام امور می باشد و می گوید: «هيچ تر و خشكى نيست، مگر آنكه در كتاب مبين آمده است» و نیز می گوید: «هيچ چيزى در كتاب الهى فروگذار نشده است»؟!

قرآن كتاب تربيت و هدايت است؛ در آیاتی از قرآن که می گویند همه چیز در آن بیان شده و چیزی فرو گذار نشده است، منظور از «همه چيز» تمام امورى است كه براى پيمودن راه تربيت و هدايت لازم است. قرآن دایرة المعارفی بزرگ و گردآمده از همه گزاره های جزئی و فرمول های علومی چون رياضى و جغرافيايى و شيمى و فيزيک و گياه شناسى و... نیست. منظور از همه چیز در اين گونه آيات، يك امر نسبى است؛ يعنى تمام امورى كه در هدف هدايت و تربيت انسان دخالت دارد، در اين كتاب آسمانى هست. البته قرآن دعوتی كلى به كسب همه علوم و دانش ها كرده و تمام دانش هاى ياد شده و غير آن در اين دعوت كلى جمع است و علاوه بر آن گاه گاهى به تناسب بحث هاى توحيدى و تربيتى و... پرده از روى قسمت هاى حساسى از علوم و دانش ها برداشته است و برخی از حقایق علمی به گونه ای اشاره وار در قرآن بیان شده اند.

معنای «بيعت بر اساس كتاب جديد» توسط امام زمان(عج)؟!

منظور روایات از اینکه امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) بر اساس «كتاب جديد» با مردم بیعت می کند چیست؟

در این باره احتمالاتى وجود دارد: 1. مقصود آوردن قرآن جديد باشد كه قطعا اين احتمال باطل است. 2. اینکه ایشان قرآن را آن گونه كه در عصر پیامبر(ص) بوده مى آورد؛ يعنى آن را با تقديم و تاخير در آيات مى آورد. 3. ممكن است كه مراد همان قرآنى باشد كه على(ع) تدوين كرده است، قرآنى كه متنش همين قرآن موجود است ولى با بيان شان نزول، تفسير برخى آيات، ذكر ناسخ و منسوخ و برخى خصوصيات ديگر. 4. ممكن است كه مقصود از كتاب جديد معارف و مفاهيم بلند و والايى است كه امام از آيات برداشت كرده و به مردم عرضه مى كند، معانى اى كه براى آنان تازگى دارد و گويا كتابى با مفاهيمى جديد آورده است.

ثواب های به ظاهر ناعادلانه زیارات

اینکه خداوند به فردی تنها با خواندن یک زیارت؛ چند هزار برابر کسی که به حج رفته یا در جهاد شهید شده پاداش دهد، نابرابری و بی عدالتی نیست؟

اولا: این پاداش برای کسانی است که در هر زمانی تکالیف الهیشان را مثل جهاد یا حج واجب بجا آورند و تقوا پیشه می کنند. ثانیا: زیارتی پاداش دارد که از روی شناخت باشد و صرف خواندن زیارت پاداش ندارد. ثانیا: این ادعیه و زیارات دانشگاه های معارف هستند؛ بنابراین اهمیت دادن به آنها موجب زنده نگه داشتن فرهنگ جهاد، شهادت، حج و دین و شریعت خواهد بود و کسی که به مستحبات و مفاهیمی که در ادعیه و زیارات آمده توجه کند قطعا به واجبات خود نیز بها خواهد داد. لذا این زیارات ارزش خود را از معارف و ترویج واجبات می گیرند.

امام هادی(ع) و القاء معارف الهی در قالب «دعا»

امام هادی(ع) چگونه معارف الهی را در قالب ادعيه و مناجات ها به شيعيان القاء می كردند؟

از ميان مذاهب اسلامی، تنها شیعه است كه از فرهنگ ادعیه و زیارات بسیار غنی برخوردار است. دعا و زیارت نقش عمده ای در تربیت شیعیان و آشنا ساختن آنها با معارف شیعی، ایفا کرده است. این دعاها علاوه بر راز و نیاز با خدا، به صورت های مختلف، به پاره ای از مسائل سیاسی - اجتماعی نیز اشاراتی دارد و به طور منظم، مفاهیم خاصی را به جامعه تشیع القا ‌کرده است. این ادعيه باعث ایجاد پیوند میان مردم و اهل بیت(ع) شده و مقام والا و رهبری اهل بیت(ع) را به تصوير می كشد و بر مبارزه با ظلم و ستم‌ تاكيد می كند.

شبهه «قابل فهم نبودن زبان وحی»

چه پاسخي به اين شبهه مي توان داد كه مي گويد زبان وحي قابل فهم نيست و الفاظ قرآن به دلیل مادی و ناسوتی بودن نمی توانند بیانگر حقیقت ملکوتی آن باشند؟

پاسخ اين است كه: زبان وحى به ويژه قرآن، بر حسب موضوع سخن، مختلف است كه اجمالا بر چهار بخش تقسيم مي شود: 1. احكام و تكاليف. 2. اَمْثال و حِكَم. 3. سخن از سراي غيب. 4. معارف و اصول شناخت. در گزاره هاى كتب آسمانى درباره مفاهيم غيبى، از استعاره و تشبيه و مجاز و كنايه استفاده شده تا به گونه تقريبى و از باب تشبيه نامحسوس به محسوس گزارش كنند. اين شيوه متعارفى است كه در اين گونه تشبيه ها، به تقريب بسنده شده و بيان يا درك تحقيقى ـ با اين وصف ـ امكان پذير نيست.

«مجلس درس» محفل «ذکر» خداوند

آیا می توان «مجلس درس» را نیز یکی از محافل ذکر الله دانست؟

هر چيزي كه نام خدا و ياد او را زنده مي كند ذكر او است؛ خواه به صورت اذكار متعارف باشد يا به صورت افكار متداول. حوزه درس مجلس ذكر است و معلّم و متعلّم هر دو مشغول به ذكر الهي ‏اند. و ظاهرا منظور از مذاكره خدا، مذاكره و مباحثه حول علوم الهي است؛ چون ذكر به معناي ياد است و اختصاصي به نام ندارد و مذاكره علمي پيرامون معارف و احكام، مصداق بارز ياد خداست. بر این اساس ذکر شامل هر گونه ذكر خدا مي شود خواه ذكر مناجاتي يا مناداتي و خواه ذكر علمي و گفتگوي فكري و فرهنگ دينی.

امام علی(ع) و پاسخ به تهمت «دروغ گوئی» به ایشان

پاسخ امام علی(علیه السلام) به سخنان منافقان که آن حضرت را دروغگو می پنداشتند چه بود؟

امام علی(ع) در پاسخ به سخنان زشت مردم عراق درباره خودش مى فرمايد: «به من خبر رسيده [بعضى از شما] مى گوييد: على خلاف مى گويد. خدا شما را بكشد! به چه كسى دروغ بسته ام؟ آيا به خداوند؟ حال آن كه نخستين مؤمن به او بوده ام يا به پيامبرش؟» امام(ع) در جاي ديگر مي فرمايد: «مادر آن گوينده به عزايش بنشيند، اگر آنها ظرفيت مى داشتند، اينها پيمانه اى بود [از علوم و دانشها و معارف والا] كه رايگان در اختيارشان قرار مى گرفت و به زودى خبر آن را خواهيد دانست!».

چرایی لذّت نبردن از عبادت؟

چرا گاهی از عبادت لذّت نمی بریم؟ چه راه حلّی برای لذّت بردن از عبادت وجود دارد؟

لذّت بخش بودن ارتباط با پروردگار امری است منوط به رعایت برخی از شرایط و مرتفع نمودن برخی از موانع که در آیات قرآن و احادیث اهل بیت(ع) نیز بدان اشاره شده است. برخی از آن شرایط و موانع عبارت اند از: 1. کسب معرفت و شناخت نسبت به پروردگار. 2. آشنایی با آداب، معارف و مفاهیم نماز و رعایت آنها. 3. ترک گناه و معصیت، و دوری از محرّمات، به ویژه لقمه حرام. 4. خشوع و حضور قلب در نماز. 5. حفاظت از عبادت و عدم سستی در آن.

حکم عقل و اسلام به لزوم «آزادی عقیده در انسان»

عقل و اسلام «آزادی عقیده در انسان» را چگونه ترسیم می کنند؟

بر اساس حکم عقل، انسان در اختیار و انتخاب عقیده آزاد است؛ از این رو نمی توان عقیده ای را بر انسان تحمیل کرد. زیرا عقاید انسان در تملک کسی نیست. از سویی اسلام نیز با صراحت این موضوع را تصدیق کرده و می فرماید: «در قبول دین اکراهی نیست، [زیرا] راه درست از راه انحرافی، روشن شده است». لذا «علامه طباطبایی(ره)» در تفسیر این آیه می نویسد: «آیه دین اجباری را نفی می کند؛ زیرا دین یک سلسله معارف علمی است که عمل را به دنبال دارد و جامع آنها اعتقادات است. و اعتقاد و ایمان از امور قلبی است که اجبارپذیر نیست».

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

الإمام عليٌّ(عليه السلام)

مِن شِيَمِ الأبرارِ حَمْلُ النُّفوسِ على الإيثارِ

واداشتن جانها به ايثار، از خوى نيکوکاران است

ميزان الحکمه، جلد 1، ص 22