آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

آغاز سوره مدثر، دعوت پیامبر(ص) به قیام، انذار، ابلاغ آشکار و صبر و استقامت در این طریق است؛ در ادامه به رستاخیز و صفات دوزخیان و ویژگى هاى دوزخ پرداخته و سرنوشت هر انسانى را در گرو اعمال او دانسته؛ سپس ویژگى هاى بهشتیان و دوزخیان را بیان کرده و در پایان به چگونگى فرار افراد جاهل از حق اشاره کرده است.

شکى نیست: این سوره از سورهائى است که در «مکّه» نازل شده، اما در این مسأله گفتگو است که: آیا اولین سوره اى است که بر پیامبر(صلى الله علیه وآله) نازل شد؟ و یا بعد از سوره «اقرأ» نازل گردیده است؟
دقت در محتواى سوره «اقرأ» و سوره «مدّثر» نشان مى دهد: «اقرأ» در آغاز دعوت بوده، و سوره «مدّثر» مربوط به زمانى است که پیامبر(صلى الله علیه وآله) مأمور به دعوت آشکار شد، و دوران دعوت پنهانى پایان گرفت.
لذا بعضى گفته اند: سوره «اقرأ» اولین سوره اى است که در آغاز بعثت نازل شده، و سوره «مدّثر» نخستین سوره بعد از دعوت آشکار است، و این جمع خوبى به نظر مى رسد.
به هر حال، طبیعت سوره هاى مکى که دعوت به مبدأ، معاد و مبارزه با شرک ، و انذار و تهدید مخالفان به عذاب الهى است در این سوره، کاملاً منعکس است.
بحث هاى این سوره روى هم رفته بر هفت محور دور مى زند:
1 ـ دعوت پیامبر(صلى الله علیه وآله) به قیام، انذار، ابلاغ آشکار، صبر و استقامت در این طریق، و تحصیل آمادگى هاى لازم براى این کار.
2 ـ اشاره به رستاخیز، و صفات دوزخیان، همانها که به مقابله با قرآن برخاسته، و به استهزاى حق پرداختند.
3 ـ قسمتى از ویژگى هاى دوزخ توأم با انذار کافران.
4 ـ تأکید بر امر رستاخیز از طریق سوگندهاى مکرر.
5 ـ ارتباط سرنوشت هر انسانى با اعمال او، و نفى هر گونه افکار غیر منطقى در این زمینه.
6 ـ قسمتى از ویژگى هاى بهشتیان و دوزخیان و سرنوشت هر کدام از آنها.
7 ـ چگونگى فرار افراد جاهل، بى خبر، مغرور و خودخواه از حق.(1)