توجه به معنای صحیح این سخنان نشان می دهد نگاه نادرستی که می کوشد بدون بررسی های علمی از بیانات حضرت علی(ع) برداشت هایی تحقیرآمیز راجع به زنان داشته باشد، تا چه اندازه دور از انصاف و امانت علمی است.
کلام امام در خطبه 80 ناظر به نقش عایشه در جنگ جمل و تفاوت های ذاتی ای است که بین زنان و مردان وجود دارد و موجب چیرگی احساسات بر عقل آنها هنگام تصمیم های مهم می شود، وگرنه به تصریح آیات قرآن و احادیث معصومین زنان و مردان در جنبه های انسانی و الهی و علمی و فرهنگی در یک مرتبه اند و تفاوت میان آنها نیست.
در نامه 31 نهج البلاغه اشاره لطیفی شده است که موضوع نکوهش مشورت کردن با زنان را تبیین می کند؛ حضرت می فرماید: «فَإِنَّ الْمَرْأَةَ رَيْحَانَةٌ، لَيْسَتْ بِقَهْرَمَانَة». روشن است چنين موجود لطيفى نمى تواند در مسائل خاصی طرف مشورت باشد. زیرا مى دانيم كه احساس و عاطفه بر زنان غلبه دارد و همين امر در مقام مشاوره - جهت امور حساسی مثل جنگ - بر آنها اثر مى گذارد.
حکمت 61 نیز ناظر به صفتی از صفات زنان است که باید در کنار دیگر صفات آنها دیده شود؛ یعنی اگرچه برخی زنان نابرخوردار از تربیت ایمانی کافی می توانند گاهی زبان های گزنده ای داشته باشند، اما لازم است به دیگر ویژگی های مثبت آنها نیز توجه شود و با تبعیت از دیگر آموزه های اسلامی، با عفو و بخشش با آنها رفتار گردد.

«ولایت فقیه» به معنای جواز تصرف و سرپرستی و عهده دار شدن شخص فقیه در یک امر خاص است. گاه این امر شخصی است مانند اجرای عقد نکاح و گاهی امری کلی مثل عهده داری حکومت جامعه اسلامی. اقوال مختلفی بین فقها وجود دارد که محدوده مجاز برای اعمال ولایت فقیه تا چه اندازه است؟ آیا فقیه بر همه شؤون حکومتی و اجتماعی، امور حسبه، اموال و انفس مردم و...  ولایت دارد یا نه ولایت او منحصر است در سرپرستی امور خاص؟

به باور امام خمینی هر اختیاری که پیامبر اسلام(ص) در اداره جامعه اسلامی داشته برای فقیه عادل هم ثابت است اعم از تدارک و بسیج سپاه، تعیین والیان ولایات و استانداران، گرفتن مالیات و صرف آن در مصالح مسلمانان و... البته این درباره اختیاراتی است که معصوم(ع) از جنبه ولایت و سلطنت اجتماعی و سیاسی دارد.

مسأله «مشورت» به ويژه در امور اجتماعى از مسائل مهمی است كه در اسلام مطرح شده و در سوره «شورا» در رديف ايمان به خدا و نماز قرار گرفته است. البته مشورت در مسائلى است كه حكم خاصّى از سوى خداوند نيامده باشد؛ اما در امر خلافت پيامبر(ص) كه دستور خاصّى از سوى خداوند آمده و خليفه حضرت که از طريق وحى تعيين شده بود مشورت اعتباری ندارد. به تعبير ديگر «مشورت» هميشه در موضوعات است نه در احكامى كه از طرف خدا دستور آن آمده باشد.

در احاديث اسلامى اهميّت فراوانی براى «مشورت» ذكر شده، تا آنجا كه از اسباب حيات جامعه، و ترك آن از اسباب مرگ جامعه معرّفى شده است. مشورت، سبب افزودن عقل، علم و تجربه می شود؛ چراكه انسان به سبب مشورت كمتر گرفتار خطا و اشتباه مى شود. البته لزومى ندارد كه مشاوران حتماً بالاتر از خود انسان باشند، اى بسا مشورت با افراد كوچك ترى كه داراى عقل هستند راه گشا باشد. امام رضا(ع) می فرمود: «عقل و خرد پدرم هرگز با عقل ديگران قابل مقايسه نبود، ولى در عين حال با غلامان سياه مشورت مى كرد».

مشاورين بايد افرادى هوشمند، عاقل، خيرخواه، باتجربه، راستگو، امين، شجاع و باسخاوت باشند؛ مشاور احمق، حقايق را وارونه مى سازد، مشاور ترسو مانع از اقدام به موقع می شود، مشاور دروغگو دور را در نظرت نزديك و نزديك را دور مى سازد، مشاور بخيل مانع از هر كار خير مى گردد و اگر ترسو باشد مانع از تصميم گيرى به موقع مى شود، آدم كم تجربه يا بى تجربه همه چيز را به هم مى ريزد و حريص تو را به ظلم مى كشاند.

در مسائل مهم يك كشور شوراى گسترده امكان ندارد و همه مردم هم خُبره نيستند لذا نمايندگان آنها به مشورت می نشينند و مصوبات آنها مصداق يك شوراى جامع‌الاطراف اسلامى است و چون اتّفاق آراء ممكن نيست، رأى اكثريت معيار می شود؛ آن هم اكثريّت افراد با ايمان و آگاه نه اكثريت منحرف كه قرآن نكوهش كرده است. همانطور که شهرت در علم اصول در باب تعادل و تراجيح يكى از مرجّحات است كه استناد به قول اكثريّت فقهاء مى باشد. پيامبر(ص) هم با اينكه عقل كلّ بود، باز به نظر اكثريّت مسلمانان در موارد «مشورت» احترام مى گذاشت.

گاهی ممنوعیت غیبت تخصیص می خورد و مواردی از آن استثناء می شود؛ و آن زمانی است که پاى مصلحت های بسیار مهم در ميان باشد، مصلحتهایی که حفظ آن ها بر مفاسد عظيم غيبت غلبه دارد. از جمله آنها می توان به مواردی اشاره کرد، مانند: دادخواهى و رفع ظلم، مشورت، تحقیقات ازدواج، گزينش افراد برای پست هاى حسّاس، در مورد بدعت گذاران و توطئه گران، هنگامی که جان، مال و يا ناموس مسلمانى در معرض خطر قرار گرفته، و ... . اما آنچه باید توجه کرد اینست که این موارد مانند جواز اکل میته است که باید به حد ضرورت اکتفا کرد.

امام علی(ع)، مالك اشتر را از مشورت با سه گروه به شدّت برحذر مى دارد و در تبیین آثار سوء مشورت با آنان مى فرمايد: «هرگز بخيل را در مشورت خود دخالت مده؛ زيرا تو را از احسان و نيكى كردن منصرف مى سازد و از تهى دستى و فقر مى ترساند و نيز با شخص ترسو مشورت مكن كه روحيه تو را در انجام امور تضعيف مى كند و از مشورت با افراد حريص برحذر باش كه حرص ورزيدن را از طريق ستمگرى در نظرت زينت مى دهند؛ زيرا بُخل، ترس و حرص، تمايلات گوناگونى هستند كه جامع آنها سوء ظن به خداوند است».

موضوع مشورت از مهم ترين مسائل اجتماعى است كه روايات به انجام آن تاكيد كرده اند، لذا امام علی(ع) می فرماید: «سزاوار است انسان خردمند رأى عاقلان ديگر را به رأى خود اضافه كند و علوم دانشمندان را به علم خود ضميمه نمايد»، و در حدیثی دیگر می فرماید: «كسى كه استبداد به رأى پيشه كند هلاك مى شود و كسى كه با مردان صاحب نظر به مشورت بنشيند شريك عقل هاى آنها خواهد بود». از سویی پیامبر(ص) مى فرمايد: «كسى كه برادر مؤمنش از او مشورت بخواهد و او در مقام مشورت خالصانه خيرخواهى نكند خدا عقل او را از وى خواهد گرفت».

در حكومت اسلامی، حاكميت اولا و بالذات از آن خداست و بعد، از آنِ كسی است كه خدا بخواهد؛ لذا حكومت اسلامی نه ديكتاتوری است و نه دموكراسی. در اين حكومت بر طبق سفارش قرآن اصل مشورت مورد تاكيد قرار گرفته است و مشاركت مردم باعث بالا رفتن توان حكومت می شود؛ البته حكومت اسلامی يك پارچه متكی به آراء مردم نيست. ولايت در اين حكومت از نظر اجرائی نياز به حمايت مردم دارد و بدون آن به فعليت نمی رسد. نقش مردم اين است كه از ميان كسانی كه خدا حق ولايت به آنها داده يكی را انتخاب و حمايت نمايند.