«معلي بن خنيس» روایت می کند که در یک شب بارانی امام صادق(ع) را دیدم كه به فقرا كمك می كرد، پرسیدم: آيا همه اين ها حق را مى‌‌شناسند [و شيعه هستند؟] امام فرمود: «اگر عارف به حق بودند، در نمك خانه نيز آنها را شريك مى‌ كردم. پدرم [امام باقر(ع)] هر گاه صدقه مى‌ داد و چيزى را در كف سائل مى‌ نهاد، باز [از] او مى گرفت و مى‌ بوسيد و مى‌ بوييد، دو مرتبه به دست سائل مى‌ داد. صدقه شبانگاه، خشم خدا را فرو مى‌ نشاند و گناهان را محو مى‌ كند و حساب روز قيامت را آسان مى‌ سازد و صدقه روز، مال و عمر را زياد مى‌ كند».

خداوند در تبیین مورد انفاق، آن را مخصوص کسانی می داند که دارای این صفات باشند: كسانى كه اشتغال به كارهاى مهمّى از قبيل جهاد با دشمن و فرا گرفتن علوم دين، مانع از تحصيل هزينه زندگى براى آنها شده است، چراكه نمى توانند براى كسب هزينه زندگى به سرزمين هايى كه نعمت‌هاى الهى در آنجا فراوان است مسافرت كنند. همچنین کسانی که نمى توانند مسافرت كنند و براى كسب هزينه زندگى به شهرها و سرزمين هايى كه نعمت هاى الهى در آنجا فراوان است، بروند، و کسانی که هرگز سؤال نمى‌ كنند و با اصرار چيزى از مردم نمى‌ خواهند، و... .

تشريع احكام الهى براي قسط و عدل و هدايت جامعه است تا انسان ها بتوانند به كسب فضايل و نفى رذائل بپردازند. از آنجا كه احكام الهى به تنهايى در همه نفوس مؤثّر نمى افتد لازم است در كنار آن بشارت و انذار هم باشد تا انگيزه حركت شود. با اين وجود عده ای هستند كه نياز است تا با مجازات های دنيوی جلوي ظلم شان گرفته شود. اهتمام شارع به اجراى حدود و مجازات متخلّفان تا آن حد است كه در روايت آمده كه: «حدّى كه در زمين اجرا شود پر بارتر از چهل شبانه روز باران است».

در روايات اسلامى تأكيد فراوانی درباره «امر به معروف و نهى از منكر» شده است، به طوری كه انجام آن دو، ضامن اجراى تمام فرائض الهى و سبب امنيّت و آبادى و گسترش عدالت مى شود. كسى كه امر به معروف و نهى از منكر كند جانشين خداوند و پیامبرش در روی زمين است. به وسيله اين دو فريضه بزرگ الهی، بقيّه فرايض برپا مى شود، راه ها امن و امان مى گردد، كسب و كارها حلال مى شود، حقوق مظلومان به آنها مى رسد، زمين ها آباد مى گردد، از دشمنان انتقام گرفته مى شود و كارها رو به راه مى شود.

خداوند در قرآن «انفاق» را تجارتی پر سود دانسته و می فرماید: «بگو: پروردگارم روزى را براى هر كس بخواهد توسعه مى‌ دهد و براى هر كس بخواهد تنگ [و محدود] مى‌ سازد و هر چيزى را انفاق كنيد جاى آن را پر می ‏كند». در واقع عبارت «فهو يُخْلِفُهُ»؛ (او جايش را پر مى كند) وعده ای الهی است که آنچه در راه خدا انفاق گردد در حقيقت يك تجارت پر سود است؛ چرا كه خداوند عوض آن را بر عهده گرفته و هنگامى كه شخصِ كريمى عوض چيزى را بر عهده می ‏گيرد رعايت برابرى و مساوات نمى‌‌‌‌‌ كند؛ بلكه چند برابر و گاه صد چندان مى‌ كند.

قرآن و روایات انسان ها را به انفاق خالصانه فرمان می دهند. لذا قرآن می فرماید: «و به زودى با تقوا ترين مردم از آن [آتش سوزان] دور داشته مى ‌‏شود، همان ‌كس كه مال خود را [در راه خدا] مى ‏‌بخشد تا پاك شود». در اين آیه قرآن از گروهى سخن مى‌ گويد كه از آتش جهنّم بركنارند. زیرا تعبير به‏ «يتزكّى‏» اشاره به قصد قربت و نيّت خالص است. چون «تزكيه» به معنى نموّ و پاك كردن اموال آمده است. همچنین امام باقر(ع) در حدیثی می فرماید: «‏محبوب ترين اعمال نزد خدا اين است كه قلب مؤمن نيازمندى را مسرور كند، او را سير كرده يا بدهى او را ادا كند».

موضوع مشورت از مهم ترين مسائل اجتماعى است كه روايات به انجام آن تاكيد كرده اند، لذا امام علی(ع) می فرماید: «سزاوار است انسان خردمند رأى عاقلان ديگر را به رأى خود اضافه كند و علوم دانشمندان را به علم خود ضميمه نمايد»، و در حدیثی دیگر می فرماید: «كسى كه استبداد به رأى پيشه كند هلاك مى شود و كسى كه با مردان صاحب نظر به مشورت بنشيند شريك عقل هاى آنها خواهد بود». از سویی پیامبر(ص) مى فرمايد: «كسى كه برادر مؤمنش از او مشورت بخواهد و او در مقام مشورت خالصانه خيرخواهى نكند خدا عقل او را از وى خواهد گرفت».

به دو علت عده ای مخالف تشكيل حكومت اسلامی هستند. يك علت كه جنبه رواني دارد اين است كه در شرايط كنونی به خاطر فشارهای افراد تندرو و فشارهای خارجی هيچ كس قادر بر اين كار نيست و داستان «مشروطه» نمونه اين جريان است. علت ديگر، وجود رواياتی است كه از قيام در زمان غیبت نهی نموده است. در جواب بايد گفت: اگر هدف از تشكيل حكومت، جلب رضا و خشنودى امامان معصوم(ع) كه جانشينان واقعى پيامبرند باشد نه تنها منعى براى تشكيل اين حكومت وجود ندارد بلكه بايد به سراغ آن نيز رفت.

روايات متعددى مى گويد: آنچه مورد نياز امّت اسلامى تا روز قيامت است در قوانين اسلامى پيش بينى شده، حتّى ديه وارد كردن يك خراش بر بدن ديگرى؛ و اينكه بايد اين احكام را از اهلش گرفت. در اسلام قانون گذارى مخصوص خداست، و جايى براى قانون گذارى ديگران وجود ندارد؛ بنابراين آنچه در مجالس قانون گذارى اسلامى انجام مى شود همان تطبيق اصول كلّى قوانين اسلام بر مصاديق و موارد آن است.

اگر كسی بگويد امام علی(ع) بر اسب، زكات مقرر فرمود و امام جواد(ع) هم بر خمس واجب معمولی خمس ديگری مقرر نمود؛ پس امامان هم حق تشريع و قانون گذاري داشته اند در جواب بايد گفت: كه در اينجا احكام حكومتى با احكام كلّى شرعى اشتباه شده است. احكام كلّى همان قوانين ثابتى است كه تا روز قيامت برقرار است؛ ولى احكام حكومتی، احكامى است كه به خاطر ضرورت ها به طور موقّت قرار داده مى شود مانند حكم تحريم تنباكو كه در يك روز وضع شد و در روز ديگرى برداشته شد.