پیشینه تقلید در امور شرعی که به معنای مراجعه افراد غیرمتخصص به دین شناسان متخصص برای شناخت وظایف و احکام شرعی است، به زمان خود ائمه معصومین(ع) برمی گردد. روایات و بیانات متعددی از آن حضرات درباره جواز مراجعه مردم عادی به دین شناسان و پیروی از آنها در مقام تحصیل احکام شرعی وجود دارد و به دست ما رسیده است. حتی برخی از این روایات به جواز مراجعه به برخی از شاگردان و اصحاب حدیث شناس ائمه(ع) در زمان حضور خود آنها دلالت دارد و منحصرا مربوط به زمان غیبت نیست. بدیهی است كه اين تبعيّت فقط براى اين است كه آنها به حلال و حرام خداوند آگاهى دارند و اين همان تقليد است. به تدریج این مراجعه به راویان حدیث ائمه و مجتهدین در آن احادیث تبدیل به سیره ای غیرقابل تردید در میان متدینان شد و هم اینک نیز با تدوین رساله های عملیه توضیح المسائل، ادامه دارد.

از راه هاي اثبات نیابت سفیران امام زمان(عج)، انتصاب آنان بوده است. عثمان بن سعيد مورد وثوق امام عسكرى(ع) و امام مهدى(عج) بود و او نيز فرزندش محمد بن عثمان را منصوب نمود و حسين بن روح نيز از طرف محمد بن عثمان به اين سمت منصوب شد و او نيز على بن محمد سمرى را بر اين مقام منصوب كرد. راه دوم خط امام(ع) بوده كه آن را براي ديگران بازگو مى كردند. راه سوم كرامات فراوانى بود كه به دست مبارك اين بزرگواران انجام گرفته و اثبات كننده سفارت آنها بوده است.

تدابیري كه امام زمان(عج) برای اختفای خود در عصر غیبت صغری به كار بستند عبارتند از: نشان ندادن خود به غير از ياران مخلص و فدايى، سفارش زياد به ملاقات كننده براي كتمان ديدار، تحريم نام بردن از اسم مخصوص امام زمان(عج)، مخفى شدن از دستگاه خلافت و طرفداران حكومت، تغيير دادن مكان و خانه از جايى به جاي ديگر و ... .

سفير اول امام مهدى(عج) «عثمان بن سعيد عمروى» است كه براي شناخته نشدن به شغل روغن فروشى روى آورد. در مصادر تاريخى اسم او براى اولين بار به عنوان وكيل خاص امام هادى(ع) برده شده و بعد از شهادت ايشان، وكيل خاص امام حسن عسكرى(ع) شد و در مناسبت هاى مختلف مورد مدح و ستايش قرار گرفت. عثمان بن سعيد بعد از شهادت امام عسكرى(ع) به تصريح آن حضرت و امام مهدى(عج) هنگام ورود قمى ها به سامرا، سفير اول آن حضرت شد و پس از وفات در سمت غرب بغداد به خاك سپرده شد.

ابو جعفر محمد بن عثمان بن سعيد عَمْرى بعد از وفات پدرش با تصریح امام عسكرى(ع) به مقام سفارت نايل شد. او نزد شيعيان عصر خود مورد وثوق و معروف به امانت دارى بود و مدت پنجاه سال به نحو احسن وظايف خود را به خوبى انجام داد تا آنكه در جمادى الاولى سال 305 يا 304 ه.ق از دنيا رفت.

سفير چهارم امام مهدی(عج) ابوالحسن على بن محمد سَمُرى است كه از اصحاب امام عسكرى(ع) بوده و از طرف امام زمان(عج) متصدى امر سفارت شده است. وی در زمان سفارتش فعاليت گسترده اى نداشته است؛ زيرا در آن زمان مملكت اسلامى پر از ظلم و جور و خونريزى و درگيرى بوده است. او شش روز قبل از وفاتش توقيعى را از امام عصر(عج) دريافت کرد كه از انتهاى غيبت صغری خبر داده و او را از وصيت كردن به سفارت بعد از خودش منع کرده بود.

در دوره امام جواد(ع) تا امام عسكرى(ع) به دليل فشارهاى سياسى و كنترل شديد فعاليت آنان از طرف دربار خلافت، شعاع فعاليت، بسيار محدود بود و از اين نظر تعداد راويان و پرورش يافتگان مكتب آنان نسبت به زمان حضرت صادق(ع) كاهش بسيار چشمگيرى را نشان مى دهد. عمر کوتاه امام جواد(ع) نیز، یکی از عوامل کمی تعداد شاگردان ایشان است.

به فرمان امام زمان(عج) و با وصيت و معرفى حسين بن روح نوبختى، على بن محمد سمرى، منصب نيابت خاص و اداره امور شيعيان را عهده دار گرديد. او از اصحاب و ياران امام عسكرى(ع) بوده است و تا سال 329 كه ديده از جهان فرو بست، مسئوليت نيابت و وكالت خاص را به عهده داشت. چند روز پيش از وفات او توقيعى از ناحيه امام(عج) به اين مضمون خطاب به وى صادر شد  که کسی را به نیابت خاصه برنگزیند. زیرا زمان غیبت کبرا فرا رسیده است.

برخی اشکال گرفته اند که مؤلفان، احادیث مربوط به ولادت حضرت مهدی(عج) را با وجود داشتن ضعف سندي، نقل کرده اند. در پاسخ بايد گفت: احاديث مربوط به ولادت امام مهدى(عج) متواتر است و به خاطر يقين آور بودن، احتياجي به بررسى سندى ندارد. علاوه بر این، احادیث صحیح السند در این زمینه جبران ضعف سند سایر احادیث مربوط به آن را می کند. روشي كه مورد قبول محدثين شيعه و سنی است.

عصر «غيبت صغری» از امتيازات ويژه اى برخوردار است كه به برخى از آنها اشاره مى كنيم: 1- در اين عصر امام(ع) استتار كامل نداشتند. بلكه به جهت مصالح كلى با برخى از ياران خاصشان ملاقات برقرار مى كردند. 2- در اين عصر چهار سفير وجود داشت كه از طرف حضرت مأمور رسيدگى به امور مردم بوده و رابط بين آنان و حضرت به شمار مى آمدند.