ائمه(ع) شعراء را با خوشرویى استقبال و تعظیم نموده، جلسه شعر خوانی برایشان مهیا، انواع تحفه و هدایا را به آنان عطا می کردند. گاهى بهترین اوقات و ارزشمندترین مکان های دعا و عبادت را برای جلسات شعر خوانی در نظر گرفته و شنیدن آن را از برترین عبادات شمرده و براى آنان دعا کرده، می فرمودند: «براى خدا سخت و گران نیست که گناهان دوستداران و ستایشگران ما را بیامرزد».

در سوره شعراء، در آيات 224-227 اين سوره آمده است: «وَ الشُّعَراءُ یَتَّبِعُهُمُ الْغاوُونَ * ... إِلَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ ...»؛ (شاعران کسانى هستند که گمراهان از آنان پیروى مى کنند* ... مگر کسانى (از آنها) که ایمان آورده و کارهاى شایسته انجام دادند...). در اين آيات، آیه: «إِلاَّ الَّذِینَ ءَامَنُواْ ...»، به شعرائى نظر دارد که براى رشد و شکوفائى اسلام و مبارزه با کفر و شرک شعر مى سرودند، آنها صریحاً از آیه «وَالشُّعَرَآءُ یَتَّبِعُهُمُ الْغَاوُونَ» استثنا شده اند.

در دوره امام جواد(ع) تا امام عسكرى(ع) به دليل فشارهاى سياسى و كنترل شديد فعاليت آنان از طرف دربار خلافت، شعاع فعاليت، بسيار محدود بود و از اين نظر تعداد راويان و پرورش يافتگان مكتب آنان نسبت به زمان حضرت صادق(ع) كاهش بسيار چشمگيرى را نشان مى دهد. عمر کوتاه امام جواد(ع) نیز، یکی از عوامل کمی تعداد شاگردان ایشان است.

در سامراء قحطى سختى پيش آمد. «معتمد»، خليفه وقت، فرمان داد مردم به نماز استسقا بروند. اما بارانی نیامد. بعد از آن مسیحیان دعا کردند و باران بارید. از این رو «معتمد» امام عسکری(ع) را از زندان فرا خواند. امام(ع) فرمودند: راهبان فردا به طلب باران روند. آنها به دعا مشغول شدند، امام(ع) دستور داد آنچه در میان انگشتان یکی از راهبان است بگیرند و فرمودند: «حالا دعا کن». دعا کرد اما باران نیامد. امام(ع) فرمودند: «اين استخوان پيامبرى است و استخوان هيچ پيامبرى ظاهر نمى‏ گردد جز آنكه باران نازل مى‏ شود».

از دیدگاه ما شعر سلفِ صالح، تنها یک سرى واژه هاى محض نیست که به رشته نظم کشیده شده، بلکه یک سلسله مباحث بلند معرفتىِ است که از کتاب و سنّت نشأت گرفته، و از آموزه هاى دینى، تاریخى، مواعظ حسنه و اخلاقی هستند.
علاوه بر این، اهدافى مانند؛ دلیل آوردن بر مذهب، دعوت به حق، و گسترش فضایل اهل بیت(ع) را در جامعه دنبال می کند.
از سویی ائمّه(ع) در این مسیر بسیار هزینه کرده و زندگی شعرا را تامین می کردند؛ امام صادق(ع) در حدیثی می فرمایند: «گوینده اى شعرى درباره ما نمى گوید، مگر آن که با روح القدس تایید مى شود».

امام عسكرى(ع) به حكم شرائط نامساعد و محدوديت بسيار شديدى كه حكومت عباسى ایجاد كرده بود، موفق به گسترش دانش دامنه دار خود در سطح كل جامعه نشد، اما در عين حال، با همان فشار و خفقان، شاگردانى تربيت كرد كه هر كدام به سهم خود در نشر و گسترش معارف اسلام و رفع شبهات دشمنان نقش مؤثرى داشتند به طوری که شيخ طوسى تعداد شاگردان حضرت را متجاوز از صد نفر ثبت كرده است

ائمه(ع) با کشیدن خطّ بطلان بر افكار انحرافى، انديشه درست را مشخص مى كردند و با تبيين موضع اصولى و هدايت گرانه خود، مسلمانان را از وارد شدن در بحث و جدال بيهوده در ماجرای «خلق قرآن» بر حذر مى داشتند.

امام هادی(ع) در شرائط نامساعد و اختناق زمان خود، علاوه بر فعاليت هاى فرهنگى از طريق مناظرات، مكاتبات، پاسخ به شبهات و تبيين بينش درست در برابر مكاتب كلامى منحرف، راويان و محدثان و بزرگانى از شيعه مانند: فضل بن شاذان، حسين بن سعيد اهوازى، ايوب بن نوح، ابوعلى (حسن بن راشد) حسن بن على ناصر كبير، عبدالعظيم حسنى (مدفون در شهر رى) و عثمان بن سعيد اهوازى و... را تربيت كرد.

روزى هارون به امام کاظم(ع) اعلام كرد كه حاضر است «فدك» را به او برگرداند. امام فرمود: در صورتى حاضرم فدك را تحويل بگيرم كه آن را با تمام مرزهايش پس بدهى! هارون پرسيد: مرزهاى آن كدام است؟ امام حدود فدک را تمام مرزهای خلافت اسلامی معرفی کرد. هارون گفت: با اين ترتيب چيزى براى ما باقى نمى‏ ماند! امام فرمود: مى‏ دانستم كه نخواهى پذيرفت... امام مى‏ خواست به هارون بگويد: فدك رمزى از مجموع قلمرو حكومت اسلامى است، و غصب فدك در حقيقت جلوه اى از مصادره حق حاكميت اهل بيت عصمت و طهارت(ع) بود.