اولا: خداوند با علم ازلى و مطلق خود مى دانست كه عده خاصى از بندگانش با اختيار خود بيش از ديگران و در بالاترين حد ممكن، از استعداد خود بهره بردارى مى كنند و مسير تكامل را مى پيمايند. علم خداوند به اين شايستگى و جایگاهی كه اين افراد با سير اختيارى خويش بدان مى رسيدند سبب شد كه خداوند از ميان افراد بشر آنان را برگزيند. به عبارت ديگر اعطاى این موهبت ويژه معلول شايستگى هاى آنان است. به هر حال در وجود اين بزرگان لياقت ها و استعدادهایى بوده ولى شكوفا ساختن آنها هرگز جنبه اجبارى نداشته بلكه با اختيار و اراده خودشان اين راه را پيموده اند.
ثانیا: درست است كه دوران شكوفایى عقل انسان معمولا حد و مرز خاصى دارد ولى مى دانيم هميشه در انسان ها افراد استثنایى وجود داشته اند. بنابراین چه مانعى دارد كه خداوند اين دوران را براى بعضى از بندگانش به خاطر مصالحى فشرده تر كند و در سال هاى كمترى خلاصه نمايد همان گونه كه براى سخن گفتن معمولا گذشتن يكى دو سال از تولد لازم است در حالى كه مى دانيم حضرت مسيح(ع) در همان روزهاى نخستين زبان به سخن گشود آن هم سخنى بسيار پرمحتوا كه طبق روال عادى در شأن انسان هاى بزرگسال بود.

ایشان می فرماید: «اى بندگانِ خدا! از مرگ و نزديك بودنش برحذر باشيد و آمادگى هاى لازم را براى آن فراهم سازيد؛ زيرا امرى عظيم و حادثه اى پر اهمّيّت را به همراه مى آورد [و آن اينكه] يا خيرى به همراه دارد كه هرگز شرّى در آن نيست و يا شرّى كه هيچ گاه نيكى با آن نخواهد بود ...».

کسانی كه جهان بينى مادى دارند، با ديدن معجزات و امور خارق العاده، در صدد توجيه مادى آن بر مى آيند و اين امور را به نبوغ اشخاص مرتبط مى سازند، درحالیکه بخشى از كرامات و معجزات امامان(ع) در سنين كودكى بوده است. حال اگر منشأ اين كرامات و فضائل در سنين كودكى، نبوغ و زيركى آنها بوده چرا ديگران از مقابله با آنها عاجز ماندند و به عجز و ناتوانى خود اعتراف نمودند؟

امامت امام جواد(ع) در هفت سالگي و امام هادى(ع) در شش سالگي زمينه ساز امامت امام مهدى(عج) در پنج سالگي و باعث رفع استبعاد از امامت او شد.

امام جواد(ع) بارها از غیبت امام زمان(عج) خبر داده است. ايشان در حديثي مي فرمايد: «همانا قائم از ما همان مهدى است كه واجب است در غيبتش منتظر ماند و هنگام ظهورش از او اطاعت شود، او سومين از اولاد من است ...». راوی مى گويد: «به امام جواد(ع) عرض كردم: چرا قائم را منتَظَر خوانند؟ فرمود: زيرا براى او غيبتى است كه روزهايش زياد و مدتش طولانى خواهد بود. مخلصين در انتظار خروج او به سر خواهند برد و شك كنندگان او را انكار خواهند كرد...».

یکی از مباحث کلامی، امامت پیش از بلوغ است كه در زمان امامت امام جواد(ع) مطرح شد. به نظر «نوبختی» علّت اختلاف، شرط دانستن بلوغ براي امامت بود. اما «حجت خدا» علم را حتی قبل از بلوغ و بدون یادگیری و به طور لدنّی، می تواند اخذ کند. البته شیعیان از قبل نیز امامان را در مقابل انواع پرسش ها قرار می دادند تا به شرط پاسخ گویی به سؤالات و همچنین وجود نصّ به امامتشان به عنوان امام معصوم(ع) شناخته ‌شوند؛ لکن سنّ کم امام جواد(ع) این آزمایش را ضروری تر كرد و شيعيان نیز با دریافت پاسخ همه سؤالات خویش، با اطمینان خاطر امامت‌ ايشان را پذیرفتند.

امام جواد(ع) در رواياتي از ولادت حضرت مهدی(عج) خبر داده است. حضرت در روايتي مي فرمايند: «همانا قائم ما مهدى است كه لازم است در غيبت او به انتظار نشسته شود و در ظهورش اطاعت شود، او سومين از اولاد من است».

كساني كه شاهد ولادت حضرت مهدي(عج) بوده اند عبارتند از: حكيمه دختر امام جواد(ع)، زن قابله، نسيم و ماريه و كنيز امام عسكرى(ع).

براى «رشد عقلى» سن معينى وجود ندارد؛ چه بسا قوه عاقله کودکی، توسط خداوند به حد كافى رشد كرده باشد در حالی که سنش بسیار کم باشد. امام رضا(ع) هنگامى امام جواد(ع) را به امامت منصوب نمود که سن ایشان از سه سال تجاوز نمى كرد، به آن حضرت عرض شد: «فرزند شما سه سال بيشتر ندارد؟ حضرت فرمود: چه اشكالى دارد؟! در حالى كه عيسى(ع) نيز در سن سه سالگى حجت خدا گشت».

خداوند در مواردی امامت را در کودکی قرار داد تا مردم را امتحان كند و ثابت كند امامت او از جانب خداوند است و مقام و منزلت به لياقت است نه بزرگى سن؛ و دیگر اینکه حاكمان جور و ظلم امامت آنان را باور نكرده و آنها را به شهادت نرسانند.