آيه 24 سوره «صافات» درباره ظالمان می فرماید: «[در قيامت به فرشتگان عذاب، خطاب مى شود] آنها را نگهداريد كه بايد مورد بازپرسى قرار گيرند»، در اینکه این سوال چه سوالی و در چه موردی است، در میان مفسرین نظراتی مطرح است؛ ولى در روايات متعدّدى وارد شده است كه منظور، سؤال از ولايت على(ع) است. اين حديث را علماي بزرگي از اهل سنت مانند حافظ ابونعيم اصفهانى، طبرى، گنجى شافعى، سبط بن جوزى، هيثمى و قندوزى نقل كرده‌اند.

برخی از مسلمانان به بهانه های مختلف و با انگیزه کسب موقعیت اجتماعی با پیامبر(ص) به نجوا می پرداختند؛ بطوریکه باعث زحمت ایشان و سایر مسلمانان شده بودند. لذا آیه 12 سوره مجادله نازل شد و دستور داد «هر کس می خواهد با پیامبر نجوا کند باید صدقه بدهد». اين دستور آزمونى براى مدعيان قرب به پيامبر(ص) بود که هیچ کس جز امام علی(ع) به آن عمل نکرد.

در تفسیر این عبارت روايات فراوانى در منابع اهل سنت مانند: شواهد التنزيل، الدّر المنثور، فضائل الصحابه، حلية الاولياء، مستدرك الصّحيحين، الصّواعق المحرقه و ... آمده است كه منظور از «ذوي القربى»، خویشاوندان پيامبر(ص) است و به اتفاق شیعه و سنی، امام علی(ع)، حضرت زهرا(س) و فرزندانشان جزء آن محسوب می شوند. با اين وجود بعضي براى كم رنگ كردن مقام اهل بيت(ع) مخاطب آيه را كفار قريش گرفته‌اند. درحالی که آنها اصلا رسالت پيامبر(ص) را قبول نداشتند چه رسد به اینکه بخواهند اجر ایشان را ادا کنند.

آيه 269 سوره بقره: «يُؤتِى الْحِكْمَةَ مَنْ يَشاءُ وَ مَنْ يُؤتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ اوتِىَ خَيْراً كثيراً» در شأن علي(ع) نازل شده است. از عبدالله بن عباس نقل شده كه نزد رسول خدا(ص) بودم، درباره على(ع) سؤال شد، فرمودند: «دانش و حكمت به ده قسمت تقسيم شده، نه قسمت آن به على(ع) داده شده و يك قسمت آن به همه مردم». در صحيح ترمذى نيز آمده است كه پيامبر(ص) فرمود: «من خانه دانشم و على(ع) درب آن خانه است».

خداوند در سوره «بيّنه» می فرماید: كسانى كه ايمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند بهترین مخلوقات (خیر البریه) هستند. منابع روايی اهل سنت و شيعه از پيامبر(ص) نقل می کنند که ایشان، امام علي(ع) و شيعيانش را به عنوان «خير البريه» معرفي نموده است. در این زمینه، به عنوان نمونه می توان به گفته سيوطى در «الدّر المنثور» که این مطلب را از جابر بن عبدالله نقل کرده و گنجی شافعی در «كفاية الطالب» که آنرا به نقل از عایشه آورده، اشاره نمود.

آیات 29 تا 32 سوره «طه» از قول حضرت موسى(ع) می گوید: «خداوندا وزيرى از خاندانم براى من قرار ده، برادرم هارون را، با او پشتم را محكم كن و او را در كارم شريك ساز». در ذيل اين آيات روايات متعددى در منابع معروف اهل سنت ديده مى شود كه حكايت از اين دارد كه پيامبر(ص) براى پيشبرد اهداف رسالتش همين خواسته را از خداوند تقاضا كرد. با اين تفاوت كه به جاى نام هارون نام على(ع) را گذاشت.

 ابن تیمیه در «منهاج السنّة» در إبطال شأن نزول «آیه عذاب واقع» وجوهى را برشمرده است. در این نوشته شبهات وى را به اختصار ذکر کرده و پاسخ هر یک را ارائه مى دهیم.

مقصود از امامتى که خدا به ابراهیم و ذریه او عطا کرد غیر از نبوت بود، چون قبل از این بشارت، نبوت را داشت. و این مقام به ظالمین نمی رسد؛ زیرا هدف از نصب امام، تجسّم بخشیدن به شریعت الهى در جامعه است و اگر کسی بخشى از عمر خویش گنهکار باشد، آماج انتقادها قرار مى گیرد و سخنش نافذ نمی باشد. پس عقل حکم مى کند که امام در تمام دوران عمر از هر پلیدى و گناه پاک باشد و حتی اگر قبلا گناه کرده ولی توبه کرده هم طبق آیه شایستگی مقام امامت را ندارد.

«ولايت تكوينی» یعنی اینکه خداوند به کسی اجازه دهد در جهان آفرينش دخل و تصرف كند و برخلاف جريان طبيعى عالم، حوادثى را به وجود آورد. قرآن، صراحتا در مورد وقوع اين ولايت، سخن گفته است. مانند: اِحياى مردگان و شفاى بيماران لاعلاج توسط حضرت عيسی(ع) یا فرمانبردارى باد از حضرت سليمان(ع) و ... .

مفسران شيعه و سنی گفته اند: منظور از «ذوى القربى»، نزديكان پيامبر(ص) هستند. در مقابل، سه تفسير ديگر ذکر شده که خلاف استعمال قرآنی و مفهوم لغوی این کلمه است و ظاهرا به منظور كم رنگ كردن مقام اهل بيت(ع) مطرح شده‌ است. با توجه به این آیه پیامبر(ص) اجرى براى خود از مردم نخواسته است بلکه از ضميمه آيات قرآن فهميده مي شود محبت ذوی القرباى او راهى به سوى خدا است؛ چرا كه اين مودّت، دريچه اى است به سوى مسأله امامت و ادامه خط رهبرى رسول خدا(ص) در امّت و هدايت مردم در پرتو آن.