آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

آيه 269 سوره بقره: «يُؤتِى الْحِكْمَةَ مَنْ يَشاءُ وَ مَنْ يُؤتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ اوتِىَ خَيْراً كثيراً» در شأن علي(ع) نازل شده است. از عبدالله بن عباس نقل شده كه نزد رسول خدا(ص) بودم، درباره على(ع) سؤال شد، فرمودند: «دانش و حكمت به ده قسمت تقسيم شده، نه قسمت آن به على(ع) داده شده و يك قسمت آن به همه مردم». در صحيح ترمذى نيز آمده است كه پيامبر(ص) فرمود: «من خانه دانشم و على(ع) درب آن خانه است».

در آيه 269 سوره «بقره» مى خوانيم: «يُؤتِى الْحِكْمَةَ مَنْ يَشاءُ وَ مَنْ يُؤتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ اوتِىَ خَيْراً كثيراً»؛ (خداوند دانش و حكمت را به هركس بخواهد [و شايسته باشد] مى دهد و به هر كس دانش داده شود خير فراوانى داده شده است).
حاكم حسكانى در «شواهد التنزيل» از ربيع بن خيثم نقل مى كند كه نام على(عليه السلام) را نزد او بردند، گفت: «لَمْ اَرِهِم يَجِدُونَ عَلَيْهِ فى حُكْمِهِ وَ اللهُ تَعالى يَقُول وَ مَنْ يُؤتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ اوتِىَ خَيْراً كَثيراَ»؛ (نديدم كسى از مردم بتواند ايرادى بر حكم و داورى آن حضرت بگيرد و خداوند متعال مى گويد كسى كه دانشى به او داده شده است خير فراوانى به او داده شده است).(1)
در همان كتاب چند حديث ديگر به همين معنى يا نزديك به آن نقل شده است. در ضمن از ابن عباس نيز نقل مى كند كه پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) فرمود: «مَن اَرادَ اَن يَنْظُرَ اِلى اِبْراهِيْمَ فى حِلْمِهِ وَ اِلى نُوْحِ فى حِكْمَتِهِ وَ اِلى يُوسُفَ فى اِجْتِماعِهِ فَلْيَنْظُر اِلى عَلىِّ بْنِ اَبى طالِب»(2)؛ (كسى كه مى خواهد به ابراهيم در حلمش، و به نوح در حكمتش، و به يوسف در مردم داريش بنگرد؛ نگاه به على بن ابى طالب(عليه السلام) كند).
و در جاى ديگر از ابى العمراء نقل مى كند كه: ما نزد پيامبر(صلى الله عليه وآله) بوديم، على(عليه السلام) به سوى ما آمد، رسول خدا(صلى الله عليه وآله) فرمود: «مَنْ سَرَّهُ اَنْ يَنْظُرَ اِلى آدَمَ فى عِلْمِهِ وَ نُوح فى فَهْمِهِ وَ اِبْراهيمَ فى خُلَّتِهِ فَلْيَنْظُر اِلى عَلِىِّ بْن اَبيطالب»(3)؛ (كسى كه خشنود مى شود كه به آدم(عليه السلام) در علمش نگاه كند و به نوح(عليه السلام) در فهمش و به ابراهيم در مقام خليل اللّهي اش پس نگاه به على بن ابى طالب كند [كه همه اين صفات در او جمع است]).
و نيز از عبدالله بن عباس نقل مى كند كه نزد رسول خدا(صلى الله عليه وآله) بودم، درباره على(عليه السلام) از او سؤال شد فرمود: «قُسِّمتِ الْحِكْمَةُ عَشَرَةِ اَجْزاءَ فَاُعْطِىَ عَلى تِسْعَةُ اَجْزاءَ وَ اُعْطِىَ النّاسُ جُزْءً واحِداً»(4)؛ (دانش و حكمت به ده قسمت تقسيم شده، نه قسمت آن به على(عليه السلام) داده شده و يك قسمت آن به همه مردم).
اين تعبيرات به خوبى نشان مى دهد كه در امت اسلامى بعد از پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) كسى در علم و دانش و حكمت، به پاى على(عليه السلام) نمى رسد و از آنجا كه مهم ترين ركن امامت، علم و حكمت است، لايق ترين فرد براى امامت و خلافت بعد از پيامبر گرامى اسلام(صلى الله عليه وآله) او بوده است.
در صحيح ترمذى نيز آمده است كه پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) فرمود: «اَنَا دارُ الْحِكْمَةِ وَ عَلِىٌّ بابُها»(5)؛ (من خانه دانشم و على(عليه السلام) درب آن خانه است).
مسلّم است كه هر كسى بخواهد وارد خانه اى شود بايد از در وارد گردد، همان گونه كه قرآن مجيد نيز دستور داده است: «وَ أتُوا الْبُيُوتَ مِنْ اَبْوابِها»(6)؛ (و از در خانه ها وارد شويد). بنابراين هر كس مى خواهد به خزائن علم و دانش پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) راه يابد، بايد از على(عليه السلام) آغاز كند و كليد اين گنجينه را از او بطلبد.(7)