امام علي(ع) درباره حقيقت «خوف» و «رجاء» و نشانه هاي آنها تأكيد مي كند كه اگر كسي به خدا اميدوار است بايد در عمل آن را نشان دهد، هر اميدى جز اميد به خداوند نابجا، و هر ترسِ واقعى جز ترس از خدا نادرست است، چطور کسی ادعا می کند در مسائل مهمّ به خدا اميد دارد؛ درحالی که تواضع و احترامش در برابر بندگان بيش از خداست و در حقّ خدا كوتاهى مي كند، آيا نمى ترسد در اظهار اميد به خدا دروغگو باشد؟ يا اصلا خدا را شايسته اميد نمى داند؟ همچنين خوف از بندگان را نقد مى شمرد و خوف از پروردگار را نسيه، دنيا در چشم او بزرگ جلوه مي كند و بر خداوند مقدّم مى دارد و ...

ایشان می فرمايد: «خداوندا! آنچه از مخلوقات مي بينيم و از قدرتت در شگفت مي شويم و وصف عظمت سلطنت تو را بيان مى كنيم، چه اهمّيّتى دارد؟ در حالى كه آنچه از ما پنهان، و چشمانمان از ديدن آن قاصر و عقلمان از دركش ناتوان، و پرده هاى غيب ميان ما و آنها فاصله افكنده، بس عظيم تر است، آن كس كه قلبش را از همه چيز تهى كند و فكرش را به كار گيرد می بیند چگونه عرش را برپا ساخته و مخلوقاتت را آفريده اى، كُرات آسمان را در هوا معلّق كرده و زمينت را بر روى امواج آب گسترده اى [پس] به يقين ديده فهمش باز؛ عقلش مبهوت؛ شنوائي اش حيران، و انديشه اش سرگردان مى ماند!».

باکتری ها موجودات ریزی هستند که تنها با میکروسکوپ دیده می شوند و برای اندازه گیری آنها باید از واحدی به نام میکرون استفاده کرد. نحوه تولید مثل و سرعت تصاعدی باکتری ها، یکی دیگر از اسرار شگفت انگیز جهان خلقت است. باکتری ها، فضولات، کثافات و لاشه هاى حیوانات را در آزمایشگاه هاى طبیعى خود، تجزیه و به موادّ حیاتى از قبیل کربن، ازت، هیدروژن و اکسیژن تبدیل مى کنند، آنها مواد فاسد و مزاحم را تبدیل به موادّ حیاتى مى کنند تا در همه حال موادّ حیاتى زمین به اندازه معیّن موجود باشد.

در جهان اتم ها بیش از همه چند خصوصیت جلب توجه مى کند: 1- تا کنون بیش از صد عنصر کشف شده که از یک تا صد الکترون دارند. 2- نیروی جاذبه و دافعه در اتم ها طوری است که الکترون ها همیشه در حال تعادل اند. 3- الکترون هاى اتمها در مدارهاى متعدد و در فاصله هاى معین هر کدام در مرز خود با سرعت در حرکتند، بدون این که تضادى میان آنها رخ دهد. 4- اتم چنان نیروی عظیمی دارد که یک بمب بسیار کوچک اتمى می تواند یک برج فولادى را آب کرده و سپس بخار نماید.

آيين اسلام در مباحث كلي و اساسي انسان و جهان معتقد است كه همه چيز در اين جهان براى انسان آفريده شده و مسخر فرمان او و در راه تأمين منافع اوست. مبدأ وجود همه چيز خداست و بازگشت همه به سوى اوست. منظور از آفرينش انسان نشانه‌اي براي ذات پاك خدا و پرورش صفات عالى انسانيت است. هدف بعثت پيامبران اقامه اصول عدالت، تربيت و تعليم و نجات از گمراهى‌ها و هدايت از تاريكى گناه به نور ايمان است. همه انسان‌ها پس از مرگ بار ديگر در روز رستاخيز به زندگى بر مى‌گردند و نتيجه كارهاي نيك و بد خود را مى‌بينند.

تنها چیزی که طبق این نظریه (بر فرض قبول آن) ثابت می شود این است که عالم ماده «حادث» است و این حدوث انفجاری و یکباره جهان، با «وجود خدا» منافات ندارد، چون خود این «انفجار» و «هسته اولیّه و متراکم جهان» نیاز به «علت» دارد. همان «ذره ای» که طبق این نظریه، این همه کهکشان از انفجار آن پدید آمده و با این نظم در حال حرکت هستند، هر چه باشد خود نیاز به خالقی دارد و از «عدم» بوجود نیامده و همان خالقی که آن «ذره» را بوجود آورده، این نظم شگفت انگیز را بین ذراتی که از انفجار آن حاصل شده قرار داده است و همه حرکات این عالم را اداره می کند، و هیچ چیزی در عالم «تصادفی» اتفاق نمی افتد، بلکه «علتی» دارد.

نه تنها نظام حساب شده جهان، از ادله محکم توحید است، که اندازه گیرى دقیق آن نیز دلیل روشن دیگرى مى باشد. ما هرگز نمى توانیم اندازه گیرى موجودات مختلف این جهان و کمیت و کیفیت حساب شده آن را معلول تصادف بدانیم که، با «حساب احتمالات» سازگار نیست. اگر قشر خارجى کره زمین ده پا کلفت تر از آنچه هست مى بود، اکسیژن یعنى ماده اصلى حیات وجود پیدا نمى کرد. یا هر گاه عمق دریاها چند پا بیشتر از عمق فعلى بود، کلیه اکسیژن و کربن زمین جذب مى شد و دیگر امکان هیچگونه زندگى در سطح خاک باقى نمى ماند و ... .

به راستى طرز روزى رساندن خداوند به موجودات مختلف، حیرت انگیز است. از جنینى که در شکم مادر قرار گرفته تا حشرات و جانوران گوناگونى که در اعماق تاریک زمین، و لانه هاى پرپیچ و خم، و لابلاى درختان و بر فراز کوه ها و در قعر دریا ها و دره ها زندگى می کنند، هیچ کدام از دیدگاه علم او هرگز مخفى و پنهان نیستند. و این خود نشانه ای از عظمت خداوند است.

آيه 190سوره آل عمران، انسان را به انديشه در آفرينش الهي دعوت مى کند؛ اين نقش هاى بديع، طرح هاى زيبا و نظامات شگفت، دليل يکتائى آفريدگار جهان است. لذا خردمندان در جميع حالات، به ياد آفريدگار اين نظام شگرف هستند.

خداوند در آيات3 و4 سوره ملک مى فرمايد: «مَا تَرَى فِي خَلْقِ الرَّحْمَنِ مِنْ تَفَاوُت»؛ «در آفرينش خداوند رحمان هيچ تضاد و عيبى نمى بينى». یعنی اين جهان پهناور با تمام عظمتى كه دارد هماهنگ و منسجم و منظّم است. در ادامه آيه مى افزايد: «بار ديگر نگاه كن، آيا هيچ شكاف و خللى مشاهده مى كنى؟!». براى تأكيد بيشتر مى افزايد: «سپس بار ديگر [به عالم هستى] نگاه كن، سرانجام چشمانت [در جستجوى خلل و نقصان] ناكام مانده و خسته و ناتوان به سوى تو باز مى گردد».