آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

خداوند در آيات3 و4 سوره ملک مى فرمايد: «مَا تَرَى فِي خَلْقِ الرَّحْمَنِ مِنْ تَفَاوُت»؛ «در آفرينش خداوند رحمان هيچ تضاد و عيبى نمى بينى». یعنی اين جهان پهناور با تمام عظمتى كه دارد هماهنگ و منسجم و منظّم است. در ادامه آيه مى افزايد: «بار ديگر نگاه كن، آيا هيچ شكاف و خللى مشاهده مى كنى؟!». براى تأكيد بيشتر مى افزايد: «سپس بار ديگر [به عالم هستى] نگاه كن، سرانجام چشمانت [در جستجوى خلل و نقصان] ناكام مانده و خسته و ناتوان به سوى تو باز مى گردد».

خداوند در آيات3 و4 سوره ملک بعد از آن كه اشاره به آفرينش آسمان ها مى كند؛ مى فرمايد: (در آفرينش خداوند رحمان هيچ تضاد و عيبى نمى بينى)؛ «مَا تَرَى فِي خَلْقِ الرَّحْمَنِ مِنْ تَفَاوُت». و اين جهان پهناور با تمام عظمتى كه دارد هماهنگ و منسجم و مربوط و متّحد و منظّم است.
بديهى است، «تفاوت» به معناى اختلاف در رنگ و شكل و وزن و ساير كيفيّات ظاهرى و باطنى، و كمّيّت نيست، بلكه آنچه در عالم هستى وجود ندارد ناهماهنگى و ناموزونى و اختلال و بى نظمى است.
لذا در ادامه آيه مى افزايد: (بار ديگر نگاه كن، آيا هيچ شكاف و خللى مشاهده مى كنى؟!)؛ «فَارْجِعِ الْبَصَرَ هَلْ تَرَى مِنْ فُطُور».
مراد از جمله «فَارْجِعِ الْبَصَرَ» نگاه دقيق و عميق است؛ و مخاطب در اين آيه هرچند پيامبر(صلى الله عليه وآله) مى باشد، ولى پيدا است منظور همه انسانها است.
در ادامه همين مطلب براى تأكيد بيشتر مى افزايد؟ (سپس بار ديگر [به عالم هستى] نگاه كن، سرانجام چشمانت [در جستجوى خلل و نقصان] ناكام مانده و خسته و ناتوان به سوى تو باز مى گردد.)؛ «ثُمَّ ارْجِعِ الْبَصَرَ كَرَّتَيْنِ يَنقَلِبْ إِلَيْكَ الْبَصَرُ خَاسِئاً وَ هُوَ حَسِيرٌ».(1)
به اين ترتيب قرآن مجيد با تعبيرات مختلف انسان ها را دعوت به مطالعه جهان هستى مى كند، نه تنها دعوت بلكه آنها را تشويق و تحريك و تحريص بر اين كار مى نمايد، تا بدانند خلل يا نقصانى در آن نمى يابند، و هنگامى كه چيزى نيافتند به حقيقت توحيد و يگانگى مبدأ آشنا مى شوند و نغمه «لااله الا الله» را با دل و زبان سر دهند.
اين نكته نيز قابل توجّه است كه نفى تفاوت در ميان موجودات جهان كه در آيه فوق آمده است از نظر بعضى به معناى نفى عيب و نقص است، و بعضى آن را به معناى نفى ناموزونى، و بعضى به معناى نفى اضطراب و تزلزل، و بعضى به نفى كجى و بعضى به نفى تناقض تفسير كرده اند؛ در حالى كه آيه مفهوم وسيعى دارد كه همه اينها را شامل مى شود. اين واژه از مادّه «فوت» است زيرا دو شىء متفاوت هر كدام صفات ويژه ديگرى را از دست داده است.(2)