عربها تا نيمه قرن اوّل، خطوط سریانی و نبطی را بدون نقطه مى نوشتند؛ اما «حجاج بن يوسف ثقفى» مردم را با كاربرد نقطه آشنا کرد و حروف نقطه دار را از بى نقطه مشخص ساخت؛ زیرا سرزمين اسلامى پر بود از كسانى كه با لغت عرب بیگانه بودند. این در حالی است که برخى از آنان در زمره دانشمندان و قرّاء به شمار مى آمدند، از اين رو تغييراتى در قرائت رخ مى داد كه جامعه اسلامى را نگران ساخت. استاد زرقانى مى گويد: «اولين كسانى كه نقطه را در مُصحف به كار بردند، يحيى بن يعمر و نصر بن عاصم، شاگردان ابوالاسود دئلى بودند».

پس از شهادت عده اي از حافظان قرآن در جنگ یمامه، ابوبکر از «زید بن ثابت» خواست تا قرآن را جمع آوری کند. زيد با وجود سنگينى كار، به ناچار آن را پذيرفت. وی در نخستين اقدام اعلام كرد: هر كس هر چه از قرآن نزد خود دارد، بياورد، لکن هيچ چيز را به عنوان قرآن نمى پذيرفت، مگر آن كه دو شاهد بياورد كه آنچه آورده جزء قرآن است. شاهد اول نسخه خطى، يعنى نوشته اى كه حكايت از وحى قرآنى داشته باشد. شاهد دوم شاهد حفظى، يعنى ديگران نيز شهادت دهند كه آن را از زبان پيامبر(ص) شنيده است. بدين كيفيت، زيد آيه ها و سوره هاى قرآن را جمع آورى كرد و آن را از پراكندگى نجات داد. سرانجام مروان - حاكم معاویه در مدینه - اين مُصحف را از ورثه حفصه گرفت و از بین برد.

امام علي(ع) در خطبه 162 «نهج البلاغه»، درباره خطراتی كه از ناحیه حکومت «بني اميّه» متوجه اسلام شده، می فرماید: «آنها کوشیدند نور خدا را خاموش کنند و مجرای فوران چشمه فیض الهی را مسدود کنند و این آب زلال را به بیماريها و سموم آلوده سازند». در واقع کلام امام(ع) اشاره به این است که بنى اميّه تنها به فكر رسيدن به مقام و حكومت بر مردم نبودند؛ بلكه هدفشان خاموش كردن نور اسلام و «قرآن» بود تا از اين طريق مردم را به دوران ظلمانى جاهليّت بازگردانند.

از تعبيرات امام علي(ع) در خطبه 162 «نهج البلاغه» استفاده مى شود كه هدف «بنى اميّه» تنها استيلاى بر خلافت اسلامى نبود؛ بلكه آنها - كه تفاله هاى عصر جاهليّت بودند - كمر به محو اسلام بسته بودند و اگر فداكارى هاى شهيدان كربلا و بيدارى مسلمين نبود، امروز، نامى از اسلام باقى نمى ماند. تلاش معاويه براي دفن نام پيامبر(ص) كه روزي پنج بار در اذانها گفته مي شود و شعر يزيد در حضور اسراي كربلا شواهدي تاريخي براي اثبات اين مدعا هستند.

امام علي(ع) درباره سرنوشت یارانش و نیز سرانجام «بنی امیّه» می فرماید: «آنها [ياران امام(ع)] پس از اتحاد پراكنده شدند و از اصلِ خويش متفرق گشتند، بعضى از آنها به شاخه محكمى چنگ زدند و به هر جاي آن شاخه تمايل يافت، همراه او به آن سو رفتند، اما بزودى خداوند آنها [يارانش] را براى بدترين روزى كه بنى اميّه در پيش دارند متحد خواهد كرد؛ ... به خدا سوگند! آنها [بنى اميّه] بعد از تسلّط و پيروزى، همه آنچه را در دست دارند از دست مى دهند [ذوب مى شوند] آن گونه كه چربى بر روى آتش آب مى شود».

یکی از قیام هایی که علیه حکومت بنی امیّه صورت گرفت و به نابودی کامل آنها انجامید، قیام «ابومسلم خراساني» بود. این قیام که به نیّت درهم کوبیدن بنی امیّه و تاسیس حکومت آل محمد(ص) تشکیل شده بود، موفّقیّت های زیادی به دست آورد؛ ولی سرانجام بر اثر توطئه عباسیان حکومت به بنی عبّاس رسید و ابومسلم نیز به قتل رسید. اگر چه شخصيت ابومسلم از نظر تاريخى بسيار پيچيده است، ولى آنچه مسلّم است اين است كه قيام او در آغاز به نام طرفدارى از آل محمد(ع) صورت گرفت و نخستين ياران او نيز از شيعيان بودند.

ایشان می فرماید: «[گويا مى بينم] پرچم گمراهى بر جايگاه خود نصب و محكم شده، و طرفداران آن، پراكنده شده اند، شما را با پيمانه خود مى پيمايد و با دست هاى گشاده خويش شاخ و برگ شما را مى ريزد! در آن روز جز تعداد كمى از شما باقى نمى ماند: همانند ته مانده ديگ، خرده نان هائى كه در ته كيسه باقى مانده و به هنگام تكان دادن، مى ريزد!، شما را مثل پوست هايى به هم مى پيچند، تحت فشار قرار داده و مانند زراعتِ درو شده مى كوبند و پايمال مى كنند! و افراد با ايمان را از ميان شما جدا مى سازند؛ مانند پرندگان كه دانه هاى درشت را از دانه هاى لاغر جدا مى كنند ...».

«معاويه» بر امامى خروج كرد كه امامتش هم به نصّ پیامبر(ص) و هم از طريق بيعت عامه مردم ثابت شده بود. او فساد در زمين را بطور گسترده پى ريزى كرد، و به خاطر سرپيچى از بيعت با امام و لشكركشى بر ضد او، خونهاى زيادى را ريخت. آن هم امامی که پيامبر(ص) در موارد متعددی خطاب به او می فرماید: «اى على! جنگ با تو، جنگ با من است و صلح با تو، صلح با من»؛ و روشن است که هر کس با رسول الله(ص) بجنگد، كافر حربى بوده و خونش مباح است.

امام علي(ع) در خطبه 158، با اشاره به فتنه بنی امیّه، آن را آن قدر گسترده می داند که تمام مسلمین را در غم و اندوه فرو می برد و گرفتار می کند؛ مردمی که بر اثر کوتاهی و فرار از زیر بار مسئولیت و سکوت در برابر ظالمان گرفتار ظلم و ستم شده اند و هیچ یار و یاوری نیز ندارند. سپس امام(ع) در ادامه این سخن به انتقام خداوند از ظالمان اشاره می کند؛ انتقامی که خاندان بنی امیّه و وابستگان به آنها را چنان متلاشی و نابود کرد که چیزی جز نام ننگیني از آنان باقی نماند.

امام علي(ع) در پایان خطبه 158، سرنوشت بني اميّه را چنين پيشگوئي فرمودند: «سوگند ياد مى كنم! كه بعد از من بنى اميّه خلافت را همچون اخلاط سر و سينه بيرون مى افكنند، سپس هرگز طعم آن را تا ابد نخواهند چشيد و از آن بهره نمى گيرند تا آن زمان كه شب و روز در پى هم آيند!». امام(ع) تأكيد فرمودند كه بني اميّه حكومت اسلامى را آن قدر آلوده و كثيف و با ظلم و فساد آميخته مي كنند كه مانند اخلاط سر و سينه شده و كار به جايى مي رسد كه خود آنها نيز تحمل آن را نخواهند داشت و مثل كسى كه اخلاط درون را برون بريزد، آن را از دست خواهند داد و چنان منفور خواهند شد كه هرگز مسلمانان به سراغشان نخواهند رفت.