توسل به اولیاء الله آموزه محکم وحیانی

پیامبر(ص) به امیر المومنین(ع) فرمودند: «علی جان هرگاه دیدی که مردم برای رسیدن به حوائج و خواسته های خود به اشخاص متوسل می شوند، تو به درگاه خداوند رجوع کن». آیا این سخن توسل را نفی نمی کند؟

در جواب از این شبهه باید گفت که نه این روایت - که روایتی مرسل و از لحاظ سندی قابل مناقشه است - و نه سایر روایاتی که به زهد و توجه به خدا توصیه کرده با توسل منافات ندارند.
علاوه بر آن در توسّل، مخاطب خداست و چیزی جای او را نمی گیرد؛ یعنی توسل کننده خواسته خود را نه از توسل شونده، که مستقیما از خدا می خواهد و توجه او به آن معصوم مورد توسل، توجهی مستقل از اراده الهی نیست.
توسّل طبق آیه «و ابتغوا إليه الوسيلة»، دستوری قرآنی است. با توجه به عمومیّت كلمه «الوسيله»، «منزلت و دعای» پيامبران و اولياء الهى نیز از مصادیق وسیله هستند.
از سیره پیامبر(ص) و مسلمین نیز چنین به دست می آید که توسل به انبیاء و اولیاء الهی، در میان آنها مرسوم بوده است؛ منابع اهل سنت نیز مشتمل بر موارد متعددی از پذیرش عملی و نظری توسل در میان بزرگان آنهاست.

تناقض توصیه به «کار و تولید» با توصیه به «زهد و توکّل» در اسلام!!

آیا این یک تناقض آشکار نیست که اسلام از طرفی به کار و تلاش و تولید بیشتر توصیه می کند و از طرف دیگر به زهد و توکّل و دوری از آرزوهای دراز؟

در آموزه های اسلامی، کار یک جهاد بزرگ اجتماعی و مذهبی است. با اين وجود این برنامه حرکت آفرین اسلامی منافاتي با دستوراتی همانند زهد و توکّل و پرهیز از آرزوهای دراز و بی اعتنایی به دنیا ندارد؛ چون مفاهیمی مانند زهد، توکّل، طول امل و ... آنچنان مسخ و تحریف گشته و با سلیقه های شخصی کوته بینان آمیخته شده که چهره سازنده آنها را در اذهان عمومی کاملا دگرگون کرده، و بسیاری از مردم به ظاهر مسلمان این مفاهیم را پوششی برای نارسائی ها، تنبلي ها و کوته نگري های خود قرار داده اند و ... .

دیدگاه پیامبر(ص) نسبت به «دنیا»

امام علي(ع) دیدگاه پیامبر(ص) نسبت به «دنیا» را چگونه بیان می نماید؟

امام علي(ع) در خطبه 160 «نهج البلاغه»، ديدگاه پیامبر اکرم(ص) را نسبت به «دنیا» چنين بيان می فرماید: «او به اندازه ضرورت از دنيا بهره گرفت و هرگز تمايلى به آن نشان نداد. پهلويش از همه مردم لاغرتر و شكمش از همه گرسنه تر بود. دنيا [از سوى خدا] به وى عرضه شد؛ ولى آن را نپذيرفت، او مى دانست چه چيزى مبغوض خداست؟ آن را مبغوض مى شمرد، چه چيز نزد خدا حقير است آن را حقير مى دانست، و چه چيز نزد او كوچك است آن را كوچك مى ديد».

مصادیقي از «زهد» پیامبر اکرم(ص)

امام علی(ع) در خطبه 160 «نهج البلاغه» به كداميك از مصادیق «زهد» پیامبر اکرم(ص) اشاره می فرماید؟

امام در خطبه 160 «نهج البلاغه»، درباره «زهد» پیامبر اکرم(ص) مي فرمايد: «پيامبر اكرم[كه درود خدا بر او و خاندانش باد] روى زمين [بدون فرش] مى نشست و غذا مى خورد و با تواضع، همچون بردگان مى نشست، با دست خود پارگى کفش خويش را مى دوخت و با دست خود لباسش را وصله مى زد. بر درازگوش برهنه سوار مى شد و [حتى] كسى را پشت سر خود سوار مى كرد. پرده اى بر در اتاق خود ديد كه در آن تصويرهايى بود، همسرش را صدا زد و فرمود: آن را از نظرم پنهان كن كه هر زمان چشمم به آن مى افتد به ياد دنيا و زر و زيور آن مى افتم».

بيشترين خطبه های امام علي(ع) در مذمّت «دنیا»

چرا خطبه های زیادي از امام علي(ع) در مذمّت «دنیا» ايراد شده است؟

عامل اصلي فساد جوامع، رواج مظاهر دنياپرستي است كه عمده ترين مظاهر آن در سه چيز «حُبّ مال»، «حُبّ جاه» و «حُبّ شهوات» خلاصه مي شود. اين موضوع در جوامعى كه بطور ناگهاني از حالت فقر به حالت غنا مى رسند؛ ظهور و بروز بيشترى دارد؛ همچون جامعه اسلامى كه قبل از بعثت، مردم در فقر شديدى بسر مي بردند؛ ولى فتوحات و غنايم، ناگهان وضع را دگرگون ساخت و رقابت هاى مخرّب و دنياپرستى، دامانِ گروهى را گرفت و غرق در گناه ساخت. از اين رو امام علي(ع) ضمن ايراد خطبه هايي در مذمّت دنيا، پيامبر(ص) و خودش را به عنوان الگو براي دنياپرستانِ آن محيط معرفي كردند.

«امر به معروف و نهى از منكر» توسط انسان گنهکار

آيا عامل بودنِ شخصِ آمر و ناهى از شرايط لازم براى «امر به معروف و نهى از منكر» است؟

گرچه عامل بودنِ شخصِ آمر و ناهى از شرايط لازم براى «امر به معروف و نهى از منكر» نيست؛ اما به يقين اگر گوينده، پيش از ديگران به آنچه مى گويد عمل كند؛ تأثير كلام او فوق العاده خواهد بود؛ زيرا تأثيرِ عميقِ سخن، هنگامى است كه از دل برآيد؛ در اين صورت، لاجرم بر دل نشيند. شنونده هنگامى باور مى كند كه سخن گوينده از دل برآمده كه آن را در اعمال وى مشاهده كند؛ به همين دليل پيشوايان بزرگ دين؛ پيامبر(ص) و امامان معصوم(ع) و پويندگان راه آنها هميشه از اين روش پيروى مى كردند.

نسخه هاي عمليِ امام علي(ع) براي بيداری «دنیاپرستان»

امام علي(ع) براي بیدار ساختنِ «دنیاپرستان» چه نسخه هاي عملي نشان مي دهند؟

امام علي(ع) در خطبه 160 «نهج البلاغه»، برای بیدار ساختن دنیاپرستان، نسخه های عملی بسیار مفیدی از زندگی پیامبر(ص) ارائه می دهد و می فرماید: «برای تو [ای دلباخته دنیا] کافی است که روش رسول خدا(ص) را سرمشق خود قرار دهی و راهنمای خود در نکوهش دنیا و عیوب آن بشماری، با اینکه پیامبر(ص) توان و قدرت دستیابی به متاع دنیا را داشت؛ ولی خود به چنین زندگی ای مایل نبود؛ بنابراین شایسته است از آن پیشوای بزرگ پیروی کرد و زندگی خویش را با زندگی او پیوند داد».

«زهد» حضرت موسی(ع) از زبان امام علي(ع)

امام علي(ع) در خطبه 160 نهج البلاغه، درباره زندگي زاهدانه حضرت موسی(ع) چه فرموده است؟

امام علي(ع) در خطبه 160 «نهج البلاغه»، به زندگی زاهدانه حضرت موسی(ع) اشاره کرده، می فرماید: «به خدا سوگند! موسى(ع) غير از قرص نانى كه بخورد از خدا نخواست؛ زيرا وى [از زمانى كه از مصر فرار كرد و به سوى مدين آمد] از گياهان زمين تغذيه مى كرد تا آنجا كه بر اثر لاغرىِ شديد و تحليل رفتن گوشتِ بدن او، رنگ سبز گياه از پشت پرده شكمش آشكار بود». درست است كه موسى(ع) در اين شرايطِ فوق العادّه به حكمِ اجبار و به طور طبيعى، بسيار در مضيقه بود، ولى مهمّ اين است كه تنها به مقدار رفعِ ضرورت از خداى خود تقاضا كرد و اين، دليل روشنى بر زندگى زاهدانه او است.

«زهد» حضرت داوود(ع) از زبان امام علي(ع)

امام علي(ع) در خطبه 160 نهج البلاغه درباره زندگي زاهدانه حضرت داوود(ع) چه فرموده است؟

امام علي(ع) در خطبه 160 «نهج البلاغه»، به سراغ زندگی زاهدانه حضرت داوود(ع) می رود و می فرماید: «او با دست خود از لیف خرما زنبیل می بافت و به دوستانش می گفت چه کسی اینها را برای من می فروشد؟ و از بهای آن نان جویی تهیه می کرد و میل می نمود». در واقع این کلام امام(ع) دلیل روشنی بر زندگی زاهدانه حضرت داوود(ع) می باشد؛ چرا که او در عین نبوت از پادشاهان بزرگ بنی اسرائیل بود و حکومتی قوی و گسترده داشت با این حال در دوران حکومت و سلطنت خود از بیت المال استفاده نمی کرد؛ و بسیار زاهدانه زندگی می کرد.

«زهد» حضرت عيسی(ع) از زبان امام علي(ع)

امام علي(ع) در خطبه 160 نهج البلاغه درباره «زهد» حضرت عيسی(ع) چه فرموده است؟

امام علي(ع) در خطبه 160 «نهج البلاغه»، درباره «زهد» حضرت عیسی(ع) می فرماید: «او سنگ را بالش خود قرار می داد؛ لباس خشن می پوشید؛ غذای ناگوار [مانند نان خشک] می خورد؛ چراغِ شب هایش ماه بود، میوه و گُل او گیاهانی بود که از زمین برای چهار پایان می رویید؛ نه همسری داشت که او را بفریبد و نه فرزندی که [مشکلاتش] او را غمگین سازد؛ نه مالی داشت که او را به خود مشغول دارد و نه طمعی که خوارش کند؛ مرکبش پاهایش بود و خادمش دست هایش».

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

رسول الله (ص)

الصوم جنة من النار

روزه سپري در برابر آتش است

ميزان الحکمة 6 / 392