براى هر کار مقدماتى است که اگر فرهم نگردد، اقدام به آن کار بى نتیجه خواهد ماند و اگر فراهم گردد و اقدام نشود و فرصتها از دست برود; باز هم بى نتیجه خواهد ماند.افراد هوشیار و مدیر و مدبّر کسانى هستند که با صبر و حوصله در انتظار فراهم شدن مقدّمات مى باشند که بعد از فراهم شدن، بدون درنگ اقدام به انجام کار مى کنند و تا رسیدن به مقصود از پاى نمى نشینند.

به همین دلیل «عجله و شتاب» به معنى اقدام کردن به کارها، قبل از این که زمینه ها و مقدمات لازم آن کار فراهم شود، از صفات رذیله شمرده شده و «صبر» و بردبارى که نقطه مقابل آن است از فضایل اخلاقى بشمار مى آید.(البتّه «صبر» شاخه هاى دیگرى نیز دارد که به موقع به آن اشاره خواهد شد.)

خسارات عظیمى که از ناحیه شتابزدگى بى مورد، دامن افراد یا اجتماع را مى گیرد، بیش از آن است که به حساب آید. قرآن مجید به عنوان یک برنامه جامع زندگى، همه انسان ها را به «صبر» و بردبارى و پرهیز از «عجله و شتاب» دعوت مى کند و با اشاره به داستانهاى انبیا و سرگذشت رهبران بزرگ جامعه انسانى، زیانهاى عجله و ثمرات شیرین صبر و بردبارى را آشکار مى کند.

با این اشاره به سراغ قرآن مجید مى رویم و با بیان سرگذشت پیامبران پیشین که این مسئله در زندگى آنها نقش مؤثرى داشته است، آغاز مى کنیم:

1 ـ قَالَ لَهُ مُوسى هَل اَتَّبِعُکَ عَلَى اَن تُعَلِّمَنِ مِمّا عُلِّمْتَ رُشداً * قَالَ اِنَّکَ لَنْ تَستَطیعَ مَعِىَ صَبْراً * وَ کَیفَ تَصبِرُ عَلَى مَا لَم تُحِطْ بِهِ خُبراً * قَالَ سَتَجِدُنى اِنْ شآءَ اللّهُ صابِراً وَ لا اَعصِى لَکَ أَمْراً   (سوره کهف،آیات66تا69)

2 ـ وَ هَل أَتَاکَ نَبَأُ الخَصْمِ اِذ تَسَوَّرُو المِحْرابَ *...وَ ظَنّ داوُدُ اَنَّمَا فَتَنّاهُ فَاسْتَغْفَرَ رَبَّهُ وَ خَرَّ رَاکِعاً وَ اَنابَ   (سورهص،آیات21تا24)

3 ـ فَاصْبِر لِحُکْمِ رَبِّکَ وَ لا تَکُن کَصاحِبِ الحُوتِ اِذ نادى وَ هُوَ مَکظُومٌ * لَولاَ أَنْ تَدارَکَهُ نِعْمَةٌ مِنْ رَبِّهِ لَنُبِذَ بِالعَرآءِ وَ هُوَ مَذمُومٌ * فَأجْتَبَاهُ رَبُّهُ فَجَعَلَهُ مِنَ الصَّالِحینَ   (سوره قلم،آیات48تا50)

4 ـ...وَ لاتَعْجَلْ بِالقُرآنِ مِن قَبْلِ اَن یُقضى اِلَیکَ وَحیُهُ وَ قُل رَبِّ زِدْنِى عِلْماً   (سوره طه،آیه114)

5 ـ خُلِقَ الاِنسانُ مِن عَجَل سَأوُریکُم آیَاتی فَلا تَستَعجِلُونَ   (سوره انبیاء،آیه37)

6 ـ وَ یَدْعُ الأِنسانُ بِالشَّرِّ دُعآئَهُ بِالْخَیْرِ وَ کانَ الانسانُ عَجُولا   (سوره اسراء،آیه11)

7 ـ وَ یَسْتَعْجِلُونَکَ بِالسَّیِئَةِ قَبْلَ الحَسَنَةِ وَ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِمُ الْمَثُلاتُ وَ اِنّ رَبَّکَ لَذُو مَْغفِرَة لِلنّاسِ عَلى ظُلْمِهِم وَ اِنّ رَبَّکَ لَشَدِیدُ العِقابِ   (سوره رعد،آیه6)

8 ـ وَ لَو یُعَجِّلُ اللّهُ لِلنّاسِ الشَّرَّ اسْتِعْجَالَهُم بِالخَیرِ لَقُضِىَ اِلَیهِم اَجَلُهُم فَنَذَرُ الَّذینَ لایَرجُونَ لِقائَنا فی طُغیانِهِم یَعْمَهُونَ   (سوره یونس،آیه11)

9 ـ وَ یَقُولُونَ مَتى هَذَا الفَتْحُ اِنْ کَنْتُم صَادِقِینَ * فَاعرِضْ عَنْهُم وَ انْتَظِرْ اِنَّهُم مُنْتَظِرُونَ (سوره سجده،آیه28و30)

10 ـ فَاصْبِر کَمَا صَبَرَ اوُلُوا العَزمِ مِنَ الرُّسُلِ وَ لاتَستَعْجِلْ لَهُم کَاَنَّهُم یومَ یَرَونَ مَا یُوعَدُونَ لَم یَلبَثُوا اِلاّ سَاعَةً مِنْ نَهار بَلاغٌ فَهَل یُهْلَکُ اِلاّ الْقَومُ الفَاسِقُون   (سوره احقاف،آیه35)