«عفّت» نقطه مقابل «شکم پرستى و شهوت پرستى» است که از مهمترین فضایل انسانى محسوب مى شود.

«عفّت» به گفته راغب اصفهانى در کتاب «المفردات»، به معنى پدیدآمدن حالتى در نفس است که آدمى را از غلبه شهوت باز مى دارد و «عفیف» به کسى گفته مى شود که داراى این وصف و حالت باشد.

صاحب «مقاییس اللّغة» مى نویسد: «عفت در اصل به دو معنى آمده است: نخست، خوددارى از انجام کارهاى زشت و دیگر، کم بودن چیزى. لذا عرب به باقى مانده شیر در پستان مادر «عُفَّه» (بر وزن مدّت) مى گوید.» ولى از کلام راغب اصفهانى در مفردات، استفاده مى شود که هر دو معنى به یک چیز باز مى گردد. (زیرا افراد عفیف به چیز کم قانع هستند.)

مؤلف التّحقیق مى نویسد:«این ماده در اصل، به معنى حفظ نفس از تمایلات و شهوات نفسانى است; همان گونه که تقوا به معنى حفظ نفس از انجام گناهان مى باشد، بنابراین عفّت یک صفت درونى است; در حالى که تقوا ناظر به اعمال خارجى است».

علماى اخلاق نیز در تعریف «عفت»، آن را صفتى حدّ وسط در میان شهوت پرستى و خمودى دانسته اند.

آنچه بیان شد، تفسیر «عفت» به مفهوم عام کلمه بود; زیرا بعضى براى معرّفى «عفت»از نقطه مقابل آن; یعنى، پرده درى نیز استفاده کرده اند. به همین علت در بسیارى از موارد، واژه «عفت» را در مورد پرهیزکارى در خصوص مسایل جنسى استعمال کرده اند.

به هر حال از آیات قرآن مجید و روایات اسلامى استفاده مى شود که «عفت» ـ به هر دو معنى ـ از بزرگترین فضایل انسانى است و هیچ کس در سیر الى اللّه، بدون داشتن «عفت» به جایى نمى رسد. در زندگى دنیا نیز آبرو و حیثیت و شخصیت انسان در گرو عفّت است.

با این اشاره به قرآن باز مى گردیم و آیات ذیل را بررسى مى کنیم:

1 ـ لِلْفُقَرآءِ الَّذینَ أُحْصِرُوا فی سَبیلِ اللّهِ لایَستَطیعُونَ ضَرْباً فی الاَْرضِ یَحْسَبُهُمُ الجَاهِلُ أَغْنِیآءَ مِنَ التَّعَفُّفِ تَعْرِفُهُمْ بِسیمَاهُم لایَسئَلُونَ النّاسَ اِلْحَافاً وَ مَا تُنْفِقُوا مِنْ خَیْر فَاِنَّ اللّهَ بِهِ عَلیمٌ   (سوره بقره،آیه 273)

2 ـ وَ رَاوَدَتْهُ الَّتى هُوَ فی بَیْتِهَا عَن نَفْسِهِ وَ غَلَّقَتِ الاَبْوابَ وَ قَالَتْ هَیْتَ لَکَ قَالَ مَعَاذَ اللّهِ اِنَّهُ رَبّى اَحْسَنَ مَثْواىَ اِنَّهُ لایُفْلِحُ الظَّالِمُونَ   (سوره یوسف،آیه23)

3 ـ وَ لَقَدْ هَمَّتْ بِهِ وَ هَمَّ بِهَا لَولاَ اَنْ رَءَا بُرهانَ رَبِّهِ کَذَلِکَ لِنَصرِفَ عَنْهُ السُّوءَ وَ الفَحْشآءَ اِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا المُخْلَصینَ   (سوره یوسف،آیه24)

4 ـ قَالَتْ فَذَلِکُنَّ الَّذِى لُمْتُنَّنى فِیهِ وَ لَقَد رَاوَدْتُهُ عَن نَفْسِهِ فَاسْتَعْصَمَ وَ لَئِن لَم یَفْعَلْ مَا آمُرُهُ لَیُسْجَنَنَّ وَ لَیَکُوناً مِنَ الصَّاغِرینَ ـ قَالَ رَبِّ السِّجْنُ أَحَبُّ اِلىَّ مِمّا یَدْعُونَنی اِلیهِ وَ اِلاّ تَصْرِفْ عَنّى کَیدَهُنَّ اَصْبُ اِلَیْهِنَّ وَ أَکُن مِنَ الجَاهِلِینَ ـ فاسْتَجَابَ لَهُ رَبُّهُ فَصَرَفَ عَنْهُ کَیْدَهُنَّ اِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ   (سوره یوسف،آیات32تا34)

5 ـ وَالَّذینَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حَافِظُونَ * اِلاّ عَلَى اَزْوَاجِهِمْ أَو مَا مَلَکَتْ أَیمَانُهُمْ فَاِنَّهُمْ غَیْرُ مَلُومِینَ ـ فَمَنِ ابْتَغَى وَرَآءَ ذَلِکَ فَأُولئکَ هُمُ العَادُونَ   (سوره مؤمنون،آیات5تا7)

6 ـ...وَالحَافِظِینَ فُروجَهُمْ وَ الحَافِظاتِ...   (سوره احزاب،آیه35)