1 ـ آثار مثبت «سخاوت» در زندگى فردى و اجتماعى انسان که با تجربه ثابت شده و یا در احادیث اسلامى به آن اشاره گردیده است، بسیار زیاد است، به عنوان نمونه:

از روایات متعددى استفاده مى شود و تجربیات روزانه نیز آن را تأیید مى کند که «سخاوت» محبّت دوست و دشمن را جلب مى کند، بر عدد دوستان مى افزاید و از دشمنان مى کاهد.

2 ـ «سخاوت» پوششى براى عیوب انسان هاست و به این ترتیب، آبروى انسان را حفظ مى کند.

3 ـ «سخاوت» در عین این که ثمره درخت عقل است، بر عقل و خرد انسان مى افزاید. عقل مى گوید: دلیلى ندارد که انسان با زحمت زیاد اموال فراوانى تهیّه کند و آن را براى بازماندگان بگذارد و خودش به وسیله آن، جلب ثواب و کسب آبرو نکند. از سوى دیگر «سخاوت»، گروهى از اندیشمندان را گرد انسان جمع مى کند و آنها مى توانند بر فکر و عقل و دانش او بیفزایند.

4 ـ «سخاوت» فاصله طبقاتى جامعه را کم مى کند و از این طریق ناهنجاریهاى ناشى از فاصله طبقاتى را از بین مى برد و یا کاهش مى دهد. آتش کینه هاى محرومان را خاموش مى کند و حسّ انتقام جویى را در آنان تضعیف مى نماید و از این طریق پیوندهاى اجتماعى را محکم مى سازد.

5 ـ «سخاوت» مدافعان انسان را زیاد مى کند و آبروى او را محفوظ مى دارد و دشمنان و بدخواهان را عقب مى راند; امیرمؤمنان(علیه السلام) در این باره مى فرمایند:«اَلْجُودُ حَارِسُ الاَعْرَاضِ; جود و بخشش آبروى انسان را حفظ مى کند».(1)

6 ـ جود و «سخاوت»، آثار معنوى فوق العاده اى نیز دارد; به همین دلیل از صفات انبیا شمرده شده و همان گونه که در روایات گذشته خواندیم، شعاع نور «یقین» است; حتى اگر این فضیلت در افراد بى ایمان باشد، به حال آنها مفید و سودمند است.

در حدیثى آمده است که خداوند متعال به حضرت موسى (علیه السلام) وحى نمود: «لاتَقْتُلُ السَّامِرىَّ فَاِنَّهُ سَخِىٌّ; سامرى را به قتل مرسان، زیرا او مرد سخاوتمندى است».(2)

درست است که سامرى، منشأ فساد عظیمى در بنى اسرائیل شد و آیین بت پرستى را در میان آنها پایه نهاد و در انتها نیز زندگى را با خفّت و ذلّت و حقارت گذراند که شاید مرگ بر آن زندگى، ترجیح داشت; ولى با این همه به حضرت موسى(علیه السلام) وحى رسید که خون او را به خاطر سخاوتش نریزد.

از رسول خدا (علیه السلام) نقل شده است که به فرزند حاتم طائى به نام «عُدَىْ» فرمود: «دُفِعَ عَن اَبیکَ العَذابُ الشَّدیدُ لِسَخاءِ نَفْسِهِ; عذاب شدید از پدرت به خاطر سخاوتش برداشته شد».(3)

در ذیل همین حدیث، آمده است که پیامبر(صلى الله علیه وآله) دستور داد، گروهى از جنایتکاران یکى از جنگها را به قتل برسانند، ولى یکى از آنها را استثنا کرد. آن مرد تعجّب کرد و گفت: «با این که گناه ما یکى است، چرا مرا از میان آن جمعیت جدا کردى؟» حضرت(صلى الله علیه وآله)فرمودند:«خداوند به من وحى فرستاد که تو سخاوتمند قوم خود هستى و من نباید تو را به قتل برسانم».

آن مرد با شنیدن این سخن ایمان آورد و شهادتین بر زبان جارى کرد; آرى! سخاوت آن مرد، او را به بهشت رسانید.

از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) نقل شده است: «شخص سخى را اهل آسمانها دوست دارند و اهل زمین هم دوست دارند...در حالى که بخیل را اهل آسمانها و زمین دشمن دارند».(4)

1- غررالحکم، حدیث 333.

2- اصول کافى، جلد 4، صفحه 41.

3- بحارالانوار، جلد 68، صفحه 354.

4- وسایل الشّیعه، جلد 15، صفحه 252.