منظور از راه علمى، این است که انسان در آثار و پیامدهاى شهوت پرستى بیندیشد و ببیند که چگونه تسلیم شدن در برابر شهوات، انسان را به ذلّت، بدبختى، اسارت، تضعیف شخصیت اجتماعى و دورى از خدا مى کشاند که زندگى خفت بار افرادى که آلوده شهوت شده اند، بیانگر این واقعیت است.
بنابراین تأمّل در امور مذکور و اندیشه پیرامون شرح حال «اولیاء الله» و پیروان راستین آنها که بر اثر مبارزه با شهوات به مقامات بالا در دنیا و نزد خدا رسیده اند، انسان را از شهوت پرستى باز خواهد داشت.
علاوه بر این که تحکیم پایه هاى عقل و ایمان، انسان را قادر به کنترل شهوات مى کند; در این رابطه امیرمؤمنان على(علیه السلام) مى فرمایند: «مَنْ کَمُلَ عَقْلُهُ اِستِهَانَ بِالشَّهَوَاتِ; کسى که عقلش کامل شود، شهوت ها را کوچک و بى ارزش مى شمرد».
در جاى دیگر نیز مى فرمایند: «مَنْ غَلَبَ شَهْوَتَهُ ظَهَرَ عَقْلُهُ; کسى که بر شهوات خود غالب شود، عقل و خرد او ظاهر مى گردد».
همچنین فرموده اند: «کُلَّمَا قَوِیَتِ الْحِکْمَةُ ضَعُفَتِ الشَّهْوَةُ; هرقدر حکمت و دانش انسان تقویت شود، شهوات و تمایلات سرکش او ضعیف مى گردد».
آن حضرت در پیام پرمعناى دیگرى نیز مى فرمایند: «اُذْکُرْ مَعَ کُلِّ لَذَّة زَوَالَهَا وَ مَعَ کُلِّ نِعْمَة اِنْتِقَالَهَا وَ مَعَ کُلِّ بَلیَّة کَشْفَها، فَاِنَّ ذَلِکَ اَبْقى لِلنِّعمَةِ، وَ اَنْفى لِلشَّهْوةِ، وَ اَذْهَبُ لِلبَطَرِ، وَ اَقرَبُ اِلَى الْفَرَجِ وَ اَجْدَرُ بِکَشفِ الغُمَّةِ وَ دَرْکِ الْمَأمُولِ; هرگاه در لذت (حرامى) باشى، به یاد بیاور که روزى زایل مى شود، و اگر در هر نعمتى هستى، به خاطر داشته باش که روزى سلب خواهد شد. در بلاها نیز انتظار برطرف شدن آن را داشته باش; زیرا این یادآوریها، نعمت را پایدارتر مى کند و شهوات را دور مى سازد و مستى و غرور نعمت را زایل مى کند و به فرج و گشایش امور نزدیکتر و در از میان رفتن اندوه و رسیدن به مقصود، نزدیکتر و شایسته است».
به این ترتیب، اندیشه در پیامدها، اثر عمیقى در بازدارندگى از آلودگى به شهوت ها دارد; تمام تلاش رهبران الهى نیز این بوده است تا عواقب شوم گرفتارى در چنگال شهوات را به انسان ها گوشزد نموده و آنها را از کام شهوات نجات دهند.
این حدیث از پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله)، بیانگر این معنى است: «خَمْسٌ اِنْ اَدْرَکْتَمُوهُنَّ فَتَعَوَّذُّوا بِاللّهِ مِنْهُنَّ: لَمْ تَظْهَرِ الفَاحِشَةُ فِى قَوم قَطُّ حَتَّى یُعْلِنُوهَا، اِلاّ ظَهَرَ فِیهِمُ الطَّاعُونُ وَ الاوَجَاعُ الَّتی لَمْ تَکُنْ فی اَسْلافِهِم اَلَّذینَ مَضَوُا وَ لَم یَنْقُصُوا الْمِکیَالَ وَ الْمیزانَ اِلاّ أخِذُوا بِالسِّنینَ وَ شِدَّةِ الْمَؤُنَةِ وَ جَوْرِ السُّلطانِ، وَ لَمْ یَمْنَعُوا الزَّکاةَ اِلاّ مُنِعُوا الْمَطَرَ مِنَ السَّماءِ، وَ لَولا البَهَائِمُ لمْ یُمْطَرُوا وَ لَم یَنْقُضُوا عَهْدَاللّهِ وَ عَهْدَ رَسُولِهِ اِلاّ سَلَّطَ اللّهُ عَلَیهِمْ عَدُوَّهُم وَ اَخَذُوا بِعضَ مَا فی اَیْدیهِمْ، وَ لَمْ یَحْکُمُوا بِغَیرِ مَا اَنْزَلَ اللّهُ اِلاّ جَعَلَ اللّهُ عَزَّوَ جَلَّ بِأسَهُم بَیْنَهُمْ; پنج چیز است که اگر با آنها روبرو شدید، از آنها به خدا پناه ببرید; اعمال زشت و آشکار در هیچ قومى ظاهر نمى شود، مگر این که گرفتار طاعون و بیمارى هایى مى شوند که در میان پیشینیان آنها نبوده است و هیچ قومى کم فروشى نمى کنند مگر این که گرفتار قحطى و سختى زندگى و ظلم حاکمان مى شوند و هیچ قومى منع زکات نکردند مگر این که، از باران رحمت الهى محروم شدند و اگر به خاطر حیوانات نبود، بارانى به آنها نازل نمى شد و هیچ جمعیتى، پیمان خدا و رسولش را نمى شکستند، مگر این که خداوند دشمنانشان را بر آنها مسلّط کرد و قسمتى از آنچه را که آنها داشتند، از آنان گرفتند و هیچ گروهى به غیر احکام الهى حکم نکردند، مگر این که خداوند اختلاف در میان آنها افکند و باهم درگیر شدند».
بى شک، تأمل و تدبّر در این پیامدها، تأثیر مستمر و یا موقّت در بازداشتن اعمال غیر اخلاقى دارد.
1- شرح فارسى غررالحکم، حدیث 8226.
2- همان مدرک، حدیث 7953.
3- همان مدرک، حدیث 7205.
4- میزان الحکمه، جلد 4، صفحه 3484، حدیث 21507.
5- اصول کافى، جلد 2، صفحه 373.
