درباره اينكه چرا انسان يك موجود اجتماعى است و تمايل به زندگى دسته جمعى دارد؟ سه نظر وجود دارد: 1. اين تمايل جزء سرشت و فطرت انسان است. 2. اين تمايل به خاطر «غريزه استخدام» است و انسان بر اثر داشتن اين غريزه، هميشه سعى مى كند از موجودات ديگر به نفع خود بهره بردارى كند. 3. اين تمايل نتيجه ميل به تكامل به همراه يك استدلال روشن عقلى است. انسان، مي بيند اگر تنها زندگى كند و تنها به جنگ مشكلات برود، احتمال موفّقيّت او بسيار كم و به فرض موفّقيّت، بهره او كمتر است. لذا به سراغ زندگي گروهى مي رود.

به طور كلى مى توان گفت كه تنهايى و عُزلت سرچشمه بسيارى از مفاسد، بدبختى ها و ناكامى ها است؛ از جمله: 1ـ بسيارى از انحرافات فكرى، كج انديشى و بدخُلقى. 2- عجب و خود پسندى. 3- سوءِ ظن به همه افراد حتى نزديك ترين كسان. 4- غافل ماندن از عيوب خويش. 5- دور ماندن و محروم ماندن از تجربيات ديگران. و بسیاری از پیامدهای منفی دیگر که نمی توان آنها را در این مختصر بیان کرد.

تعبير «لا تَظْلِمُونِ وَ لا تُظْلَمونَ» که در آیه 279 سوره بقره آمده است، يك شعار مهم و قانون كلّى اسلامى است. هر چند این قانون در اينجا در مورد رباخواران پياده شده ولى طبق اين اصل قرآنى در تمام شئون زندگی، هيچ كس نبايد ظلم كند و نه مورد ظلم قرار گيرد؛ زیرا که هر دو گناه و خلاف است.

فوائد مشورت عبارت است از: 1- دفع خطا؛ یقینا ضميمه شدن چند عقل و رأى موجب انتخاب بهترين نظريه و به صواب نزديكتر است. 2- مشورت جاذبه دارد؛ اگر انسان در كارها باديگران مشورت کند، مردم هم با او مشورت می کنند. 3ـ موجب بها دادن به خود است؛ وقتى مردم ديدند به آنها بها داده شده و طرف مشورت واقع شده اند، به مشورت كننده در كارها بها می دهند. 4- ساخته شدن ديگران؛ مردم نیاز به خودكفائى مديريتی و فكرى دارند و این کار با مشورت و آموزش رموز كار به دیگران حاصل می شود.

گسترش اسلام در جزیره العرب و سایر نقاط با جنگ و شمشیر نبود، بلکه عواملی مانند شخصیت پیامبر(ص) و نوع رسالت حضرت، سبب توسعه اسلام گردید. نخست شخصیت پیامبر(ص) که از قبیله قریش و از خانواده هاشمی بودند، امتیاز ویژه ای از حیث پاکی، قداست و زعامت داشت که قابل مقایسه با هیچ قومی نبود. از سویی اسلام در جزیره العرب ظهور کرد؛ سرزمینی که از نفوذ دو دولت روم و ایران دور بود. همچنین قرآن معجزه ای بود که عرب فصیح را متحیر ساخته و در آن قوانین و معارف دینی و خبرهای غیبی با اسلوب فصیح و بلیغ آمده است. و ... .

امام مهدى(عج) پديدآورنده «امنيت اجتماعى» است؛ امنیت در بُعد اقتصادى، سياسى، دفاعى، فرهنگى و غيره که شرط لازم رشد و تكامل فرد و جامعه است. بنابراین بشريت دارای امنیتی می شود که در تمام دوران تاريخ مانند آن را به خود نديده است.

آنچه در تاریخ زندگانى پیامبراسلام(ص) و ائمه معصومین(ع) براى ما مهم و آموزنده است شناخت نوع زندگى و سبک رفتار اجتماعى آن بزرگواران و چگونگى موضعگیرى اجتماعى و سیاسى و شیوه فعالیتهاى فرهنگى آنان است. نوع زندگى و چگونگى موضعگیریهاى سیاسى - اجتماعى امامان معصوم، زمانى براى ما بهتر روشن مى‏گردد که از شرائط خاص زمان آن بزرگواران آگاه باشیم. چرا که، ائمه اطهار (ع) خط مشى اجتماعى، مواضع سیاسى و شیوه مبارزاتى خویش را بر اساس سنجش دقیق اوضاع و احوال و شرائط زمانى، تنظیم مى‏ کردند.

آنچه در روایات عصر ظهور بر روی آنها تاکید شده است، اول عدالت است؛ یعنی هرکس به اندازه تلاش و لیاقتش بهره مند می شود.  دوم اینکه دستیابی به منابع زمین امکان پذیر می شود و زمين بر كات و گنجهاى خود را آشكار مى سازد. سوم اینکه انسانها به غنای روحی می رسند؛  یعنی حرص از دلهای آنها ریشه کن می شود. در آن دوران دیگر کسی نمی ماند که تهی دست و فقیر باشد. احداث شهرها و راههای وسیع و مساجد بزرگ اما ساده و نظارت بر معماری خانه ها، از جمله برکات حکومت حضرت مهدی(عج) است.

اهل سنت برای اثبات خلافت به آیه‌159 سوره آل‌عمران استدلال کرده اند. اما اولا: مخاطب این آیه کسى است که حکومتش ثابت شده؛ ثانیا: منظور از آیه، مشورت در شئون اجتماعی است و اینکه خلافت از شؤون اجتماعی باشد مورد بحث است، ثالثا منظور مشورت با مردم است نه اینکه نظر شورا حتما لازم ‌الاتباع باشد.
آنها همچنین به آیه‌38 سوره شوری استدلال می‌کنند. اما اولا: این آیه در صدد ترغیب مردم به مشورت درباره امور خودشان است؛ ثانیا مشورت وقتی معتبر است که حکمى از خدا و رسول درباره آن نرسیده باشد .
 

در عين اين كه بايد اعتراف كرد كه بسيارى از فضائل و رذائل اخلاقى با زندگى اجتماعى انسان بستگى دارد، لکن چنان نيست كه اين مسأله عموميّت داشته باشد، زيرا بسيارى از مسائل اخلاقى هستند كه فقط جنبه فردى دارند و در مورد يك انسان تنها نيز كاملا صادق است. البتّه نمى توان انكار كرد كه اخلاق فردى نيز تأثير غير مستقيم بر مسائل اجتماعى دارد.