واژه «مُؤْمِن» از ماده «امن» گرفته شده و دو معنی نزديك به هم دارد: امانت در مقابل خيانت و ديگرى تصديق نمودن. استفاده اين واژه درباره خدا به اين معنی است كه دوستانش را امنيت مى بخشد و به آنها ايمان مي دهد. بعضى نيز گفته اند: او اول كسى است كه به ذات پاكش ايمان دارد و آن را تصديق مى كند. به نظر «فخر رازى» مؤمن بودن خدا این است که پيامبران را با اعطاء معجزه تصديق كند. خدا مؤمن است به خاطر امنيت بخشيدن و ايجاد روح ايمان براى بندگان و تاييد پيامبرانش و تحقق وعده هايى كه به بندگانش داده است.

وصف «سلام» دارای دو معنی است که اگر به معني سلامت از هرگونه عيب و نقص باشد از صفات ذات است و اگر به معني سلامت مردم از ناحيه او و ترك ستم بر بندگان باشد از صفات فعل است. اما استفاده اين واژه در مورد خداوند، دارای مفهوم جامعی است مبنی بر این که خداوند، سالم از هر عيب و نقص و فنا و نيستى، سالم از ظلم بر بندگان و سلامت بخش و ایمنی دهنده است. این وصف الهی به انسان پیام می دهد که تو نیز چنان زندگى كن كه تمام مردم از دست و زبان تو در امنیت و سلامت باشند و با همه انسان ها در صلح و صفا باش.

هجرت، فرار از کفر به ایمان و از گناه و نافرمانی به اطاعت خداست. قرآن هجرت را مایه آسایش و امنیت می داند، بر این اساس دین اسلام به مسلمانان دستور می دهد اگر در هر زمان، در محیطی نتوانستید به وظایف دینی خود عمل کنید، پیوندهای افراطی به زادگاه را برای رسیدن به حیات معنوی گسسته و به سرزمین دیگری مهاجرت کنید. البته پیش تر باید هجرتی از درون آغاز کرد تا در سایه آن، شخص با آمادگی برای هجرت مکانی، در صف مهاجران راه خدا در آید.

اينكه عده‌اي ملت‌هاى فاقد ايمان را غرق در نعمت مي‌بينند، به خاطر اشتباه گرفتن «ثروت» با «خوشبختي» است. درست است كه اين ملت ها ثروتمند هستند اما خوشبخت نيستند. با ديدن دردهاى جانكاه آزار دهنده روح و جسم آنها، متوجه مي شويم كه بسيارى از آنها از بيچاره‌ترين مردم روى زمينند. وقتي كه با يك خاموشى برق، هزاران نفر از مردم يك شهر ثروتمند، غارتگر مي‌شوند خود دليل بر انحطاط اخلاقى يك ملّت و ناامنى شديد اجتماعى است؛ اما اين خاموشى در كشورهاى عقب‌مانده شرقى چنين مشكلاتي ايجاد نمي‌كند. پس در اين جوامع، نبايد «وجود ثروت» را با «خوشبختى» اشتباه گرفت.

امام علي(ع) «خوف الهي» را سپری در برابر حوادث خطرناک می داند؛ به طوري كه اگر ترسی در کار نباشد خیلی زود انسان خود را به پرتگاه حوادث می افکند. از سوی دیگر، افراط و تفریط در خوف الهي نيز، سبب گرفتاری در حوادث مرگبار می شود. بر این اساس خوف از خدا در كلام امام(ع)، به معنی خوف از عدالت و مجازات هاى عادلانه اوست. اما اگر کسی تنها به رحمت او اميدوار باشد و اثرى از خوف در وجود آنها نباشد، به انواع گناهان آلوده می شود، از این رو در تعاليم دينى آمده كه انسان باايمان بايد با دو بال خوف و رجا پرواز كند.

امام مهدى(عج) پديدآورنده «امنيت اجتماعى» است؛ امنیت در بُعد اقتصادى، سياسى، دفاعى، فرهنگى و غيره که شرط لازم رشد و تكامل فرد و جامعه است. بنابراین بشريت دارای امنیتی می شود که در تمام دوران تاريخ مانند آن را به خود نديده است.

هرکس این سوره را بخواند خداوند خانه اى در بهشت براى او بنا مى کند،هفتاد هزار فرشته برایش استغفار مى کنند، روز قیامت در امنیت است، در سایه عرش الهی  قرار می گیرد و حساب او آسان مى شود و نامه عملش را به دست راستش مى دهند.

اولا: برای ثبوت و اجرایی شدن این حکم شرایط متعددی وجود دارد که موجب تقلیل موارد اجرا شدنش می گردد. ثانیا: این حکم باید در کنار دیگر احکام اسلامی دیده شود. اگر حکومت اسلامی به وظیفه خود در قبال آحاد جامعه که فراهم ساختن امکانات اولیه زندگی، آموزش و پرورش و تربیت اخلاقی دینی است عمل کند، مشمولان اجرای این حکم بسیار کمتر می گردند. ثالثا: جنبه پیشگیرانه این حکم نیز مهم است، زیرا بریدن چند دست در ازای امنیت اجتماعی صدها سال یک جامعه هزینه ناچیزی است.

خداوند دو رکن اصلی زندگی آدم ، یعنی نعمت و امنیت را، در بهشت فراهم کرد و با نشان دادن راه سعادت از راه نگون بختی، بر وی اتمام حجت کرد و از ابلیس و دشمنی هایش برحذرش داشت. ابلیس به خاطر حسادت به آدم، او را فریفت و آدم و با خوردن از آن میوه ممنوعه، یقینی که به خدایش داشت را به شک و تردید فروخت و با بیرون شدنش از بهشت، شادی اش به وحشت تبدیل شد. اما آدم خیلی زود از مقام توبه و جبران مافات برآمد و خدا نیز با پذیرش توبه اش، او را به دنیا، یعنی سرای آرامش و کثرت نسل و زاد و ولد فروفرستاد.

امر به معروف و نهی از منکر دو فریضه اى است که قرآن هلاکت اقوام پیشین را به سبب فراموشی آن دو اصل دانسته و مى فرماید: «چرا در قرون پیش از شما دانشمندان صاحب قدرتى نبودند که از فساد در زمین جلوگیرى کنند». همچنین می فرماید: «شما بهترین امتى بودید که آفریده شدید [چه این که] امر به معروف مى کنید و نهى از منکر». از سویی امام باقر(ع) می فرماید: «امر به معروف و نهى از منکر دو فریضه بزرگ الهى است که بقیّه فرایض با آن ها بر پا مى شوند و به وسیله این دو، راه ها امن مى گردد و کسب و کار حلال مى شود و ...».