به طور كلى مى توان گفت كه تنهايى و عُزلت سرچشمه بسيارى از مفاسد، بدبختى ها و ناكامى ها است؛ از جمله: 1ـ بسيارى از انحرافات فكرى، كج انديشى و بدخُلقى. 2- عجب و خود پسندى. 3- سوءِ ظن به همه افراد حتى نزديك ترين كسان. 4- غافل ماندن از عيوب خويش. 5- دور ماندن و محروم ماندن از تجربيات ديگران. و بسیاری از پیامدهای منفی دیگر که نمی توان آنها را در این مختصر بیان کرد.

آيات و روايات، گوشه گيرى را در شرايطی خاص توصيه می کنند؛ مانند: اصحاب کهف، که برای حفظ جانشان، مأمور به عزلت شدند. همچنین افرادی که در برابر مظاهر فساد بسيار آسيب پذير و ضعيف اند، به آنان توصيه شده كمتر در اجتماعات ظاهر شوند. حتی انسان هاى اجتماعى نيز براى انس با پروردگار ساعت يا ساعاتى از روز را بايد خلوت کنند و به خويشتن پردازند. جدايى و قهر كردن از مردمى كه راه فساد را لجوجانه مى پيمايند، نیز يكى از طرق مبارزه منفى با مفاسد است، شاید آنها تكان بخورند و به خويش آيند.

علمای اخلاق در برتری اجتماع گرایی و یا انزوا طلبى، بحث های زیادی دارند. اما امروزه محققان با الهام از کتاب، سنت و دلیل عقلی، معتقدند انسان موجودی اجتماعی است و فقط در سایه این نوع زندگی می تواند به سعادت برسد. آنان معتقدند عزلت با فطرت انسان و تعالیم اسلام سازگار نیست، بلکه اجتماع گرایی روح تعالیم اسلام است؛ از عباداتی که به صورت دسته جمعى انجام مى شود گرفته تا مسائل مربوط به حقوق بشر و ... امام علی(ع) جداشدن از صفوف مسلمين را سبب نفوذ شيطان شمرده و مى فرمايد: «گوسفندان تك رو، طعمه گرگند».

خداوند در آيه 103 سوره آل عمران مسلمانان را دعوت به اتحاد کرده و می فرماید: «همگى به ريسمان خدا چنگ بزنيد، و پراكنده نشويد». مقصود از «حبل اللّه»، همان ارتباط با خدا است كه از طريق قرآن، پيامبر(ص) و اهل بیت پیامبر(ع) حاصل مى شود. همچنين در آيه 4 سوره صف، سخن از وحدت صفوف مسلمين است، چيزى كه هرگز در انزوا و جدایی از اجتماع يافت نمى شود. این آیه مى فرمايد: «خداوند كسانى را دوست مى دارد، كه در راه او پيكار مى كنند، همچون سدّى فولادين و بنايى محکم و یکپارچه».

قرآن یکی از نعمت های بزرگ خداوند را بر پیامبر(ص)، الفت در بین دلهای مؤمنان دانسته و می فرماید: «او همان كسى است كه تو را با يارى خود و مؤمنان تقويت كرد، و ميان دل هاى آنها الفت برقرار ساخت. اگر تمام آنچه را روى زمين است صرف مى كردى كه ميان دل هاى آنها الفت دهى، نمى توانستى». از این سخن دو مطلب روشن می شود: 1- همراهی و همدلی مومنان با یکدیگر موجب تقویت اسلام است. 2- این همدلی، معجزه ای الهی است. زیرا گسترش اسلام و از بین بردن کینه های فراوان جاهلی، حتی با هزينه کردن همه ثروت هاى زمين ممکن نبود.

در برابر تعالیمی که مردم را به حضور در اجتماع تشويق می کند، آیات و رواياتى وجود دارد که گواهى مى دهند، دورى از مردم، نشانه عقل و دانش و سبب حضور قلب در عبادت، دوری از گناه و رسيدن به انواع فوائد است؛ مانند سخن امام علی(ع) که می فرماید: «سلامت دين در گوشه گيرى از مردم است». اما باید توجه کرد که این آيات و روايات مسأله عزلت و گوشه گيرى را در يك سلسله شرايط خاص اجتماعى یا فردی و به صورت استثنايى توصيه کرده اند؛ مانند قضیه اصحاب كهف. چرا که آنها راهی جز پناه بردن به غار و انزوا از مردم نداشتند.

مدثر به معنی آرمیدن در بستر و جامه بر سر کشیدن است و اطلاق آن بر پیامبر(ص) بخاطر این است که از مشرکان، که بعد از مشورت با هم تصمیم گرفتند به کسانی که درباره پیامبر(ص) از آنها پرس و جو می کنند بگویند: ساحر است، سخت ناراحت بود و بیمارگونه در بستر آرمید. یا بعد از آنکه برای اولین بار بر پیامبر(ص) وحی شد نوعی ترس و لرز به حضرت دست داد و در بستر جامه به خود پیچید و یا منظور جامه نبوت است که بر تن کرد... .

اولا: این ادعا تنها يك «فرضيه» است و صرف «احتمال» دلیل مناسبی برای انکار امری قطعی نیست.ثانیا: چه اصرارى است كه تمام حقايق جهان را تنها با همين «معلومات تجربى» فعلى تفسير كنيم؟! به اعتراف بسیاری از دانشمندان، حقايق اسرار اين جهان، منحصر به همين كشفيات علمى‏ امروز نیست و اين اصرار و پافشارى، بسيار بى‏ مورد است. ثالثا: از آنجا که ادله و شواهد فراوانی بر خلاف این فرضیه وجود دارد حتی احتمال چنین مطلبی نیز درست نیست؛ بعضی از این شواهد عبارت اند از: الف) معجزات علمی و حقایقی که در کتب آسمانی خصوصا قرآن وجود دارد و فقط خداوند از آن اطلاع دارد و از توان پیامبران خارج است. ب) آیات فراوانی که به صراحت کتب آسمانی را از جانب خداوند می داند. ج) حضور پیامبران در بین مردم و پایه گذاری غلط این فرضیه بر «عزلت گزینی» آنها.