به عکس آنچه معروف است که در هنگام زبانه کشیدن آتش عذاب های عمومی «خشک و تر با هم مى سوزند» در منطق عقل و تعلیمات انبیاء هیچ بى گناهى به جرم دیگرى مجازات نخواهد شد. مجازات های الهی این گونه نیست که دامان بی گناهان را به خاطر گناه گناهکاران بگیرد و قرآن مجید درباره عذاب هایی که درباره اقوام لوط و ثمود نازل شد تصریح به این تمایز بین گناهکاران و بی گناهان دارد. بنابراین اگر در پاره اى از احادیث غیر معتبر، چیزى بر خلاف این قانون کلّى اسلام دیده شود، حتماً باید آن را کنار گذاشت، یا توجیه کرد.
با این حال باید توجه داشت که گناهانی که موجب عذاب می شوند با هم متفاوت اند و همه از یک جنس نیستند. در اقوامی مثل قوم سبت، هر چند عذاب الهی بر گناهکاران نازل شده بود، اما علاوه بر آنها کسانی که در قبال گناه گناهکاران ساکت و بی تفاوت بوده اند – که این سکوت نیز نوعی گناه بوده است – نیز از عذاب الهی در امان نمانده اند.

«امر به معروف و نهى از منكر» در واقع تعميم مسأله حكومت و تثبيت مشاركت عموم است؛ زيرا از اين طريق جلوی بسيارى از تخلّفات گرفته مى شود و مردم به انجام وظايف فردى و اجتماعى خود آشنا مى شوند. اين كه به حكم اسلام، درون خانه، اگر فرزند تخلّف كند والدين مسئول اند و اگر والدين مرتكب خلافى شوند؛ فرزند بالغ مسئول است و نيز اگر در شرقِ عالَم، گناهى واقع شود و در غربِ جهان كسى بتواند به نحوى جلوگيرى آن را بگيرد و نگيرد در آن سهيم است، بى شك تأثير بسيار عميقی در پيشگيرى از گناه و دعوت به انجام وظايف دارد.

تفسیر ایشان از مرحله فعلى، اقدام عملى نسبت به شخصى كه «معروف» را ترك مى كند، يا «منكر» را انجام مى دهد نيست؛ بلكه مراد این است که «آمر به معروف» و «ناهى از منكر» نسبت به خودش اقدام عملى انجام دهد. يعنى جان و روح خويش را آراسته به معروف نمايد، و از منكر پاك كند، و در نتيجه اسوه و الگوى عملى براى ديگران، مخصوصاً تاركان معروف و آلودگان به منكر گردد.

اگرچه اسلام «رفق» و «مدارا» با مردم را مطلوب دانسته و به آن سفارش می کند، اما «مداهنه» را امری مذموم و ناپسند می داند. «مداهنه» به معنی آن است که انسان، منکر و ناپسندی را از کسی مشاهده کند، اما به خاطر رعایت او، یا به علت بی مبالاتی و سستی در دین، امر به معروف و نهی از منکر را ترک کرده و متعرّض او نشود.

ایشان مى فرمايد: «امر به معروف و نهى از منكر را ترك نكنيد كه اشرار بر شما مسلّط خواهند شد سپس هر چه دعا كنيد مستجاب نمى گردد». در واقع اگر اين دو ترك شود و حاكمان هيچ گونه مانع و اعتراضى در برابر خود نبينند، جسور شده و اشرار بر جامعه اسلامى مسلّط مى گردند. همچنين در روايات آمده اگر مصيبت به واسطه سوء اختيار انسان و كوتاهى او باشد، دعا براى رفع آن مستجاب نمى گردد و به آنها گفته مى شود: اين نتيجه اعمال خود شماست، چرا چنين كرديد كه به چنان عاقبت بدى گرفتار شويد؟

در روايات اسلامى تأكيد فراوانی درباره «امر به معروف و نهى از منكر» شده است، به طوری كه انجام آن دو، ضامن اجراى تمام فرائض الهى و سبب امنيّت و آبادى و گسترش عدالت مى شود. كسى كه امر به معروف و نهى از منكر كند جانشين خداوند و پیامبرش در روی زمين است. به وسيله اين دو فريضه بزرگ الهی، بقيّه فرايض برپا مى شود، راه ها امن و امان مى گردد، كسب و كارها حلال مى شود، حقوق مظلومان به آنها مى رسد، زمين ها آباد مى گردد، از دشمنان انتقام گرفته مى شود و كارها رو به راه مى شود.

تحريم ربا از نظر علماى شيعه بلكه جميع علماى اسلام مسلّم است و نه تنها آن را حرام دانسته اند، بلكه منكر آن را مرتد خوانده اند، و اين حكم را جزء ضروريات دين اسلام شمرده اند؛ بنابراين اگر كسى با علم به ضرورى بودن حرمت ربا، منكر آن شود از زمره مسلمين جهان خارج است.